Karol Kupiec

Z Historia Wisły

(Różnice między wersjami)
Aktualna wersja (16:34, 3 lip 2023) (edytuj) (anuluj zmianę)
 
(Nie pokazano 2 wersji pośrednich.)
Linia 15: Linia 15:
===Życie w Auschwitz===
===Życie w Auschwitz===
-
'''Karol Kupiec''' oznaczony został numerem obozowym 794, a zgodnie z domniemaniem Teresy Wontor-Cichy (historyka i pracownika Centrum Badań Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimu) należy przypuszczać, że Józef został aresztowany z tego samego powodu co Władysław Kupiec tj. za bycie przewodnikiem uciekinierów na Węgry (co zostało zapisane w języku niemieckim, na zachowanej karcie obozowej Władysława).
+
'''Karol Kupiec''' oznaczony został numerem obozowym 794, a zgodnie z domniemaniem Teresy Wontor-Cichy (historyka i pracownika Centrum Badań Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimu) należy przypuszczać, że Karol został aresztowany z tego samego powodu co Władysław Kupiec tj. za bycie przewodnikiem uciekinierów na Węgry (co zostało zapisane w języku niemieckim, na zachowanej karcie obozowej Władysława).
We wspomnieniach Jana Kupca znajduje się informacja dotycząca faktu posiadania przez niego i braci przygotowania zawodowego w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego. Miało to być powodem przyjęcia ich do pracy w prowizorycznej obozowej stolarni. Nie ma jednak stu procentowej pewności czy wspominając o szkolnym przygotowaniu Jan miał na myśli wszystkich braci.
We wspomnieniach Jana Kupca znajduje się informacja dotycząca faktu posiadania przez niego i braci przygotowania zawodowego w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego. Miało to być powodem przyjęcia ich do pracy w prowizorycznej obozowej stolarni. Nie ma jednak stu procentowej pewności czy wspominając o szkolnym przygotowaniu Jan miał na myśli wszystkich braci.
W publikacji "Matka Boża zza drutów" autorka wskazuje kilka faktów z życia stolarni. Listopad 1940 roku to moment, w którym warsztaty urządzono poza terenem obozu. Na początku 1941 roku wyseparowano rzeźbiarnię ze stojącym na jej czele zakopiańczykiem '''[[Myszkowski|Tadeuszem Myszkowskim]]'''. Pośród zwiększonej liczby więźniów-rzeźbiarzy znajdowali się m. in. Antoni Kupiec, '''[[Bolesław Kupiec]]''', '''[[Izydor Łuszczek]]''', '''[[Bronisław Czech]]'''. '''[[Józef Kupiec|Józef]]''' i Jan naprawiali instrumenty smyczkowe orkiestry obozowej, a także tworzyli drobną galanterię. Natomiast Karol wraz z bratem Władysławem tworzyli meble.
W publikacji "Matka Boża zza drutów" autorka wskazuje kilka faktów z życia stolarni. Listopad 1940 roku to moment, w którym warsztaty urządzono poza terenem obozu. Na początku 1941 roku wyseparowano rzeźbiarnię ze stojącym na jej czele zakopiańczykiem '''[[Myszkowski|Tadeuszem Myszkowskim]]'''. Pośród zwiększonej liczby więźniów-rzeźbiarzy znajdowali się m. in. Antoni Kupiec, '''[[Bolesław Kupiec]]''', '''[[Izydor Łuszczek]]''', '''[[Bronisław Czech]]'''. '''[[Józef Kupiec|Józef]]''' i Jan naprawiali instrumenty smyczkowe orkiestry obozowej, a także tworzyli drobną galanterię. Natomiast Karol wraz z bratem Władysławem tworzyli meble.
 +
Pracownicy stolarni, w tym bracia Kupcowie mieli styczność z zatrudnianymi do różnych prac robotnikami cywilnymi mieszkającymi w Oświęcimiu. Dzięki kontaktom z nimi bracia, poprzez umieszczenie w umówionej formie i miejscu grypsów, przekazywali wiadomości poza obóz. W podzięce dla tych, którzy nieśli pomoc '''[[Bolesław Kupiec]]''' wyrzeźbił figurkę Matki Boskiej, w której równoież ukrył wiadomość. W ten sposób wraz z Antonim wyrażali wdzięczność niejednokrotnie. Wiąże się też z tym ciekawa historia opisana w publikacji Teresy Wontor Cichy pt. "Matka Boża zza Drutów".
Sześciu braci było aktywnych w stolarni do września 1941 roku, kiedy ich rozdzielono. Od tego momentu '''[[Józef Kupiec | Józef]]''', Antoni i Jan oczyszczali stawy rybne w Harmężach. '''Karol''', Władysław i '''[[Bolesław Kupiec | Bolesław]]''' trafili do "bunkra" - obozowego aresztu usytuowanego w podziemiach bloku 11.
Sześciu braci było aktywnych w stolarni do września 1941 roku, kiedy ich rozdzielono. Od tego momentu '''[[Józef Kupiec | Józef]]''', Antoni i Jan oczyszczali stawy rybne w Harmężach. '''Karol''', Władysław i '''[[Bolesław Kupiec | Bolesław]]''' trafili do "bunkra" - obozowego aresztu usytuowanego w podziemiach bloku 11.
Linia 37: Linia 38:
*[https://goral.info.pl/artykul/114-rocznica-urodzin/945597 | 114. rocznica urodzin Karola Kupca, narciarza TS Wisła Zakopane, zółnieża ZWZ, więźnia Palace i niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz]], dostęp 18.06.2023
*[https://goral.info.pl/artykul/114-rocznica-urodzin/945597 | 114. rocznica urodzin Karola Kupca, narciarza TS Wisła Zakopane, zółnieża ZWZ, więźnia Palace i niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz]], dostęp 18.06.2023
-
----
 
