Bolesław Kupiec

Z Historia Wisły

(Przekierowano z Bolewar Kupiec)
Bracia Kupiec, od lewej: Karol i Bolesław
Bracia Kupiec, od lewej: Karol i Bolesław

Spis treści

Biogram

Bolesław Kupiec ( ur. 12 lipca 1913 w Poroninie r. zm. 4 marca 1942 r. w Zakopanem,) - narciarz TS Wisła Zakopane, uczestnik konspiracji, członek Zakopiańskiej Dywersji Pozafrontowej, jeniec KL Auschwitz, zamordowany w więzieniu Palace w Zakopanem. Jeden z sześciu braci Kupców. Rodzina Kupców, jak ukazują spisane w kilku publikacjach relacje różnych osób, pochodziła z Poronina. Bolesław uczęszczał do Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, którą ukończył. Reprezentował barwy Sekcji Narciarskiej TS Wisła w Zakopanem, chociaż pojawiać się mogą informacje również o tzw. Wiśle Poronin. Przed II Wojną Światową miał przypuszczalnie duże problemy zdrowotne, gdyż według wspomnień Wincentego Gawrona, Bolesławowi wtamtym okresie wycięto jedno płuco. Józef Kapeniak w książce "Tatrzańskie Diabły" wspomina go jako urodzonego w Poroninie, członka klubu “Wisła”, umieszczając go na liście "znaczniejszych zawodników, którzy zginęli w czasie drugiej Wojny Światowej i okupacji". Najprawdopodobniej zapisywany w relacjach sportowch jako Bolewar Kupiec, narciarz poronińskiej Wisły m.in. uczestnik biegu sztafetowego o Mistrzostwo Polski 5x10 km w 1930.

Wojenne losy

Fotografia obozowa Bolesława Kupca nr 792
Fotografia obozowa Bolesława Kupca nr 792

Konspiracja

Bolesław Kupiec według wspomnień brata Antoniego, miał być zaprzysiężony w konspiracji przed październikiem 1939 roku wraz z braćmi Karolem i Władysławem. To właśnie ich aktywność miała pomóc Antoniemu wejść do konspiracji. W książce "U podóża Tatr 1939-1945" wymieniony wraz z bratem Karolem jako członek liczącej ponad 40 osób zakopiańskiej tzw. Dywersji Pozafrontowej.

Aresztowany w Poroninie wraz z pięcioma braćmi przez gestapo w Zakopanem 15 lub 17 stycznia 1940 roku. Przewieziony do zakopiańskiego "Palace" lub do więzienia przy ulicy Nowotarskiej (wspomnienia Antoniego nie wskazują jednoznacznie). Podczas przeszukania zabudowań gospodarczych rodziny Kupców, znaleziona została broń i amunicja, której polscy żołnierze nie oddali w ręce wroga w 1939 r. Po zakończeniu ciężkiego śledztwa, niepomijającego tortur, wraz z braćmi Karolem, Janem, Józefem i Władysławem został włączony do drugiego masowego transportu do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Jan Kupiec wspominał to wydarzenie następująco: "W dniu 20 czerwca 1940 roku grupę 65 więźniów, w tym mnie i czterech braci wywieziono do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Na stacji w Krakowie dołączono do nas transport około 300 ludzi z więzienia w Wiśniczu, w tym wielu z Podhala i Zakopanego." Faktycznie transport ten liczył 313 osadzonych w więzieniach w Nowym Wiśniczu oraz przy ulicy Montelupich w Krakowie. Wśród przewożonych osób znajdował się także jeden z wybitniejszych sportowców zakopiańskiej Wisły Izydor Łuszczek.

Życie w Auschwitz

Bolesław Kupiec oznaczony został numerem obozowym 792, a zgodnie z domniemaniem Teresy Wontor-Cichy (historyka i pracownika Centrum Badań Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimu) należy przypuszczać, że Bolesław został aresztowany z tego samego powodu co Władysław Kupiec tj. za bycie przewodnikiem uciekinierów na Węgry (co zostało zapisane w języku niemieckim, na zachowanej karcie obozowej Władysława).

