Kibicowanie w stylu retro
Z Historia Wisły
Spis treści |
Kiedy zaczęło się wiślackie kibicowanie?
Zapewne z chwilą, kiedy piłkarze Wisły po raz pierwszy pojawili się na „boiskach” Krakowa. i zaznaczyli na nich swą obecność, zajmując czołowe miejsce w jesiennym turnieju piłkarskim zorganizowanym przez T. Konczyńskiego w 1906 r. Początkowo byli to głównie uczniowie II. Szkoły Realnej, którzy dopingowali swych starszych kolegów. Bo Wisła była w tym czasie klubem wyjątkowo jednorodnym jeśli chodzi o przynależność szkolną i dzięki swemu ojcowi-założycielowi zachowała ten charakter przez pierwszy rok istnienia. Do tego dochodziła rodzina: ta bliższa i dalsza, podpatrująca zabawy z piłką swych latorośli. Wprawdzie – jak to wspominał S. Mielech [1] - „dzikie postacie młodzieńców, o nagich kolanach i rozwianym włosie”, uganiające się za piłką na błoniach początkowo straszyły „krakowskie matrony spacerujące po deptaku”. Szybko jednak wybijający się w kopaniu skórzanego balona i wózkowaniu gracze dorobili się grona gimnazjalnych „adoratorów”. Takim „sławom piłkarskim”, jak np. A. Poznański (po rozwiązaniu „Różowych” był krótko piłkarzem Wisły), już wówczas często towarzyszył orszak złożony z grup młodocianych wielbicieli.
Kluby-drużyny tworzyli wówczas obok grona zawodników także kibice. Byli to młodzieńcy dopiero wkraczający w dorosłe życie. „Przed każdym spotkaniem kierownictwo klubu, zawodnicy i kibice, malowali wapnem auty, wbijali paliki i sznurami odgradzali miejsce przyszłych bojów (czy stawiali parkan, by "choć na kilkadziesiąt metrów odsunąć darmowych widzów"). Te paliki w czasie meczu wędrowały pod naporem widzów żądnych bezpośrednich wrażeń, jak las w Makbecie i wymiary boiska kurczyły się coraz bardziej”. Po meczu zbierali sprzęt. Nic dziwnego, że to wszystko przywiązywało do klubu bardziej niż cokolwiek innego. Choć u postronnych obserwatorów „takie słowa, jak ‘mecz’, ‘futbal’ – ... budziły raczej odrazę, niż ciekawość. Początkowo tylko nieliczna publiczność schodziła z miasta na Błonia, aby obejrzeć tajemniczą imprezę sportową na własne oczy...
Znalazłszy się na Błoniach, publiczność oglądała ze zdziwieniem duży prostokąt łąki, ogrodzony niskimi słupkami, które łączyła ze sobą przeciągnięta przez nie linka konopna. Na dwóch krótszych bokach prostokąta widniały „bramki”, zbite z kwadratowych palików – puste, nie osłonięte od tyłu żadną siatką. Na jednym z dłuższych boków, tyłem do zachodzącego słońca, a więc i do kopca Kościuszki, zadziwiał przybyłych rząd krzesełek ogrodowych, zielono malowanych, przeznaczonych – jak na miejscu informowano – dla „lepszych” czy „cenniejszych” gości. Krzesełka stały wprost na trawie, na tym samym poziomie co boisko, tuż przy ogrodzeniu ze słupków. Po drugiej stronie boiska, przeciwległej krzesłom, nic nie stało. Tam, podczas meczu dopiero miała stanąć publiczność, ta „tańsza” – dwudziestohalerzowa.
„Męty” i „szumowiny społeczne” (owi bezpłatni) każdą z bramek otaczali od tyłu... Owe „andry” krakowskie, spełniali rolę siatek we bramkach oraz parkanów, odgradzających późniejsze boiska, Oni to właśnie, po strzale do bramki, ścigali się z piłką, gonili ją, dopadali i następnie walczyli z sobą o prawo wykopania jej z powrotem na boisko. Podczas tych bojów - czas, odgwizdywany przez sędziego, rozwlekał się w nieskończoność, ale nikomu na tym nie zależało. Nikt nie patrzył na zegarki, gdyż każdy przyszedł na Błonia już po fajerancie” [2].