--[[Użytkownik:JakubZ|JakubZ]] 08:21, 19 cze 2023 (UTC)
--[[Użytkownik:JakubZ|JakubZ]] 08:21, 19 cze 2023 (UTC)
-
 
-
== Źródła poza artykułem ==
 
-
 
-
*[http://www.polska1918-89.pl/pdf/witold-pilecki-ochotnik-do-piekla,5151.pdf polska1918-89.pl | Witold Pilecki – ochotnik do piekła]
 
-
 
-
Według Witolda Pileckiego: "Wykończeni zastrzykami: marynarz Lolek Kupiec (Karol Kupiec, nr 794)" [http://www.polska1918-89.pl/pdf/witold-pilecki-ochotnik-do-piekla,5151.pdf zobacz strona 90]
 
-
 
-
*[https://www.franciszkanie.pl/artykuly/matka-boza-zza-drutow franciszkanie.pl | Matka Boża zza-drutów]
 
-
"Dnia 20 czerwca 1940 r. do nowo powstałego KL Auschwitz przywieziono z więzienia w Nowym Wiśniczu oraz z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie drugą grupę polskich więźniów politycznych. Transport liczył 313 mężczyzn; byli w nim głównie przedstawiciele inteligencji krakowskiej, nauczyciele gimnazjalni, adwokaci, studenci, uczniowie, wojskowi, a także rzemieślnicy. Deportowano wówczas również osoby aresztowane podczas nielegalnego przekraczania granicy ze Słowacją i Węgrami, które starały się przedostać do Armii Polskiej tworzonej we Francji, a także przewodnicy i inne osoby organizujące przerzut ochotników do tej Armii.
 
-
 
-
Wśród 313 osadzonych było również 5 braci Kupców z Poronina: Jan (nr obozowy 790), [[Józef Kupiec|Józef (nr 791)]], [[Bolewar Kupiec|Bolesław (nr 792)]], Władysław (nr 793) i Karol (794). Szósty z braci, Antoni Kupiec przywieziony został do Auschwitz 8 października 1940 r. i oznaczony numerem obozowym 5908.
 
