Aleksander Jaworski

Z Historia Wisły

‎ ‎

Urodzony w 1907 w Krakowie, zmarł tragicznie w 1944 roku.

Niezwykle utalentowany i utytułowany zapaśnik Wisły. Zdobywca pierwszego w historii sekcji ciężko atletycznej TS Wisła medalu na Mistrzostwach Polski w 1926 roku. Mistrz Polski w wadze średniej w 1927 roku. Reprezentant Polski. W 1936 był zawodnikiem krakowskiej Legii. Działacz PPS, ślusarz narzędziowy fabryki Zieleniewskiego w Krakowie.

Spis treści 1 Sukcesy: 2 Kronika Sportowa 3 Okupacyjne losy 4 Wspomnienia 4.1 Władysława Dzierwy

Sukcesy:

• 1926: brązowy medalista Mistrzostw Polski.
• 1927: Mistrz Polski w wadze średniej.
• 1928: brązowy medalista Mistrzostw Polski.
• 1932: brązowy medalista Mistrzostw Polski.
• Mistrz okręgowy w 1926, 1927, 1928, 1929, 1931, 1933, 1934.
• Mistrz Krakowa w 1932 roku.

Kronika Sportowa

1925

• 30 sierpnia. Przed spotkaniem piłkarskim Wisła-Warta odbyły się „zapasy ciężko atletyczne, przy współudziale najlepszych krakowskich zapaśników”. Walczyły „3 pary zawodników, tj. … Wawrzusiak- Jaworski … Gry te zakończone wynikiem nierozstrzygniętym były wykonane jako pokaz przed przyszłymi zawodami o mistrzostwo Krakowa; wykazały one pewien trening i wyrobienie u zapaśników, rokujących dobre na przyszłość nadzieje”.

1926

• 24-25 lipca. Pierwsze w historii mistrzostwa okręgu krakowskiego w zapaśnictwie i podnoszeniu ciężarów, boisko Wisły.
  • w wadze średniej wygrywa Aleksander Jaworski, pokonując Jodłowskiego w 6 min., wcześniej Koperskiego;
• 1 sierpnia. Mistrzostwa Polski w zapasach i podnoszeniu ciężarów, Katowice.
  • Udział w mistrzostwach wzięło 5 zapaśników Wisły:
    • w wadze średniej – Aleksander Jaworski;
    • Jedyny, a zarazem pierwszy w historii sekcji ciężko atletycznej TS Wisła medal na Mistrzostwach Polski zdobył w wadze średniej – Aleksander Jaworski, zajmując 3. miejsce.