Tym niemniej wokół Wisły gromadziła się wcale nie tak mała rzesza sympatyków, która w razie potrzeby wspierała piłkarzy w organizowaniu zawodów. Wiadomo na przykład, że piłkarze z białą gwiazdą na piersiach dorobili się stosunkowo szybko „kółka miłośników sportu ‘Wisła’” - co można uznać za jeden z pierwszych (jeśli nie pierwszy fan-klub piłkarski na ziemiach polskich). Owe „Kółko” wydawało nawet karty wstępu na mecze „Klubu Sportowego Wisła Kraków”. Cena takiej karty wynosiła wówczas niemałą kwotę 20 halerzy. Po zatwierdzeniu statutu Towarzystwa Sportowego Wisła w 1910 i wyborze pierwszych oficjalnych władz - to na nich spoczywał m.in. obowiązek organizowania życia klubu. Początki były jednak trudne i jak wspominał świadek narodzin piłki nożnej na krakowskich Błoniach A. Pronaszko „pierwsze mecze, które rozgrywał pierwszy polski klub sportowy „Wisła” ze swoją rezerwą, przechodziły zupełnie spokojnie. Ludzie się dziwowali, albo - jeśli któryś z graczy upadł lub dostał nogą w pośladek - trochę się śmiali, ale nikt się grą nie przejmował. Była to niewątpliwie, okoliczność dla spopularyzowania nowej gałęzi sportu niesprzyjająca. Ponieważ jednak ówczesny Kraków bardzo ubogi był w rozrywki, mecze przyciągały coraz większe ilości ciekawskich. W nagrodę - wraz z pierwszymi, poważniejszymi wpłatami brzęczącej gotówki do kas klubowych - zjawiały się siatki w bramkach, a następnie ukazały się nowe, świeżo utworzone drużyny”. Z czasem jednak „czerwone koszulki „Wisły”, zdobne na lewej piersi w białe gwiazdy, zyskiwały coraz większą sympatię i poparcie. Powoli zaczęły się tworzyć przy „Wiśle” zwarte zespoły kibiców, mało różniących się w swym charakterze od kibiców szachowych z kawiarni Sauera, czy Grand Hotelu. Byli jednako zarozumiali i nieznośnie wścibscy”. „Poważne” kluby piłkarskie przy okazji ważniejszych spotkań wydawały dla kibiców w swoistych materiałach reklamowych ogólne omówienia przepisów gry, by wyedukować, nieznającą jeszcze reguł piłkarskich krakowską widownię. Kibice Wisły należeli do tych najbardziej wyedukowanych i „po każdym nowym meczu czy treningu kawiarnie i handelki szumiały rozmowami o piłce nożnej, a terminy sportowe, jak „faul”, „ofseid”, „gol” lub „wolny”, zaczęły wchodzić w powszechne użycie” [3].
Krakowski „senny” klimat niewątpliwie służył piłce nożnej i nie bez racji mówiono, że podwawelski gród „budził się ze snu prawie włącznie przy okazjach meczów” futbolowych.
Pozyskanie szerszego grona kibiców wiązało się w oczywisty sposób z posiadaniem własnych obiektów sportowych, stałego miejsca na mapie Krakowa, do którego mógłby się udawać kibic głodny sportowych wrażeń. A z tym Wisła miała aż do 1922 r. poważny kłopot.