-
 
-
Wszyscy oni aresztowani zostali za działalność w ruchu oporu.
 
-
 
-
Antoni Kupiec tak wspominał zaangażowanie braci w pracę konspiracyjną:
 
-
 
-
Zaraz po wkroczeniu Niemców na Podhale, rozpoczął się terror – aresztowania, egzekucje. W tej sytuacji nie chciałem, nie mogłem siedzieć bezczynnie. Postanowiłem podjąć walkę z okupantem w konspiracji. Decyzję moją przyspieszył fakt, że moi starsi bracia już wówczas zaczęli konspirować. W październiku 1939 roku złożyłem przysięgę i stałem się żołnierzem Związku Walki Zbrojnej. Wejście do konspiracji ułatwili mi wcześniej zaprzysiężeni bracia: Karol, Władysław i Bolesław. Po powrocie z wojny w listopadzie 1939 roku, do konspiracji wstąpili także kolejni bracia: Jan i Józef.
 
-
 
-
Do głównych zadań konspiratorów należało udzielanie pomocy tym, którzy chcieli przekroczyć granicę. Wśród nich było dużo młodzieży, wojskowych oraz ludzi poszukiwanych przez gestapo. Wszyscy chcieli przedostać się poprzez Słowację na Węgry i dalej do Francji, do formowanej tam Armii Polskiej. Niemcy mieli świadomość tych działań, dlatego teren przygraniczny był intensywnie przez nich patrolowany. Jednocześnie wielu osobom, które chciały opuścić okupowaną Polskę, a także organizatorom ich przerzutów przez granice brakowało doświadczenia w działalności konspiracyjnej, wskutek czego dochodziło do wielu aresztowań na Podhalu.
 
-
 
-
Do aresztowania doszło m.in. 17 (*) stycznia 1940 r. w Poroninie, kiedy to zostało ujętych sześciu braci Kupców oraz dwóch studentów z Warszawy, oczekujących na przekroczenie granicy. Zdradzeni zostali przez szewca, któremu oddawali do naprawy buty – tak duża liczba wojskowych butów do naprawy wzbudziła jego podejrzenia. Antoni Kupiec wspomina dalej:
 
-
 
-
Po aresztowaniu zawieziono nas do zakopiańskiej siedziby gestapo do osławionego już w tym czasie „Palace”. Jak się nie mylę, niektórzy z moich braci trafili najpierw do więzienia przy ulicy Nowotarskiej. Śledztwo było bardzo ciężkie. Trwało aż do czerwca 1940 roku. Codziennie, raz lub dwa razy byłem doprowadzany na przesłuchania. Podobnie moi bracia. Byłem bardzo mocno bity […]. Po kolejnym przesłuchaniu, zmasakrowany przez gestapowców odwiedziony zostałem do szpitala w Zakopanem. Wydawało mi się, że tego ostatniego przesłuchania nie przeżyję. […] Dochodziłem do siebie przez dwa miesiące.
 
-
 
-
Podczas przeszukania zabudowań gospodarczych rodziny Kupców, znaleziona została broń i amunicja, której polscy żołnierze nie oddali w ręce wroga w 1939 r.
 
-
 
-
Po zakończonym śledztwie pozostali bracia Kupcowie – Jan, Józef, Bolesław, Władysław i Karol włączeni zostali do transportu skierowanego do nowo powstałego obozu Auschwitz. We wczesnych godzinach popołudniowych 20 czerwca 1940 r., pociąg dotarł do stacji Oświęcim i skierowany został na bocznicę wiodącą do budynków przedwojennego Monopolu Tytoniowego.
 
