Bronisław Makowski
Z Historia Wisły
Bronisław Makowski (ur. 25 maja 1905 roku w Częstochowie, zginął z rąk hitlerowców 25 maja 1944 roku w Krakowie w egzekucji), piłkarz, pomocnik, reprezentant Polski i hokeista Wisły Kraków.
Spis treści |
Kariera piłkarska
Makowski urodził się w Częstochowie. Treningi piłkarskie rozpoczął w Krakowie, już po I Wojnie Światowej, w drużynie Cracovii. Był członkiem Pasów przez kilka lat (z przerwą na występy w drużynie Wilii Wilno), ale nie grał w pierwszym składzie. W 1927 roku przeszedł do Wisły i został jej podstawowym zawodnikiem. Już w pierwszym sezonie zdobył tytuł mistrza Polski, osiągnięcie to powtórzył wraz z kolegami w kolejnym sezonie.
Zgodnie z cenzurką wystawioną w 1930 roku przez Przegląd Sportowy Makowski był dobrym technikiem i wykazywał zmysł do gry kombinacyjnej. Jego słabszą stroną była szybkość i ruchliwość na boisku.
Makowski zagrał w dwóch meczach reprezentacji Polski, przy czym tylko jeden z nich jest obecnie zaliczany jako oficjalne spotkanie.
Na przełomie 1931 i 32 roku Makowski przeniósł się do Warszawy. Mówiło się, że będzie występować w barwach Legii, ostatecznie jednak odnalazł swoje miejsce w składzie Warszawianki, dla której występował przez 4 lata.
Wyprawa do Ameryki Południowej
W marcu 1937 roku Bronisław Makowski wyjechał na dwa lata do Ameryki Południowej "w sprawach handlowych". Początkowo przebywał w Paragwaju, potem w Argentynie i Urugwaju. W Montevideo został członkiem aeroklubu i rozwijał swoją nową pasję - lotnictwo sportowe (choć dodać wypada, że Makowski na pilota wyszkolił się jeszcze w Polsce). Makowski latał wraz z inż. Stefanem Krajewskim na odkrytej dwuosobowej awionetce Miles Hark MZF, którą nazwano "Józef Piłsudski". Przemierzał szlaki powietrzne pomiędzy Urugwajem, Argentyną, Boliwią, Brazylią i Paragwajem. Za swoje najcenniejsze dokonanie lotnicze uważał lot na trasie Montevideo-Assuncion-Montevideo w czasie 13 i pół godziny. Lotnicze dokonania Makowskiego były bardzo cenione przez miejscową Polonię. Naturalnie Makowski w czasie pobytu w Ameryce Południowej interesował się piłką nożną i bywał na meczach między innymi Boca Juniors, Independiente i River Plate z Buenos Aires. Szczególne wrażenie robił na nim ogrom stadionów, wysoki poziom gry i zaangażowanie kibiców. Makowski do kraju powrócił w marcu 1939 roku.
Po powrocie do kraju
W czasie II Wojny Światowej Makowski wraz ze swoim bratem zaangażował się w działalność konspiracyjną. Pod przykrywką firmy hydraulicznej produkował materiały wybuchowe i broń dla ruchu oporu. Wpadł w kwietniu 1944 roku. Na przesłuchaniach gestapo przyznał się do swojej działalności, ale jednocześnie nie wydał swoich współpracowników. Został skazany na karę śmierci i rozstrzelany (miejsce i dokładna data egzekucji nie jest pewna). O jego śmierci (oraz kilkudziesięciu innych straconych wtedy osób) przypomina ściana pamięci przy ulicy Lubicz w Krakowie.