Za wynikami sportowymi dość długo nie szły sukcesy organizacyjne klubu w tym zakresie. Dopiero tuż przed wybuchem wojny udało się „na Placu Powystawowym ‘Park Sportowy’... wydzierżawić kawałek gruntu, gdzie będą się odbywały wszelkie zawody i meetingi T.S. Wisła” [4]. Na tymże placu wybudowano i otworzono wiosną 1914 r. własny stadion piłkarski. Do tego momentu piłkarze Wisły nadal zmuszeni byli rozgrywać swoje mecze na Błoniach, co poważnie ograniczało ewentualne zyski z organizowanych meczów. I tak pierwszy mecz sezonu w 1914 r. z Spartą obserwowało ok. 300 płatnych widzów zebranych „w obrębie boiska”. „Poza obrębem (bezpłatnych) było do 500” [5]. Nie trzeba chyba dodawać, jak wiele traciło finansowo Towarzystwo nie posiadając własnego stadionu. Frekwencja na meczach piłkarskich wynosiła wówczas średnio kilkaset osób. Jedynie wyjątkowo atrakcyjny rywal mógł ściągnąć wielotysięczne tłumy (jak np. podczas meczu Wisły z Aberdeen w 1911 r.). Z zazdrością patrzono więc na doniesienia z boisk angielskich, gdzie na meczach gromadziło się po kilkadziesiąt tysięcy kibiców.
Do tego promocja medialna klubu wyraźnie kulała. Dzisiejszego czytelnika ówczesnych gazet zaskakuje nikła ilość informacji prasowych dotyczących rozgrywanych przez Wisłę zawodów. W porównaniu z Cracovią ta dysproporcja jest wręcz uderzająca. Brak prasowych anonsów o mających się odbyć meczach i z reguły symboliczne (parozdaniowe) relacje z tych spotkań – musiały wpływać na zainteresowanie tymi meczami i kibicowską frekwencję.
Większym jednak ciosem dla rozwijającego się wiślackiego ruchu kibicowskiego były lata I wojny światowej, kiedy to na 4 lata TS Wisła w praktyce zawiesiło swoją działalność – w przeciwieństwie do Cracovii, która od 1916 r. regularnie rozgrywała spotkania z klubami austriackimi i węgierskimi.
Reaktywacja działalności Wisły w 1918 r. stanowiła nową cezurę w dziejach. Zaczęto powoli odbudowywać zerwane czasem wojny więzi kibiców z klubem. Publiczność wiślacka znajdowała się na początku lat dwudziestych in statu nascendi i musiała po wojennych latach zawieszenia działalności klubowej na nowo zdobywać zaufanie krakowskiej widowni piłkarskiej. Wiązało się to oczywiście z brakiem własnego stadionu i boiska, na którym mogła Wisła rozgrywać swoje mecze, a kibice w godziwych warunkach je oglądać. Do przełomowego roku 1922 kibice Wisły, chcąc obejrzeć mecze swej drużyny zmuszeni byli do tułania się po różnych stadionach krakowskich. Dodając do tego paroletnią (wojenną) przerwę w rozgrywaniu meczów przez Wisłę, można zrozumieć, dlaczego nie stanowili oni do 1922 r. grupy zbyt licznej i zorganizowanej. Otwarcie własnego stadionu stworzyło wreszcie normalne warunki tak dla funkcjonowania klubu jak i pozyskania kibiców. Oczywiście głównym argumentem przyciągającym widzów na stadion Wisły była coraz lepsza gra piłkarzy, którzy dystansując Cracovię w rozgrywkach okręgowych w dwu następnych latach udowadniali, że warto na ich mecze przychodzić.