-
 
-
Więźniowie zostali zarejestrowani w obozie, otrzymali kolejne numery obozowe. W zachowanej więźniarskiej karcie osobowej Władysława Kupca wpisano powód aresztowania [Grund]: „Führer der nach Ungarn flüchtdens.” – Przewodnik uciekinierów na Węgry. Nie zachowały się karty osobowe pozostałych braci, należy przypuszczać, że wpisany został ten sam powód osadzenia."
 
-
 
-
*[http://harmeze.franciszkanie.pl/figurka-matki-bozej-zza-drutow/ harmeze.franciszkanie.pl | Figurka Matki Bożej zza-drutów]
 
-
 
-
"Zostali zdradzeni i wydani w ręce gestapo na pewną śmierć. 15 stycznia 1940 roku zostali aresztowani Bolesław i jego najmłodszy brat Antoni. Na drugi dzień Karol i Władysław, a na trzeci dzień aresztowano Józefa i Jana."
 
[[Kategoria: Zawodnicy (narciarstwo)|Kupiec Karol]]
[[Kategoria: Zawodnicy (narciarstwo)|Kupiec Karol]]

Aktualna wersja

Bracia Kupiec, od lewej: Karol i Bolesław
Bracia Kupiec, od lewej: Karol i Bolesław

Spis treści

Biogram

Karol Kupiec (lat 33, ur. 27 stycznia 1909 r. w Zakopanem, zm. 21 września 1942 r. w KL Auschwitz) - narciarz TS Wisła Zakopane, z zawodu handlowiec, uczestnik konspiracji, członek Dywersji Pozafrontowej oraz Organizacji Orła Białego, jeniec KL Auschwitz gdzie został rozstrzelany. Jeden z sześciu braci Kupców. Rodzina Kupców, jak ukazują spisane w kilku publikacjach relacje różnych osób, pochodziła z Poronina. Zachowały się pojedyncze informacje związane z aktywnością sportową Karola Kupca. Józef Kapeniak w książce "Tatrzańskie Diabły" wspomina go jako dobrego biegacza i zjazdowca, wskazując na zajęcie pierwszego miejsca w biegu na 12 km, przeprowadzonym w 1939 roku. Znajduje się on również na liście "znaczniejszych zawodników, którzy zginęli w czasie drugiej Wojny Światowej i okupacji".

Wojenne losy

Fotografia obozowa Karola Kupca nr 794
Fotografia obozowa Karola Kupca nr 794

Konspiracja

Karol Kupiec według wspomnień brata Antoniego, miał być zaprzysiężony w konspiracji przed październikiem 1939 roku wraz z braćmi Bolesławem i Władysławem. To właśnie ich aktywność miała pomóc Antoniemu wejść do konspiracji. Karol już jesienią 1939 roku przeprowadzał uciekinierów przez granicę. W książce "U podóża Tatr 1939-1945" wymieniony wraz z bratem Bolesławem jako członek lizącej ponad 40 osób zakopiańskiej tzw. Dywersji Pozafrontowej. Według tej publikacji miał należeć również do Organizacji Orła Białego.

Aresztowany w Poroninie wraz z pięcioma braćmi przez gestapo w Zakopanem 15 lub 17 stycznia 1940 roku. Przewieziony do zakopiańskiego "Palace" lub do więzienia przy ulicy Nowotarskiej (wspomnienia Antoniego nie wskazują jednoznacznie). Podczas przeszukania zabudowań gospodarczych rodziny Kupców, znaleziona została broń i amunicja, której polscy żołnierze nie oddali w ręce wroga w 1939 r. Po zakończeniu ciężkiego śledztwa, niepomijającego tortur, wraz z braćmi Bolesławem, Janem, Józefem i Władysławem został włączony do drugiego masowego transportu do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Jan Kupiec wspominał to wydarzenie następująco: "W dniu 20 czerwca 1940 roku grupę 65 więźniów, w tym mnie i czterech braci wywieziono do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Na stacji w Krakowie dołączono do nas transport około 300 ludzi z więzienia w Wiśniczu, w tym wielu z Podhala i Zakopanego." Faktycznie transport ten liczył 313 osadzonych w więzieniach w Nowym Wiśniczu oraz przy ulicy Montelupich w Krakowie. Wśród przewożonych osób znajdował się także jeden z wybitniejszych sportowców zakopiańskiej Wisły Izydor Łuszczek.