We wspomnieniach Jana Kupca znajduje się informacja dotycząca faktu posiadania przez niego i braci przygotowania zawodowego w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego. Bolesław według wielu opracowań faktycznie był jej absolwentem. Wspominane wykształcenie miało być powodem przyjęcia Kupców do pracy w prowizorycznej obozowej stolarni.

W publikacji "Matka Boża zza drutów" autorka wskazuje kilka faktów z życia stolarni. Listopad 1940 roku to moment, w którym warsztaty urządzono poza terenem obozu. Na początku 1941 roku wyseparowano rzeźbiarnię ze stojącym na jej czele zakopiańczykiem Tadeuszem Myszkowskim. Pośród zwiększonej liczby więźniów-rzeźbiarzy znajdowali się m. in. Antoni Kupiec, Bolesław Kupiec, Izydor Łuszczek, Bronisław Czech. Józef i Jan naprawiali instrumenty smyczkowe orkiestry obozowej, a także tworzyli drobną galanterię. Natomiast Karol wraz z bratem Władysławem tworzyli meble. Na stronie Muzeum Auschwitz-Birkenau w galerii eksponatów sztuki obozowej i poobozowej można odnaleźć fotografię drewnianego, bejcowanego talerza wykonanego przez Bolesława.

Pracownicy stolarni, w tym bracia Kupcowie mieli styczność z zatrudnianymi do różnych prac robotnikami cywilnymi mieszkającymi w Oświęcimiu. Dzięki kontaktom z nimi bracia, poprzez umieszczenie w umówionej formie i miejscu grypsów, przekazywali wiadomości poza obóz. W podzięce dla tych, którzy nieśli pomoc Bolesław wyrzeźbił figurkę Matki Boskiej, w której równoież ukrył wiadomość. W ten sposób wraz z Antonim wyrażali wdzięczność niejednokrotnie. Wiąże się też z tym ciekawa historia opisana w publikacji Teresy Wontor-Cichy pt. "Matka Boża zza Drutów".

Sześciu braci było aktywnych w stolarni do września 1941 roku, kiedy ich rozdzielono. Od tego momentu Józef, Antoni i Jan oczyszczali stawy rybne w Harmężach. Bolesław, Karol, Władysław trafili do "bunkra" - obozowego aresztu usytuowanego w podziemiach bloku 11.

Śledztwo i śmierć

Z uwagi na kontunuowane przez zakopiańskie gestapo śledztwo Bolesław, podobnie jak i jego pięciu braci przeniesieni zostali do katowni Podhala, zakopiańskiego "Palace". Po tygodniach przesłuchań Bolesław otrzymał wyrok śmierci. Ta dosięgła go jeszcze podczas śledztwa, w niejasnych okolicznościach. Antoni Kupiec wspominał: Pewnej nocy w marcu 1941 roku zbudziły nas odgłosy strzałów i ruch na korytarzu. Wyjrzałem przez dziurkę od klucza i zobaczyłem, że z celi połozonej po przeciwnej stronie gestapowcy wyciągają kogoś za nogi i rzucają pod ścianę. Był to mj brat Bolesław (...) Rano na korytaru ruch był większy niż zwykle. (...) nasz znajomy, Orkisz z Zakopanego, wkłądał ciało brata do drewnianej skrzyni. Wyroki śmierci przypadły w udziale także Władysławowi i Karolowi. Natomiast Józef, Jan i Antoni skazani zostali na dożywotni pobyt w obozie koncentracyjnym.

--JakubZ 09:11, 20 cze 2023 (UTC)

Kronika sportowa

1930

1931

1932

1933


Źródła artykułu

Źródło: "http://historiawisly.pl/wiki/index.php?title=Boles%C5%82aw_Kupiec"