1927

• 20 marca. Pierwsze w sezonie zawody zapaśnicze organizowane przez Małopolski Okręgowy Związek Atletyczny, sala kinoteatru Warszawa – Kraków.
  • Wyniki zawodów:
    • w wadze średniej Aleksander Jaworski pokonał Kenkrautza w 1 min.;
• 22 kwietnia. Ciężkoatletyczne Mistrzostwa Wewnętrzne TS Wisła, sala Sokoła.
  • Wyniki:
    • w wadze średniej wygrał Aleksander Jaworski, 2. Jan Tylek. Przy okazji sprawozdawca „Ikaca” napisał: „Jaworski właściwie nie ma równego sobie zapaśnika, jest to najlepszy zapaśnik Tow. Sp. Wisła”;
• 29 maja. Mistrzostwa okręgu krakowskiego w zapasach i podnoszeniu ciężarów, sala Sokoła – Kraków (choć w anonsach pisano, że w wypadku ładnej pogody będzie to boisko Wisły).
  • Wyniki:
    • w wadze średniej wygrał Aleksander Jaworski, 2. Zawała z Legii
• 5-6 czerwca. Mistrzostwa Polski w zapasach i podnoszeniu ciężarów, Lwów.
  • Uczestniczyło w nich 2 zawodników Wisły.
    • 1. miejsce i złoty medal w wadze średniej osiąga Aleksander Jaworski. W drodze po medal pokonał kolejno: Króla w 2 min., Rondziaka w 1,5 min., Leitgebera w 7 min. i Mięsoka w 3 min.
• 17 września. Zawody kwalifikacyjne do Mistrzostw Europy, Katowice.
  • W zawodach kwalifikacyjnych zawodników wagi średniej na zawody o Mistrzostwo Europy w Budapeszcie (2-6 listopada) zmierzyli się Aleksander Jaworski i mistrz Górnego Śląska Zeug. „Zwycięstwo odniósł Jaworski, a sukces jego jest tem godniejszy podkreślenia, ponieważ Zeug jest mistrzem w wadze półcieżkiej i ciężkiej i zdobył w lipcu w Katowicach na zawodach międzynarodowych mistrzostwo wszystkich wag”. Tak donosiła prasa. Niestety ostatecznie na mistrzostwa pojechał… Zeug co przyjęte zostało w Krakowie z niesmakiem: „pominięcie nadzwyczaj utalentowanego zawodnika krakowskiego i mistrza Polski w wadze średniej, Jaworskiego na korzyść Zeuga (G. Śląsk) nie miało żadnych podstaw. Jaworski bowiem wyszedł zwycięsko w zawodach eliminacyjnych i okazał się lepszym zapaśnikiem od Zeuga – wzięto nawet od niego przyrzeczenie sumiennego treningu, i mimo to w ostatniej chwili przed wyjazdem zawodnik ten bez powodu został pominięty. Zdaje się, iż niestety odegrały tu chyba rolę w wyborze kandydatów do Budapesztu tylko względy, czy też antypatie dzielnicowe, których się można domyślać, jeśli się zważy, że Polski Związek Atletyczny ma swoją siedzibę w Katowicach”. Nie musimy dodawać, że występ Zeuga naznaczony został w Budapeszcie samymi porażkami.

1928

• 10 marca. Mistrzostwa okręgu krakowskiego w zapasach i podnoszeniu ciężarów, sala Sokoła – Kraków.
  • Wyniki:
    • w wadze średniej wygrał Aleksander Jaworski;
  • W walce pokazowej zmierzył sięAleksander Jaworski ze Zbyszkiem IV. Zakończyła się ona wynikiem nierozstrzygniętym.
• 18-20 marca. Mistrzostwa Polski w zapasach i podnoszeniu ciężarów, Poznań.
  • w wadze średniej Aleksander Jaworski zdobywa 3. miejsce. Droga do medalu: 18 marca (niedziela) wygrywa z Czachurem (Lwów) w 11 minucie; „po ostrej walce zwycięża w 7 min. Łukasiewicza (Lwów)”…
• 27 kwietnia. Międzypaństwowe zawody w zapasach Polska-Czechosłowacja, Katowice.
  • W walce wstępnej o prawo występu w reprezentacji narodowej Aleksander Jaworski miał stoczyć walkę z Morgensternem.
• Z końcem kwietnia prasa donosiła, że na specjalny kurs olimpijski, który miał wyłonić ekipę zapaśniczą na Igrzyska Olimpijskie w Amsterdamie trafić miało dwóch zawodników Wisły. W tym:
  • Aleksander Jaworski w wadze średniej.

1929

• 10 marca. Mistrzostwa okręgu krakowskiego w zapasach i podnoszeniu ciężarów, koszary 20 pp na Krowodrzy.
  • „Z powodu braku partnerów w swoich wagach, walkowerem zdobyli mistrzostwo”:
    • w wadze średniej Aleksander Jaworski;
    • W walkach pokazowych Aleksander Jaworski pokonał Pawlikowskiego.
• 18 marca. Eliminacyjne zawody przed mistrzostwami Europy w Dortmundzie (4-7 kwietnia 1929), Katowice.
  • w wadze średniej wygrał Aleksander Jaworski, co odebrano w prasie nie wiedzieć czemu jako sensacyjne rozstrzygnięcie.