Historia występów w barwach Wisły Kraków
Podział na sezony:
Sezon | Rozgrywki | M | 0-90 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1927 | Ekstraklasa | 18-19 (*) | 18-19 (*) | |||||
1928 | Ekstraklasa | 20 | 20 | 1 | ||||
1928 | Mecz unieważniony | 1 | 1 | |||||
1929 | Ekstraklasa | 22 | 22 | |||||
1930 | Ekstraklasa | 16 | 16 | 1 | ||||
1931 | Ekstraklasa | 15 | 15 | |||||
Razem | Ekstraklasa (I) | 91-92 (*) | 91-92 (*) | 2 | ||||
Mecz unieważniony (#P) | 1 | 1 | ||||||
RAZEM | 92-93 (*) | 92-93 (*) | 2 |
Lista wszystkich spotkań:
Ilość | Roz. | Data | Miejsce | Przeciwnik | Wyn. | Zm. | B | K |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | I | 1927.04.03 | Wyjazd | Jutrzenka Kraków | 4-0 | |||
2. | I | 1927.04.10 | Dom | Ruch Chorzów | 2-0 | |||
3. | I | 1927.04.17 | Wyjazd | Union Touring Łódź | 1-5 | |||
4. | I | 1927.04.18 | Wyjazd | Legia Warszawa | 4-1 | |||
5. | I | 1927.04.24 | Dom | Hasmonea Lwów | 3-1 | |||
6. | I | 1927.05.03 | Wyjazd | Polonia Warszawa | 1-2 (*) | |||
7. | I | 1927.05.08 | Dom | Czarni Lwów | 4-0 | |||
8. | I | 1927.05.15 | Wyjazd | ŁKS Łódź | 0-0 | |||
9. | I | 1927.05.22 | Dom | Warta Poznań | 4-1 | |||
10. | I | 1927.05.29 | Dom | 1.FC Katowice | 3-0 | |||
11. | I | 1927.07.24 | Wyjazd | Czarni Lwów | 3-2 | |||
12. | I | 1927.07.31 | Dom | Warszawianka Warszawa | 8-2 | |||
13. | I | 1927.08.07 | Dom | Jutrzenka Kraków | 7-2 | |||
14. | I | 1927.09.11 | Dom | TKS Toruń | 15-0 | |||
15. | I | 1927.09.18 | Dom | Union Touring Łódź | 5-1 | |||
16. | I | 1927.09.25 | Wyjazd | 1.FC Katowice | 2-0 | |||
17. | I | 1927.10.02 | Dom | Polonia Warszawa | 7-1 | |||
18. | I | 1927.10.09 | Dom | Pogoń Lwów | 0-2 | |||
19. | I | 1927.10.16 | Wyjazd | Hasmonea Lwów | 2-2 | |||
20. | I | 1928.05.13 | Wyjazd | Warszawianka Warszawa | 1-2 | |||
21. | I | 1928.05.17 | Dom | Polonia Warszawa | 7-2 | |||
22. | I | 1928.05.20 | Dom | 1.FC Katowice | 3-2 | |||
23. | I | 1928.06.03 | Wyjazd | Cracovia Kraków | 1-2 | |||
24. | I | 1928.06.24 | Dom | Pogoń Lwów | 6-1 | |||
25. | I | 1928.07.08 | Dom | ŁKS Łódź | 2-4 | |||
26. | I | 1928.07.15 | Wyjazd | Śląsk Świętochłowice | 2-1 | |||
27. | I | 1928.07.29 | Wyjazd | Hasmonea Lwów | 1-0 | |||
28. | I | 1928.08.05 | Dom | TKS Toruń | 9-0 | |||
29. | #P | 1928.08.15 | Wyjazd | ŁKS Łódź | 1-2 | |||
30. | I | 1928.08.19 | Wyjazd | Ruch Chorzów | 1-1 | |||
31. | I | 1928.09.02 | Wyjazd | Warta Poznań | 0-2 | |||
32. | I | 1928.09.09 | Dom | Cracovia Kraków | 5-1 | |||
33. | I | 1928.09.30 | Wyjazd | Polonia Warszawa | 7-2 | |||
34. | I | 1928.10.07 | Dom | Hasmonea Lwów | 4-1 | |||
35. | I | 1928.10.14 | Dom | Legia Warszawa | 2-1 | |||
36. | I | 1928.10.21 | Wyjazd | Pogoń Lwów | 2-0 | |||
37. | I | 1928.11.01 | Dom | Union Touring Łódź | 5-0 | |||
38. | I | 1928.11.11 | Dom | Śląsk Świętochłowice | 9-2 | |||