Kibice Wisły od początku odznaczali się pewną specyfiką. Zaczynając od trybuny honorowej, w której zasiadało zwykle sporo zawodowych wojskowych (głównie oficerów). Magnesem przyciągającym ich na mecze Wisły była gra Reymana, Kowalskiego, Śliwy i innych oficerów, których w okresie przedwojennym (do pamiętnego roku 1933) nie brakowało w drużynie Wisły. Na trybunach obok ludzi kultury zasiadali rzemieślnicy i robotnicy. Wspominając pamiętny z wielu względów mecz z 1.FC w 1927 r. Reyman pisze, że w "niedzielę od rana odchodziły już do Katowic specjalne pociągi z tłumami widzów na te decydujące zawody. Drużyna nasza ulokowała się w osobnym wagonie wraz z zarządem i nie odstępującym nas w każdej ciężkiej czy też radosnej chwili mistrzem Wlastimilem Hoffmanem" [6]. Ceniony do dziś malarz pozostał zresztą aż do swej śmierci oddanym kibicem Wisły. Vlastimil Hoffman chodził na mecze Wisły od 1921 z własnym "malarskim, składanym krzesełkiem" [7]. Kiedy go rozpoznano - zaproszono na trybunę główną. I od tej pory nie opuszczał żadnego spotkania Wisły (nawet wyjeżdżał z zawodnikami na mecze). Od przedwojni wiernym kibicem Wisły był również Kornel Makuszyński.
A jaka była ówczesna (nie tylko wiślacka) publiczność? Już w latach dwudziestych próbowano dokonywać quasi socjologicznego opisu kibiców piłkarskich. Opartego oczywiście na subiektywnych, osobistych obserwacjach, a nie systematycznych badaniach. I tak „Kurier Sportowy” dokonując ciekawej klasyfikacji publiczności sportowej wyróżniał w "płacącym, tworzącym tło publiczności" szarym tłumie następujące typy kibiców: najbardziej rzucający się w oczy to "fanatycy" - "roznamiętnieni, wrzaskliwi, niespokojni przychodzą nie dla gry, ale dla klubu, dla walki [...] wrzeszczą [...], są w najwyższym stopniu nietolerancyjni, gwałtowni i od nich wychodzi inicjatywa wszystkich zaburzeń na matchach. Krótko mówiąc, jest to element choleryczny publiczności"; na przeciwnym biegunie znajduje się drugi typ publiczności footbalowej - "znawcy", którzy siedzą cicho i spokojnie i "wydają co pewien czas głębokie i mistycznie zabarwione uwagi na temat toczącego się matchu" typu: "Szkocki football", niekompetencje sędziego wywołują w nich uśmiech politowania. Tworzą element publiczności "nastrajający melancholijnie"; wreszcie typ trzeci - "Sanguiniczny", który na sporcie zna się albo nie, wywodzi się ze wszystkich sfer społecznych. Reaguje emocjonalnie na sytuacje boiskowe, raz potępiając graczy za nieudane zagrania, to znów wychwalając w wypadku dobrej gry. Obok fanatyków są "oni elementem najgorszym, jeżeli chodzi o lokalne zatargi z policją, sędzią lub innym autorytetem" [9].
Wypisz-wymaluj charakterystyka współczesnych kibiców piłkarskich. Z tą małą różnicą, że dziś jakby coraz mniej kibiców odkrywających w futbolu mistyczne tajemnice. We wspomnieniach piłkarzy grających przed wojną i kibiców, ówczesna publiczność odznaczała się dużą kulturą w przeciwieństwie do współczesnej. Nie zawsze tak bywało, o czym świadczą dość często podawane w przedwojennej prasie sportowej przykłady nagannych zachowań kibiców. I nie chodziło tutaj bynajmniej o wyzwiska, jakich nie szczędzono sędziom i graczom drużyn przyjezdnych podczas spotkań piłkarskich. Agresywne zachowania wcale nie tak rzadko przenoszone bywały poza stadion, a kibice toczyli między sobą "wojny futbolowe" używając o wiele mocniejszych "argumentów" niż obraźliwe słowa. Np. z wtargnięć na boisko i próby pobicia sędziego i graczy słynęła Łódź. W Krakowie z kolei między fanatykami Cracovii i Wisły dochodziło do bijatyk (odznaczył się tutaj szczególnie rok 1924 kiedy to najpierw podczas majowych derbów na widowni doszło do "cichej, ale krwawej rozprawy. Jacyś fanatycy pobili się do krwi" [10]. Nie lepiej było we wrześniu kiedy to kibice obu drużyn pokazywali swą wyższość w dworcowej restauracji. Tego typu zachowania były jednak marginesem kibicowskiego życia w ówczesnym Krakowie. Ciekawostką był fakt, że (jak wspomina Mielech) „mimo sympatii dla jednej strony chodziło się na mecze przeciwnika równie pilnie jak na spotkania swojej drużyny. Na meczach przeciwnika uprawiano „serenady”, czyli dopingowano drużynę przyjezdną, aby dokuczyć klubowi miejscowemu” [11].
