Wisła Kraków i Reprezentacja Polski
Z Historia Wisły
Więź między Wisłą Kraków i Reprezentacją Polski zawsze była silna. Wisła od początku swojego istnienia, już w pionierskich latach, traktowała sport nie tylko jako „zabawę ruchową” czy środek wychowawczy dla młodzieży, ale także jako dobre narzędzie dla podtrzymania ducha patriotycznego. Nic więc dziwnego, że gdy tylko odzyskano niepodległość i powołano po raz pierwszy Narodową Reprezentację Wiślacy również czynnie wspierali jej rozwój.
Najczęściej przybierało to formę powoływania do Kadry piłkarzy spod Wawelu: do dnia dzisiejszego bez mała setka Wiślaków zaliczyła prawie tysiąc występów w meczach Reprezentacji i strzeliła sporo ponad sto bramek.
Jednak nawet wtedy, gdy „Biała Gwiazda” była słabsza kadrowo i jej piłkarze nie występowali w koszulkach z Orłem na piersi, Wisła gotowa była wspierać Kadrę na inne sposoby: udostępniając swoje zaplecze sportowe, służąc doświadczeniem organizacyjnym czy trenerskim swoich działaczy.
Historia Reprezentacji z wiślackiej perspektywy
Reprezentacja Polski przed odzyskaniem niepodległości?
Reprezentacja Polski pierwszy swój mecz rozegrała w 1921 roku, warto jednak pamiętać o inicjatywie Wisły, która doprowadzić mogła do powołania Drużyny Narodowej już dekadę wcześniej.
Pierwsi piłkarze i działacze Wisły doskonale zdawali sobie sprawę jak silnie sport może oddziaływać na społeczeństwo i zgodnie uważali, że w czasach zaborów należy go wykorzystywać do umacniania tożsamości narodowej. Nazwa klubu została wybrana nieprzypadkowo: Królowa polskich rzek łączyła mieszkańców wszystkich trzech zaborów; „Wisła i Polacy – to Polska!”. O patriotyzmie Towarzystwa Sportowego świadczy też dobór barw – początkowe niebieskie gwiazdy zamieniono na jedną białą, która komponowała się z czerwonymi koszulkami w miły dla polskiego oka, biało-czerwony sposób.
Motywowana takim narodowym zapałem podejmuje Wisła w 1911 roku próbę uniezależnienia klubów z Galicji od austriackiej centrali związkowej w Wiedniu. Służyło temu powołanie Związku Footballistów Polskich, niezależnego od Austriackiego Związku Futbolowego. Co ważne, ZFP wstąpił do UIAFA, międzynarodowej unii grupującej związki piłkarskie według zasady narodowej, a nie państwowej. W 1911 roku UIAFA organizowała Mistrzostwa Europy, które odbyły się z udziałem Francji, Anglii i Czech. Czesi, podobnie jak Polacy, nie mieli niepodległego państwa, ale dzięki przynależności do UIAFA ich Reprezentacja mogła rozgrywać oficjalne spotkania. Szansa na powołanie Reprezentacji Polski była więc realna, a jej istnienie byłoby bezcenne dla Polaków, którzy od wielu pokoleń pozostawali pod władzą zaborców.
Inicjatywa Wisły nie spotkała się jednak z poparciem innych najsilniejszych klubów z Galicji: Pogoni Lwów i Cracovii. Entuzjazm wobec powołania ZFP wykazało bardzo dużo prowincjonalnych klubów, jednak bez poparcia najsilniejszych drużyn projekt niezależnego, polskiego związku – a w perspektywie Reprezentacji Polski jeszcze przed odzyskaniem niepodległości – nie miał szans powodzenia.
{Więcej w osobnym artykule: Wisła a Związek Footballistów Polskich}
Pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości
Pierwszy międzypaństwowy mecz Reprezentacji Polski odbył się 18 grudnia 1921 roku w Budapeszcie. Co prawda na boisku w koszulce z Białym Orłem nie pojawił się żaden piłkarz Wisły Kraków, ale wkład „Czerwonych” w to historyczne wydarzenie był niemały: selekcjonerem Reprezentacji (pierwszym w historii) był bowiem założyciel, kapitan i prezes Wisły – Józef Szkolnikowski, a jako przedstawiciel PZPN z zespołem do stolicy Węgier pojechał (na własny koszt!) Jan Weyssenhoff - zawodnik i działacz Wisły.
