Mistrzostwa Polski (piłka nożna)
Z Historia Wisły
Spis treści |
Historia
Mistrzostwa Polski rozgrywane są cyklicznie od 1920 roku. Rozgrywek w tym roku nie udało się jednak dokończyć. Fazę finałową zaplanowano od 29 sierpnia 1920 do 31 października 1920, jednak w dokończeniu gier przeszkodziła wojna polsko-bolszewicka. Udało się jedynie zakończyć rywalizację w okręgu krakowskim, fazę eliminacyjną (tzw. Klasę A; Zobacz). Pozostałe okręgi (lwowski, poznański, łódzki, warszawski) nie dokończyły bądź w ogóle nie rozpoczęły boiskowych zmagań. W roku następnym mistrzostwa odbyły się już bez przeszkód.
Pierwszym Mistrzem Polski została Cracovia, przed Polonią Warszawa i Wartą Poznań. Rozgrywki od 1920 do 1926 przeprowadzano systemem nieligowym.
Zmiany przyniósł rok 1927. Wtedy to 13 najlepszych drużyn klubowych utworzyło ligę, której nie zaakceptował PZPN. Dobrowolnie z udziału w lidze zrezygnowała Cracovia. "1 marca 1927 Liga wystąpiła ze struktur związku i rozpoczęła faktyczną działalność pod oficjalną nazwą Liga Piłki Nożnej (LPN) z gen. brygady Romanem Góreckim (ówczesny szef stołecznej Legii), jako nowo wybranym prezesem (pierwszą siedzibą było biuro stołecznej Polonii)".
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wisła a powstanie Ligi w Polsce.
3 kwietnia o godzinie 15:00 rozpoczął się inauguracyjny mecz 1 kolejki ligowej. ŁKS Łódź pokonał Klub Turystów Łódź 2:0 (2:0), a pierwszego ligowego gola w Polsce zdobył Jan Durka w 35 minucie. Duże ainteresowanie kibiców tymi rozgrywkami i poparcie prasy sportowej i codziennej zaważyło na fakcie w miarę szybkiego porozumienia między ligowcami, a PZPN. Do ostatecznej ugody doszło w lipcu tegoż roku. Z postanowień ugody ciekawy był punkt regulujący kwestię awansu do ligi. Z ligi miał spadać jeden zespół, a wejść miała drogą kooptacji Cracovia i drogą eliminacji jeszcze jeden klub. Warunki ugody zatwierdził potem Zjazd PZPN 18 grudznia 1927.
Pierwszym mistrzem Polski w rozgrywkach ligowych została Wisła Kraków. Cały sezon stał w blasku "Białej Gwiazdy". 11 września 1927 w Krakowie Wisła rozbiła TKS Toruń 15:0, co do dzisiaj pozostaje rekordowym rozmiarem zwycięstwa w I lidze. Wiślacy pokonali także w meczu o mistrzostwo drużynę 1.FC Katowice, finansowaną przez mniejszość niemiecką na Górnym Śląsku. W roku kolejnym krakowianie powtórzyli sukces, utwierdzając wszystkich w przekonaniu, że są zdecydowanie najlepszą drużyną piłkarską w Polsce. Więcej o tych sukcesach możesz przeczytać tutaj (rok 1927), oraz tutaj (rok 1928).
System ligowy obowiązywał w Polsce do 1939 roku, czyli do wybuchu II Wojny Światowej. Od początku istnienia ligi, aż do przerwania gier (niecałe 12 lat), na czoło krajowego piłkarstwa wybił się Ruch Chorzów (który zdobył pięć tytułów mistrza Polski oraz jedno trzecie miejsce), oraz Wisła (dwa mistrzostwa Polski, trzy wicemistrzostwa oraz cztery trzecie miejsca).
W czasie okupacji hitlerowskiej mistrzostw nie rozgrywano. Nie oznacza to, że futbol zamarł na ziemiach polskich. Wręcz przeciwnie. W wielu okręgach grano mecze. W Krakowie odbyło się kilka edycji Okupacyjnych Mistrzostw Krakowa.