Głównym magnesem przyciągającym kibiców na stadion Wisły w latach międzywojennych były piłkarskie sławy. Takie jak Reyman, bracia Kotlarczykowie, Adamek, Balcer, czy Artur. To oni tworzyli legendę krakowskiej Wisły. Drużyny niepokornej, skazywanej przez wielu na niebyt. Drużyny, której niezłomny charakter tworzył się w zmaganiach z przeciwnościami losu na boiskach piłkarskich i poza nimi. Odrodzonej po I wojnie niczym feniks z popiołów i piszącej złotymi zgłoskami historię polskiej piłki nożnej w okresie międzywojennym.
Solidność w grze, rzadkie schodzenie poniżej pewnego (wysokiego) poziomu gry, niesamowita ambicja, niezawodność - to cechy charakteryzujące wiślackich piłkarzy. Dlatego na mecze Wisły kibice przychodzili właśnie dla nich. Dla przysłowiowych „bomb” Reymana, inteligencji boiskowej Jan Kotlarczyka na środku pomocy, przebojów i kombinacyjnej gry skrzydłowych i łączników.
Jak reagowała krakowska publiczność na boiskowe wydarzenia i grę swoich pupili: niezwykle gorąco. Okrzykami i przyśpiewkami wspierała głównie swoich idoli, np. Reymana, który zachęcany przez kibiców przyśpiewką: "Zaraz, zaraz za chwileczkę, Reyman strzeli pod poprzeczkę!" zwykle kibiców nie zawodził. Kiedy sędzia odgwizdywał faul na którymś z graczy Wisły w okolicach pola karnego rywali to cały stadion wołał: „"Rajman!, Rajman!!" ..., domagając się egzekwowania rzutu wolnego przez niezawodnego kapitana Henryka Reymana”. Okrzyk ten rozpoczynała lewa trybuna wiślackiego stadionu, ta zajmowana przez najzagorzalszych kibiców „Białej Gwiazdy”. Podejmowany był następnie „przez cały stadion” [12]. Wiślacki bombardier liczył się bardzo z opinią kibiców o swojej grze, podobnie jak jego boiskowi przyjaciele. Do każdego spotkania podchodzili ambicjonalnie, dawali z siebie wszystko na boisku i przeżywali mocno każdą porażkę. I to mówi dlaczego piłkarze Wisły zdobywali coraz większą rzeszę oddanych kibiców. Jak to pisano po latach: grali w klubie walczącym "o daleko większą stawkę niż mistrzostwo Polski w piłce nożnej. [...] o dobre imię Polskiego Piłkarstwa”. Wisła „walczyła [...] o sympatię tych co okalali, okalają i okalać będą boisko, ilekroć na nim zaczerwieniają się koszulki Wisły" [13].
Takie mecze jak ten pamiętny z 1.FC Katowice w 1927 r. zyskiwały piłkarzom „Białej Gwiazdy” sympatię kibiców w całej Polsce. Nic dziwnego, że jej mecze wyjazdowe przyciągały największą ilość kibiców ligowych – co potwierdzają znane statystyki. By podać parę przykładów. W mistrzowskim 1928 r. Wisła była drużyną, która ściągała najwięcej widzów w meczach na obcych boiskach (44.052 w całym sezonie) i jak mówił choćby skarbnik ŁKS-u „gdyby zgodziła się rozegrać w Łodzi oba spotkania mistrzowskie (mecz i rewanż) to jego klub byłby najbogatszym klubem w kraju” [14]. Podobnie było w następnych sezonach.