Życie w Auschwitz

Karol Kupiec oznaczony został numerem obozowym 794, a zgodnie z domniemaniem Teresy Wontor-Cichy (historyka i pracownika Centrum Badań Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimu) należy przypuszczać, że Karol został aresztowany z tego samego powodu co Władysław Kupiec tj. za bycie przewodnikiem uciekinierów na Węgry (co zostało zapisane w języku niemieckim, na zachowanej karcie obozowej Władysława).

We wspomnieniach Jana Kupca znajduje się informacja dotycząca faktu posiadania przez niego i braci przygotowania zawodowego w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego. Miało to być powodem przyjęcia ich do pracy w prowizorycznej obozowej stolarni. Nie ma jednak stu procentowej pewności czy wspominając o szkolnym przygotowaniu Jan miał na myśli wszystkich braci.

W publikacji "Matka Boża zza drutów" autorka wskazuje kilka faktów z życia stolarni. Listopad 1940 roku to moment, w którym warsztaty urządzono poza terenem obozu. Na początku 1941 roku wyseparowano rzeźbiarnię ze stojącym na jej czele zakopiańczykiem Tadeuszem Myszkowskim. Pośród zwiększonej liczby więźniów-rzeźbiarzy znajdowali się m. in. Antoni Kupiec, Bolesław Kupiec, Izydor Łuszczek, Bronisław Czech. Józef i Jan naprawiali instrumenty smyczkowe orkiestry obozowej, a także tworzyli drobną galanterię. Natomiast Karol wraz z bratem Władysławem tworzyli meble. Pracownicy stolarni, w tym bracia Kupcowie mieli styczność z zatrudnianymi do różnych prac robotnikami cywilnymi mieszkającymi w Oświęcimiu. Dzięki kontaktom z nimi bracia, poprzez umieszczenie w umówionej formie i miejscu grypsów, przekazywali wiadomości poza obóz. W podzięce dla tych, którzy nieśli pomoc Bolesław Kupiec wyrzeźbił figurkę Matki Boskiej, w której równoież ukrył wiadomość. W ten sposób wraz z Antonim wyrażali wdzięczność niejednokrotnie. Wiąże się też z tym ciekawa historia opisana w publikacji Teresy Wontor Cichy pt. "Matka Boża zza Drutów".

Sześciu braci było aktywnych w stolarni do września 1941 roku, kiedy ich rozdzielono. Od tego momentu Józef, Antoni i Jan oczyszczali stawy rybne w Harmężach. Karol, Władysław i Bolesław trafili do "bunkra" - obozowego aresztu usytuowanego w podziemiach bloku 11.

Śledztwo i wyrok

Z uwagi na kontunuowane przez zakopiańskie gestapo śledztwo Karol, podobnie jak i jego pięciu braci przeniesieni zostali do katowni Podhala, zakopiańskiego "Palace". Po tygodniach przesłuchań Karol otrzymał wyrok śmierci. Takie same wyroki przypadły Władysławowi i Bolesławowi. Natomiast Józef, Jan i Antoni skazani zostali na dożywotni pobyt w obozie koncentracyjnym.

Śmierć

Rozstrzelany w obozie Auschwitz pod znajdującą się na dziedzińcu przylegającym do bloku 11 Ścianą Śmierci dnia 21 września 1942 r. Datę potwierdza obozowy akt zgonu wydany po śmierci. Podana w dokumencie przyczyna zgonu, Fleckfieber – tyfus plamisty, jest fikcyjna.

Źródła artykułu

--JakubZ 08:21, 19 cze 2023 (UTC)

Źródło: "http://historiawisly.pl/wiki/index.php?title=Karol_Kupiec"