1930

• Kwiecień. Ocena wiślackich zapaśników i ich szans przed Mistrzostwami Polski dokonana przez katowicki „Sport”: „Kraków posiada szanse przede wszystkiem w wadze lekkiej, pół średnij i ciężkiej… Drugim asem Krakowa w mistrzostwach, posiadającym szanse jest Jaworski, Wisła. Odpowiednia siła przy dobrej metodzie i technice bez zarzutu, będą plusami krakowianina…”.
• 20-21 kwietnia. Mistrzostwa Polski w zapasach i podnoszeniu ciężarów, Kraków – ujeżdżalnia wojskowa, ul. Zwierzyniecka.
  • W „Ikacu” ostro skrytykowano postawę sędziów na tych mistrzostwach: „Nieobjektywność z ich strony powoduje wydawanie krzywdzących rozstrzygnięć, co detonuje zawodników i powoduje schodzenie ich ustawicznie z ringu i powracanie za chwilę po perswazjach. Atmosfera gorączkowa przenosi się na publiczność, która pragnie również brać udział w wydawaniu decyzyj. Krzywdzące wyroki sędziów dotykają w pierwszym rzędzie zawodników Wisły, Bajorka i Jaworskiego, których wyższość została przez arbitrów w wielu wypadkach nieuznaną…”.
    • Aleksander Jaworski po niezrozumiałej decyzji sędziowskiej (wskutek protestu) musiał dwukrotnie zmierzyć się z Błażycą. Przegrał dwukrotnie, przy czym powtórzona walka miała być bardzo zacięta. Charakterystyczna, że katowicki „Sport”, oceniając medalistów w tej kategorii wagowej pisał wprost: „Trzecie miejsce przypadło … Broniewskiemu, stojącemu technicznie na dość wysokim poziomie, jednak słabszemu od Jaworskiego „Wisła” Kraków”.

1931

• 22 lutego. Zawody eliminacyjne najlepszych polskich zapaśników przed mistrzostwami Europy, Nowy Bytom.
  • w wadze półśredniej rywalizować miał Aleksander Jaworski. Wśród dwóch najlepszych zawodników w tej kategorii brak nazwiska Jaworskiego.
• 1 marca. W zamierzeniach ogólnopolskie zawody w zapasach i podnoszeniu ciężarów. Faktycznie mecz Wisła-Legia, sala Żołnierza Polskiego.
  • Wyniki w zapasach:
    • w wadze średniej 1. miejsce zajął Aleksander Jaworski;
• 26 kwietnia. Mistrzostwa okręgu krakowskiego w zapasach, sala Domu Żołnierza Polskiego.
  • Wyniki Wiślaków:
    • w wadze średniej 1. miejsce zajął Aleksander Jaworski;
• 13 grudnia. Zawody zapaśnicze, sala Domu Robotniczego, ul. Smolki – Podgórze.
  • W walce pokazowej zmierzyli się Władysław Bajorek i Aleksander Jaworski i „pokazali bardzo piękną walkę przez 20 minut”. Wynik nieznany.

1932

• 2 kwietnia. Kraków. Zawody zapaśnicze Wisła-Lurych Siemianowice, sala Domu Robotniczego – ul. Smolki, Podgórze.
  • w wadze średniej Aleksander Jaworski kładzie Sobotę (L);
• 23 i 24 kwietnia. Mistrzostwa Krakowa w podnoszeniu ciężarów i zapasach, sala Domu Robotniczego w Podgórzu. Zobacz wyniki: tutaj.
  • 24 kwietnia. Wyniki zawodników Wisły w zapasach:
    • waga średnia — 1. miejsce Aleksander Jaworski;
• 15 i 16 maja. Mistrzostwa Polski w atletyce i podnoszeniu ciężarów, Katowice. Zobacz wyniki: tutaj.
  • Wyniki zawodników Wisły.
  • W zapasach:
    • w wadze półśredniej 3. miejsce zajął Aleksander Jaworski.

1933

• 12 lutego. Eliminacyjne zawody „dla ustalenia narodowej reprezentacji na mecz z Austrią, Katowice. Zobacz: tutaj.
  • w wadze półśredniej Aleksander Jaworski przegrał z Błażycą.
• 9 kwietnia. Mistrzostwa okręgu krakowskiego w zapasach, boisko Wisły.
  • • w wadze średniej mistrzem został Aleksander Jaworski.

