Józef Kupiec
Z Historia Wisły
Spis treści |
Biogram
Józef Kupiec (ur. 17. grudnia 1905 r. w Zakopanem, zm. 3 maja 1945 r. Zatoce Lubeckiej) - narciarz TS Wisła Zakopane, z zawodu kucharz. Jeden z sześciu braci Kupców. Rodzina Kupców, jak ukazują spisane w kilku publikacjach wspomnienia różnych osób, pochodziła z Poronina. Józef Kapeniak w książce "Tatrzańskie Diabły" wymienia Józefa w liście znaczniejszych zawodników, którzy zgineli w czasie drugiej Wojny Światowej i okupacji.
Wojenne losy
Konspiracja
Według wspomnień swojego brata Antoniego, Józef wstąpił do konspiracji (najprawdopodobniej w ramach Związku Walki Zbrojnej) z kolejnym bratem, Janem zaraz "po powrocie z wojny w listopadzie 1939 roku". Głównym zadaniem uczestników konspiracji było przeprowadzanie oczekujących na przekroczenie tzw. zielonej granicy.
Aresztowanie
Aresztowany wraz z pięcioma braćmi przez gestapo w Zakopanem 15 lub 17 stycznia 1940 roku. Przewieziony do zakopiańskiego "Palace" lub do więzienia przy ulicy Nowotarskiej (wspomnienia Antoniego nie wskazują jednoznacznie). Podczas przeszukania zabudowań gospodarczych rodziny Kupców, znaleziona została broń i amunicja, której polscy żołnierze nie oddali w ręce wroga w 1939 r. Po zakończeniu cięzkiego śledztwa, niepomijającego tortur, wraz z braćmi Bolesławem, Janem, Karolem i Władysławem został włączony do drugiego masowego transportu do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Jan Kupiec wspominał to wydarzenie następująco: "W dniu 20 czerwca 1940 roku grupę 65 więźniów, w tym mnie i czterech braci wywieziono go obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Na stacji w Krakowie dołączono do nas transport około 300 ludzi z więzienia w Wiśniczu, w tym wielu z Podhala i Zakopanego." Faktycznie transport ten liczył 313 osadzonych w więzieniach w Nowym Wiśniczu oraz przy ulicy Montelupich w Krakowie. Wśród przewożonych osób znajdował się także inny wybitny sportowiec zakopiańskiej Wisły Izydor Łuszczek
Życie w Auschwitz
Józef Kupiec oznaczony został numerem obozowym 791, a zgodnie z domniemaniem Teresy Wontor-Cichy (historyka i pracownika Centrum Badań Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimu) należy przypuszczać, że Józef został aresztowany z tego samego powodu co Władysław Kupiec tj. za bycie przewodnikiem uciekinierów na Węgry (co zostało zapisane w jęyku niemeieckim, na zachowanej karcie obozowej Władysława).
We wspomnieniach Jana Kupca znajduje się informacja dotycząca faktu posiadania przez niego i braci przygotowania zawodowego w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego. Miało to być powodem przyjęcia ich do pracy w prowizorycznej obozowej stolarni. Nie ma jednak stu procentowej pewności czy wspominając o szkolnym przygotowaniu Jan miał na myśli wszystkich braci.
W publikacji "Matka Boża zza drutów" autorka wskazuje kilka faktów z życia stolarni. Listopad 1940 roku to moment, w którym warsztaty urzadzono poza terenem obozu. Na początku 1941 roku wyseparowano rzeźbiarnię ze stojącym na jej czele zakopiańczykiem Tadeuszem Myszkowskim. Pośród zwiększonej liczby więźniów-rzeźbiarzy znajdowali się m. in. Antoni Kupiec, Bolesław Kupiec, Izydor Łuszczek, Bronisław Czech. Józef wraz z bratem Janem naprawiali instrumenty smyczkowe orkiestry obozowej, a także tworzyli drobną galanterię. Dwaj pozostali z rodzeństwa Karol i Władysław tworzyli meble. opracowanie artykułu w toku...
Źródła
- J. Kapeniak, "Tatrzańskie Diabły", Sport i Turystyka 1971
- T. Wontor-Cichy, "Matka Boża zza drutów", Wydawnictwo Franciszkanów Bratni Zew, 2020