39. | I | 1928.11.18 | Wyjazd | 1.FC Katowice | 1-1 | |||
40. | I | 1928.11.25 | Wyjazd | ŁKS Łódź | 1-2 | |||
41. | I | 1929.03.31 | Dom | Warszawianka Warszawa | 4-2 | |||
42. | I | 1929.04.07 | Wyjazd | ŁKS Łódź | 2-2 | |||
43. | I | 1929.04.21 | Wyjazd | Pogoń Lwów | 4-2 | |||
44. | I | 1929.05.05 | Dom | Garbarnia Kraków | 5-2 | |||
45. | I | 1929.05.26 | Dom | Polonia Warszawa | 4-2 | |||
46. | I | 1929.05.30 | Wyjazd | Ruch Chorzów | 2-2 | |||
47. | I | 1929.06.09 | Wyjazd | Cracovia Kraków | 1-3 | |||
48. | I | 1929.06.16 | Wyjazd | Warta Poznań | 0-5 | |||
49. | I | 1929.06.29 | Dom | Union Touring Łódź | 5-0 | |||
50. | I | 1929.07.14 | Dom | 1.FC Katowice | 2-1 | |||
51. | I | 1929.07.21 | Dom | Ruch Chorzów | 5-1 | |||
52. | I | 1929.08.11 | Dom | ŁKS Łódź | 1-4 | |||
53. | I | 1929.08.18 | Wyjazd | Union Touring Łódź | 3-0 | |||
54. | I | 1929.08.25 | Wyjazd | Warszawianka Warszawa | 2-3 | |||
55. | I | 1929.09.01 | Wyjazd | Garbarnia Kraków | 0-1 | |||
56. | I | 1929.09.08 | Dom | Pogoń Lwów | 3-1 | |||
57. | I | 1929.09.22 | Dom | Cracovia Kraków | 5-1 | |||
58. | I | 1929.09.29 | Wyjazd | 1.FC Katowice | 4-2 | |||
59. | I | 1929.10.13 | Wyjazd | Legia Warszawa | 0-1 | |||
60. | I | 1929.10.22 | Wyjazd | Czarni Lwów | 0-4 | |||
61. | I | 1929.11.10 | Dom | Warta Poznań | 0-0 | |||
62. | I | 1929.11.17 | Wyjazd | Polonia Warszawa | 4-3 | |||
63. | I | 1930.03.30 | Dom | Warszawianka Warszawa | 3-1 | |||
64. | I | 1930.04.13 | Dom | Warta Poznań | 1-1 | |||
65. | I | 1930.04.20 | Wyjazd | Garbarnia Kraków | 3-1 | |||
66. | I | 1930.04.27 | Wyjazd | ŁKS Łódź | 2-0 | |||
67. | I | 1930.05.03 | Wyjazd | Pogoń Lwów | 2-2 | |||
68. | I | 1930.05.18 | Wyjazd | Polonia Warszawa | 4-3 | |||
69. | I | 1930.05.25 | Dom | ŁTS-G Łódź | 1-0 | |||
70. | I | 1930.06.08 | Dom | Cracovia Kraków | 1-2 | |||
71. | I | 1930.07.06 | Wyjazd | Legia Warszawa | 2-3 | |||
72. | I | 1930.08.03 | Wyjazd | Ruch Chorzów | 4-0 | |||
73. | I | 1930.08.10 | Dom | ŁKS Łódź | 1-0 | |||
74. | I | 1930.08.31 | Dom | Polonia Warszawa | 2-2 | |||
75. | I | 1930.10.12 | Wyjazd | Warszawianka Warszawa | 5-1 | |||
76. | I | 1930.10.19 | Dom | Czarni Lwów | 5-5 | |||
77. | I | 1930.11.02 | Wyjazd | Warta Poznań | 1-0 | |||
78. | I | 1930.11.30 | Dom | Pogoń Lwów | 3-0 | |||
79. | I | 1931.03.29 | Wyjazd | Warszawianka Warszawa | 5-2 | |||
80. | I | 1931.04.26 | Wyjazd | Polonia Warszawa | 3-1 | |||
81. | I | 1931.05.03 | Wyjazd | Pogoń Lwów | 1-2 | |||
82. | I | 1931.05.17 | Wyjazd | Cracovia Kraków | 4-1 | |||
83. | I | 1931.05.24 | Dom | Czarni Lwów | 5-1 | |||
84. | I | 1931.05.31 | Dom | Lechia Lwów | 1-2 | |||
85. | I | 1931.06.04 | Wyjazd | Legia Warszawa | 0-1 | |||
86. | I | 1931.06.28 | Wyjazd | ŁKS Łódź | 3-2 | |||
87. | I | 1931.08.31 | Dom | Polonia Warszawa | 3-0 | |||