1934

• 21 stycznia. Zawody ciężkoatletyczne, Kraków.
  • Zawody odbyły się po spotkaniu bokserskim Wisły i AKB Siemianowice.
  • w walce wolno-amerykańskiej Władysław Bajorek przegrywa przez dyskwalifikację z Aleksandrem Jaworskim.
• 18 lutego. Zawody Śląsk-Kraków 16:9.
  • w wadze średniej Aleksander Jaworski zwyciężył na punkty Grychtoła (Śląsk) (3:1).
• 11 marca. Mistrzostwa ciężkoatletyczne okręgu krakowskiego w zapasach i podnoszeniu ciężarów, sala Sokoła.
  • • w wadze średniej 1. miejsce Aleksander Jaworski.
• 5 sierpnia. Zawody Śląsk-Kraków, Katowice. Zobacz wyniki szczegółowe: tutaj.
  • • w wadze półśredniej Aleksander Jaworski wygrywa z powodu niestawienia się przeciwnika;
• 18 listopada. Zawody o mistrzostwo drużynowe okręgu krakowskiego między Wisłą a Legią, sala Sokoła. 15:5 dla Wisły. Zobacz relację: tutaj.
  • w wadze średniej Aleksander Jaworski w 4 min. 30 sek. kładzie Zmarza (Legia) 3:0.

1936

• 26 stycznia. Turniej zapaśniczy zorganizowany przez krakowską Legię, Kraków.
  • W ogólnej punktacji zwyciężył Władysław Bajorek, Aleksander Jaworski zajął 4. miejsce (już jako zapaśnik Legii)…

Okupacyjne losy

Aleksander Jaworski, pseud. „Ursus”.

"W okresie okupacji niemieckiej członek Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Aleksander Jaworski jako członek Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej brał czynny udział w akcjach wykradania broni z pociągów niemieckich jadących z zaopatrzeniem na front wschodni. Przygotowywał granaty i bomby zegarowe używane w akcjach sabotażowych, w których brał udział. Uczestniczył w uwolnieniu ze szpitala św. Łazarza Tadeusza Orzelskiego, aresztowanego przez Niemców działacza PPS. Został aresztowany w marcu 1944 r. na skutek donosu konfidenta i skazany na karę śmierci. W areszcie przy ul. Pomorskiej przebywał prawdopodobnie 2 tygodnie, a następnie w więzieniu przy ul. Czarneckiego w Krakowie. Znalazł się na afiszu śmierci w maju 1944 r. wśród 40 osób skazanych na śmierć przez sąd doraźny Policji Bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei, Sipo)".

Źródło informacji: Archiwum ofiar terroru nazistowskiego i komunistycznego w Krakowie 1939 - 1956.

Wspomnienia

Władysława Dzierwy

– Władek masz warunki na zapaśnika! – powiedział mi (a było to dokładnie lat temu 40) starszy towarzysz pracy, ciężkoatleta Wisły Aleksander Jaworski. Był to doświadczony już ślusarz narzędziowy fabryki Zieleniewskiego (obecnie Zakład im. Szadkowskiego) dokąd ja, żółtodziób, zostałem niedługo po I wojnie przyjęty do pracy w tokarni.

Jaworski jako wybity aktywista PPS wprowadził mnie już do Polskiej Partii Socjalistycznej – tym chętniej więc dałem się wciągnąć do Wisły, która zresztą miała w ówczesnej załodze Zieleniewskiego wielu sympatyków i członków, np. pracował razem ze mną jako ślusarz Józek Kotlarczyk, który w tych latach (1927 rok) już debiutował w ligowej drużynie Wisły, pierwszego wówczas mistrza nowo utworzonej ligi.

Sekcja zapaśnicza Wisły skupiała niemal wyłączenie młodzież robotniczą, a w niej sporo PPS-iaków. Atmosfera była tak przyjemna, niemal rodzinna, że mój patron Aleksander Jaworski nie musiał mnie wcale pilnować bym pilnie chodził na treningi [...].

Zimą miałem na treningi bliżej, bo odbywały się one w Podgórzu przy placu Serkowskiego w salce Kasy Chorych, udostępnionej dla wiślaków przez ojca Aleksandra Jaworskiego (był wtedy dyrektorem podgórskiego oddziału Kasy).

Źródło: Wspomnienia nadesłane na konkurs tygodnika “TEMPO” oraz TS Wisła Kraków z okazji 60-lecia Białej Gwiazdy (w zbiorach TS Wisła).