Nieco gorzej było z frekwencją na własnym stadionie. W tych statystykach zajmowała trzecie miejsce (37304), a wyprzedzała ją Cracovia i Pogoń. W miarę upływu lat krakowscy kibice coraz częściej zaglądali na wiślacki stadion, choć lata wielkiego kryzysu odbiły się na frekwencji nie tylko na wiślackim stadionie, co świadczyło o tym, że kibice „Czerwonych” do osób majętnych raczej nie należeli. Zresztą stadion Wisły miał ograniczoną pojemność. Wraz z krytą trybuną, która przypominała skrzyżowanie „chińskiej pagody z polskim dworkiem szlacheckim” robił spore wrażenie na kibicach już w trakcie budowy (na trybunie zasiąść mogło 1800 osób). Naprzeciwko drewnianej trybuny usypano wał ziemny dla stojących kibiców. Za bramkami była tylko ubita ziemia. Stąd maksymalnie mógł pomieścić kilka tysięcy osób – w porywach do 10.000 [15].
Ewenementem międzywojennego kibicowania w Polsce był masowy wyjazd sympatyków „Białej Gwiazdy” na mecz z 1.FC Katowice 25.09.1927 r. Szczególna wycieczka kolejowa, która udała się do Katowic (dzięki specjalnym zarządzeniom radców kolejowych z krakowskiej dyrekcji kolei) była pierwszą tego typu eskapadą w historii polskiej piłki nożnej. Liczyła według różnych szacunków do 1000 do 5000 kibiców, którzy od wczesnego rana pociągami zjeżdżali na te zawody. Sama frekwencja na tym spotkaniu również była rekordowa, biorąc pod uwagę liczbę kibiców nie tylko ma meczach ligowych, ale nawet międzypaństwowych (zgromadzić się miało od 15.000 do 25.000 widzów!). „Również w Krakowie na dworcu tysiące zwolenników Wisły witały nowego mistrza Polski” [16]. Co ciekawe, nie był to jednorazowy wyskok kibiców Wisły, gdyż i w następnych latach tłumnie wyjeżdżali na mecze swojej drużyny, głównie na Górny Śląsk. Tak było choćby w 1931 roku, kiedy to Wisła grała z Ruchem (1931.08.15, 0:2) Mecz zelektryzował cały Śląsk i zgromadził aż 5000 kibiców. Jak napisano po spotkaniu: „Ruch wygrał z Wisła pierwszy raz w lidze ku niezadowoleniu publiczności, która w większości składała się z przyjezdnych”!!! [17].
Wspomnienia
Jerzy Jurowicz
Kilka zdań przedwojennym kibicom poświęcił w swoich pamiętnikach bramkarz Wisły, Jerzy Jurowicz:
W mych wspomnieniach kilka chociażby uwag chciałbym poświęcić „żelaznym” kibicom. Liczna ich grupa zajmująca zwykle miejsca w górnej części środkowej trybuny, nie tylko nie opuszczała żednego ze spotkań ligowych, ale regularnie obserwowała wszystkie nasze treningi.
Wł. Konopek, „Neściu”, Fr. Kura, Szpurna, ojciec jednego z późniejszych zawodników Wisły Snopkowskiego – oto kilka nazwisk najbardziej wytrwałych zwolenników Wisły. Przewodził im p. Nowak, zwany „królem kibiców”. Z zawodu krawiec, często w miarę swych możliwości przyczyniał się do ratowania nadwyrężonej garderoby graczy.
Z uwagą śledzono postępy młodych piłkarzy, oceniano formę ligowców, ustalano składy. Kibice zazwyczaj jako ostatni opuszczali boisko, dopiero tuż przed zamknięciem bramy. Tworzyli oni jak gdyby nieoficjalny, drugi zarząd klubu, przeżywali radości i klęski na równi z zawodnikami, a wielu z nich to „chodzące encyklopedie piłkarstwa”.
Źródło: Jerzy Jurowicz, Pamiętniki
Przypisy
[1] Stanisław Mielech, Gole, faule i ofsajdy, Warszawa 1957, s. 17 i następne.