Debiut Reprezentacji Polski udało się zorganizować dopiero trzy lata po odzyskaniu niepodległości. Lata 1918-1920 nie sprzyjały zmaganiom sportowym: w tym czasie wybuchło powstanie Wielkopolskie, trwała wojna polsko-bolszewicka, starcia wybuchały też na południu i na Śląsku. Młode państwo miało pilniejsze zmartwienia niż mecze piłkarskie, również wielu najwybitniejszych futbolistów spędziło te lata na frontach wojennych a nie na arenach sportowych.
Nic więc dziwnego, że „reprezentatywkę” (jak wtedy nazywano kadrę narodową) próbowano zorganizować jak najszybciej – mimo zawieruchy wojennej i mimo słabości organizacyjnej. Taką próbą było zwołanie najlepszych futbolistów do Krakowa wiosną 1920 roku – pod okiem zagranicznego trenera mieli się oni przygotowywać do Igrzysk Olimpijskich w Antwerpii. Wśród powołanych znalazł się Henryk Reyman. Chociaż Reyman został skierowany ze swojej jednostki wojskowej do Krakowa, to w rodzinnym mieście nawet się nie pojawił – ważniejsza od gry w piłkę była walka z Bolszewikami. Nawałnica Armii Czerwonej zniweczyła zresztą przygotowania do Olimpiady.
Pierwszy mecz
W kolejnym roku sytuacja polityczna uspokoiła się na tyle, że powołanie Reprezentacji stało się możliwe – aczkolwiek niełatwe. Spośród sąsiadów Rzeczpospolitej większość była niedawnymi wrogami wojennymi i o rozgrywaniu z nimi meczów towarzyskich nie mogło być mowy. PZPN, formalnie powołany w grudniu 1919 roku, sondował możliwość gry ze Szwedami i Francuzami, a nawet ustalił termin gry z reprezentacją Austrii – nic jednak z tych kroków nie udało się zrealizować. Pierwszym przeciwnikiem dla Polski stali się dopiero Węgrzy, którzy zaprosili naszą Reprezentację do Budapesztu na grudzień. Był to bardzo przyjazny gest ze strony węgierskiej, bo PZPN nie był jeszcze wtedy członkiem FIFA (został przyjęty dopiero 20.04.1923), a członkowie federacji międzynarodowej mieli formalny zakaz gry z reprezentacjami niezrzeszonymi w FIFA.
Za ustalenie składu Polski odpowiedzialny był Wydział Gier PZPN. Na jego czele stał Józef Szkolnikowski, jednym z dwóch znanych członków WG był zaś Jan Weyssenhoff. Tak więc ′′′to Wiślacy odpowiadali za selekcję zawodników i przygotowanie ich do pierwszego meczu w historii Reprezentacji Polski.′′′ Jest to informacja o tyle ważna, że przez lata nie pamiętano o tym, a nawet doszło do zakłamań: pół wieku później w wywiadach prasowych zaszczyt ustalania historycznego składu przypisywał sobie… Józef Lustgarten, piłkarz i działacz Cracovii („Piłka Nożna nr 12/1971).
Józef Szkolnikowski na trenera Reprezentacji zaproponował Imre Pozsonyi’ego (wówczas zatrudnionego w Cracovii) i z jego pomocą przetestował w meczach kontrolnych kilkudziesięciu piłkarzy, głównie z Krakowa i Lwowa. O Kadrę otarli się również piłkarze Wisły: sprawdzani byli bracia Danz, Władysław Kowalski, Stanisław Marcinkowski oraz Witold Gieras, ostatecznie jednak do Budapesztu nie pojechali. Poważnym kandydatem do Reprezentacji był również Wilhelm Cepurski, w tym czasie był jednak zdyskwalifikowany na cztery miesiące przez PZPN za grę w bez pozwolenia zespole Czarnych Lwów.
Z 13 zawodnikami do stolicy Węgier jako przedstawiciel Wydziału Gier pojechał – oprócz prezesa PZPN Edwarda Cetnarowskiego – Jan Weyssenhoff. Po wielu latach Weyssenhoff wspominał, że pełnił funkcję kapitana sportowego oraz rezerwowego zawodnika, twierdzenie to jest jednak przesadne. Szkolnikowski był w Budapeszcie nieobecny prawdopodobnie z powodu obowiązków w wojsku (mniej więcej w tym czasie otrzymał awans na majora). To, że Weyssenhoff opłacił swoją podróż z prywatnych środków może świadczyć o problemach finansowych młodego przecież Związku.
Reprezentacja uzyskała z silną drużyną Węgier bardzo dobry (jak na swoje możliwości) wynik 0:1. Tym samym zimową eskapadę nad Dunaj można uznać za udane przedsięwzięcie, choć trudności organizacyjne i finansowe były niemałe.