88. | I | 1931.09.06 | Dom | Cracovia Kraków | 1-2 | |||
89. | I | 1931.09.13 | Wyjazd | Czarni Lwów | 2-1 | |||
90. | I | 1931.09.27 | Wyjazd | Lechia Lwów | 0-2 | |||
91. | I | 1931.10.04 | Wyjazd | Warta Poznań | 2-1 | |||
92. | I | 1931.10.18 | Dom | Legia Warszawa | 3-1 | |||
93. | I | 1931.11.08 | Dom | Warszawianka Warszawa | 1-1 |
(*) Tylko "Przegląd Sportowy" podawał, że zagrał w meczu ligowym z Polonia 3 maja 1927 roku Bronisław Makowski. Wszystkie inne tytuły prasowe jako uczestnika tego meczu wymieniają Stefana Wójcika.
(*) Według relacji prasowych i zdjęcia z meczu w spotkaniu 1929.04.28 Wisła Kraków – Legia Warszawa 2:0 wystąpił Bronisław Makowski a nie Karol Bajorek
Mecz w Reprezentacji Polski
Bronisław Makowski wystąpił w jednym spotkaniu Reprezentacji Polski. 5 lipca 1931 roku zagrał 90 minut w wygranym 5:0 meczu z Łotwą w Rydze. Przegląd Sportowy ocenił, że Makowski wypadł słabiej od pozostałych Reprezentantów Polski (PS nr 54/1931).
- 1931.07.05 Łotwa - Polska 0:5, mecz towarzyski
Pogrubiono występ Makowskiego jako Wiślaka.
Komentarze prasowe po występach w reprezentacji:
- 1931.07.05 Łotwa - Polska 0:5, mecz towarzyski
- „W pomocy Kotlarczykowie okazali również dobrą formę. Makowski natomiast słabszy".2
- Źródło: „Przegląd Sportowy”
- „Balcer i Kisieliński, Makowski należeli do słabszej strony drużyny, ale może dlatego, iż padli ofiarą zbyt ostrej gry Łotyszów”.
- Źródło: „Przegląd Sportowy”
- „W pomocy Kotlarczykowie okazali również dobrą formę. Makowski natomiast słabszy".2
Wojenne losy
Bronisław Makowski – rozstrzelany w publicznej egzekucji 25 maja 1944 r. w Krakowie. Aktywny uczesnik konspiracji.
Za Chemiczem: Bronisław Makowski jako żołnierz ZWZ/AK był zaangażowany w działalność „Ubezpieczalni”, czyli zorganizowanego przez krakowską AK „Szefostwa Produkcji Konspiracyjnej Broni”. „Działalność „Ubezpieczalni" obejmowała produkcję materiału wybuchowego tzw. „szedytu" - granatów, min, bomb, a od końca 1943 r. - pistoletów ręcznych i maszynowych. Wytwórni chemicznych, produkujących materiał wybuchowy „szedyt", było sześć na terenie Krakowa...”. Makowski był „współwłaścicielem przedsiębiorstwa prywatnego „Hydraulik" przy ul. Paulińskiej 28. W pomieszczeniach firmy przy tej ulicy mieściła się również wytwórnia chemiczna „Ubezpieczalni" nr 5, produkująca materiał wybuchowy „szedyt", znajdowała się tutaj również montownia nr 4, tzw. „montownia jabłek" dokonująca „pełnego montażu granatów ręcznych z elementów dostarczonych przez inne działy produkcyjne, flaszek zapalających i innych materiałów". Zespól produkcyjny tworzyli: Stanisław Wronarowicz, ps. „Dravić", jako kierownik używający również pseudonimu „Fred", głuchoniemy dozorca domu Jerzy Kwaścik, ps. „Młot II", Bronisław Makowski i jego brat Jan oraz Jan Socha, ps. „Urso".