[2] Andrzej Pronaszko "Fragmenty wspomnień i komentarzy" zawarte w „Kopcu Wspomnień”, Kraków 1964, s. 241.
[3] tamże, s. 242.
[4] Ilustrowany Tygodnik Sportowy nr 1 z 1914 r., s. 9.
[5] tamże, s. 10.
[6] Henryk Reyman, Największy nasz mecz, w: 30-lecie Towarzystwa Sportowego Wisła, Kraków 1936, s. 18.
[7] Jedlewski Ł., Płynie, Wisła płynie…, Sportowiec nr 40 z 3 października 1956.
[8] A. Pronaszko…, s. 242.
[9] Kurjer Sportowy nr 8 z 1925.
[10] Tygodnik Sportowy nr 20 i 30 z 1924.
[11] Stanisław Mielech, Gole, faule i ofsajdy, Warszawa 1957, s. 87.
[12] Andrzej Konieczny, Janusz Kukulski, Najlepsi piłkarze świata A-Z Kalejdoskop, Warszawa 1978, s. 184; Jan Rotter, Spotkania z „Rajmanem” – Tempo nr 15 z 16 kwietnia 1963, s. 4.
[13] S. Habzda: Wydanie jubileuszowe T.S. Wisła (1906-1946) - Start, 1946; reprint w druku zwartym 2006.
[14] 50 lat. Wisła Kraków, 1906-1956", Kraków 1956, s. 27.
[15] [A. Koźmin, Place, boiska i stadiony piłkarskie na terenie Krakowa w latach 1903-1963, 1964; więcej o stadionie Wisły: Dobiesław Dudek, "Dzieje stadionu sportowego TS Wisła w Krakowie (1914-1924)", Kraków 2007]]
[16] więcej zobacz tu; Stanisław Mielech, Gole …, s. 200.
[17] Raz, Dwa, Trzy nr 18 z 1931.
Doniesienia prasowe
Totalizator.
Tygodnik Sportowy
ROK I. KRAKÓW DNIA 27 . MAJA 1921 ROKU. NR. 2.
„Daję pięć punktów „vor” na Wisłę”. — „Stoi!” Dwa lisy” ! — Na Wisłę, czy na Cracovię, na Makkabi, czy na Jutrzenkę, na wygraną, czy też przegraną, — wszystko jedno, — byle zakład stał. Mamy wrażenie, że nie tyle chodzi stawiającym czasami wysokie stawki o wygraną, ile raczej o ciągłe biczowanie nerwów, o utrzymywanie ich w bezustannym napięciu, którym sam przebieg gry nie wystarczy.
Jak niemoralnem i nieetycznem jest stawianie na drużynę całą, lub też na pojedynczych graczy, niczem konie wyścigowe, zbytecznem jest chyba dowodzić; przekracza ono stanowczo ramy przyzwoitości i kulturalności. —Zapominają zapaleni hazardowcy o tern, jak wysokie Zadania stawia nam sport rodzimy, wychowanie fizyczne karlejącej młodzieży i że zbrodnią jest bezcześcić uzewnętrznianie się sportu i jego maksymalnych wyników przez zakłady i hazard
Zdajemy sobie dokładnie z tego sprawę, że większa część publiczności przychodzi na matche !i tylko dla zaspokojenia ciekawości i naprężenia nerwów, a znikoma tylko ilość prawdziwych i uświadomionych miłośników sportu, przychodzi nacieszyć się widokiem młodzieży, która tężyzną i wytrwałością walczy o lepsze, w sposób szlachetny i przepisami oznaczony, ze; swoim przeciwnikiem sportowym oraz podziwiać strategiczną i techniczną umiejętność grających partji. Niemniej uważamy to za swój obowiązek i zadanie, zwrócić publicznie i publicystycznie uwagę na niestosowność takich zakładów, chociażby kosztem niepozyskania i zrażenia części publiczności sportowej.