W kwietniu 1944 r. gestapo wpadło na ślad tej działalności i w dniu 30 kwietnia 1944 r. zostali aresztowani Bronisław i Jan Makowscy oraz Jan Socha. W dniach 1-4 maja 1944 r. nastąpiły kolejne aresztowania i rewizje w zakładach pracy, m.in. w firmie „Hydraulik", fabryce soków i marmolady na Zabłociu, w firmie Sypniewski i Jakubowski i w innych, w związku z wsypą w „Ubezpieczalni". Bronisław Makowski, jego brat Jan i Jan Socha przyznali się do swojej działalności w organizacji przy przesłuchaniu na gestapo, a biorąc całą winę na siebie, uratowali w ten sposób pozostałych pracowników wytwórni „Ubezpieczalni" nr 5. W konsekwencji zostali skazani na karę śmierci i umieszczeni na „liście osób skazanych na karę śmierci przez sąd doraźny Sipo w dniu 15 maja 1944 r. Jan Makowski, a w dniu 28 maja 1944 r. Bronisław Makowski i Jan Socha. Obaj znajdowali się w grupie pierwszych piętnastu osób, na których wyrok został już wykonany"”.
Wątpliwości budziły potem okoliczności i miejsce dokonania egzekucji na Makowskim. W „Sprawozdaniu z wyników śledztwa, dotyczącego rozstrzelania przez hitlerowców w dniu 27 maja 1944 r. w Krakowie przy ul. Botanicznej czterdziestu Polaków", czytamy: śledztwo wykazało, że „różne informacje o rozstrzelaniu go bądź w Przegorzałach, bądź w obozie w Płaszowie, względnie przy ul. Botanicznej, gdzie kobieta o nieznanym nazwisku miała rozpoznać zwłoki Bronisława Makowskiego, nie znalazły stanowczego potwierdzenia”... Podobnie stwierdził w protokole przesłuchania Paweł Oszast, wuj B. Makowskiego, w dniu 19 października 1946 r.: „matka B. Makowskiego otrzymała różne informacje wskazujące, że Br. Makowski został rozstrzelany w Przegorzałach, a wg innych informacji został wywieziony na rozstrzelanie do obozu w Płaszowie. Nie udało się sprawdzić wiarygodności tych wersji. Jakaś kobieta, która znalazła się bezpośrednio po rozstrzelaniu na ul. Botanicznej i oglądała zwłoki osób rozstrzelanych, miała rozpoznać tam zwłoki Jana Makowskiego", znajdującego się na liście skazanych na karę śmierci w dniu 15 maja 1944 r. na pozycji 23. W „piętnaście bowiem minut po rozstrzelaniu 40 więźniów na ul. Botanicznej w dniu 27 maja 1944 r. usunięto posterunki policji, pozostawiając tylko straż na miejscu rozstrzelania, przy czym pozwolono ludności przechodzić szybko bez zatrzymania się obok tego miejsca. Po upływie przeszło godziny zwłoki załadowano na samochód ciężarowy i wywieziono do obozu w Płaszowie, gdzie zostały spalone po uprzednim rozebraniu z odzieży i wyrwaniu złotych zębów".
W świetle powyższych faktów Bronisław Makowski został rozstrzelany przed dniem 28 maja 1944 r., tj. przed dniem ogłoszenia list osób skazanych w tym dniu na karę śmierci, a miejscem jego egzekucji mogły być: Przegorzały, gdzie „w dniu 26 maja 1944 r. miała miejsce kolejna zbiorowa egzekucja Polaków", ul. Botaniczna, gdzie „w dniu 27 maja rozstrzelano 40 więźniów z więzienia Montelupich lub obóz koncentracyjny w Płaszowie, gdzie w tym dniu rozstrzelano 90 osób”.
Galeria
Makowski w środku. Z lewej Symplicjusz Zwierzewski, z prawej Henryk Reyman |
|||
Doniesienia prasowe
Ściana Pamięci w miejscu egzekucji