Dwa pierwsze powojenne sezony grano znów systemem pucharowym, podobnym do tego który towarzyszył piłkarzom przez sześć lat, począwszy od 1920. Szybko powrócono do formuły ligowej (począwszy od 1948 roku). W tych pierwszych powojennych latach swą dominację na krajowych boiskach pokazała Wisła, zdobywając wicemistrzostwo w sezonach 1947 i 1948, oraz zwyciężając w 1949 i 1950. Pierwsze miejsce w ligowej tabeli obroniła również w roku 1951. Zmiany w organizacji mistrzostw, które wzorowały się na przepisach radzieckich, nie pozwoliły wiślakom cieszyć się z piątego tytułu. Mistrzem został zdobywca Pucharu Polski - Ruch Chorzów. Ten jeden sezon, jak się potem okazało, był wyjątkowy. W następnym wszystko powróciło do stanu sprzed 1951 roku.
- Zobacz więcej w osobnym artykule: SPN GKKF.
W 1962 roku PZPN zadecydował o zmianie systemu rozgrywek z całorocznego (wiosna/jesień) na (jesień-wiosna), co zmusiło do wcześniejszego wyłonienia mistrza '62. PZPN wielokrotnie na przestrzeni dziesięcioleci zmieniał ilość drużyn pierwszoligowych, ale system "każdy z każdym", mecz i rewanż, przetrwał aż do początku XXI wieku. Przez ponad pięćdziesiąt lat prym w rozgrywkach wiódł Górnik Zabrze, zwyciężając czternaście razy.
Wraz z sezonem 2001/2002 system zmienił się na podobny do tego, który obowiązywał w... 1933 roku. Stawka pierwszoligowców została podzielona na dwie grupy, z których po cztery pierwsze zespoły rozgrywały mecze o mistrzostwo, a po cztery ostatnie o utrzymanie. Taki rodzaj, podobnie jak w 1933, nie sprawdził się, toteż już w roku następnym liga powróciła do klasycznego schematu. Dekadę rozpoczynającą się w 1998 roku zdominowała Wisła Kraków, wygrywając siedem razy ligę, trzy razy zdobywając wicemistrzostwo oraz raz trzecie miejsce.
Mistrzowie Polski
- Górnik Zabrze (14) – 1957, 1959, 1961, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1971, 1972, 1985, 1986, 1987, 1988
- Ruch Chorzów (14) – 1933, 1934, 1935, 1936, 1938, 1951, 1952, 1953, 1960, 1968, 1974, 1975, 1979, 1989
- Wisła Kraków (13) – 1927, 1928, 1949, 1950, 1978, 1999, 2001, 2003, 2004, 2005, 2008, 2009, 2011
- Legia Warszawa (8) – 1955, 1956, 1969, 1970, 1994, 1995, 2002, 2006
- Lech Poznań (6) – 1983, 1984, 1990, 1992, 1993, 2010
- Cracovia (5) – 1921, 1930, 1932, 1937, 1948
- Pogoń Lwów (4) – 1922, 1923, 1925, 1926
- Widzew Łódź (4) – 1981, 1982, 1996, 1997
- ŁKS Łódź (2) – 1958, 1999
- Polonia Bytom (2) – 1954, 1962
- Polonia Warszawa (2) – 1946, 2000
- Stal Mielec (2) – 1973, 1976
- Śląsk Wrocław (2) - 1977, 2012
- Warta Poznań (2)– 1929, 1947
- Zagłębie Lubin (2) – 1991, 2007
- Garbarnia Kraków (1) – 1931
- Szombierki Bytom (1) - 1980
Zobacz też
Źródło
Ukazało się sporo książek poświęconych samym rozgrywkom o mistrzostwo Polski, bądź historii polskiej piłki nożnej, w których gry o mistrzowskie punkty są obszernie opisane. Warto sięgnąć po jedno z najlepszych kompendium wiedzy w tym zakresie, czyli: Encyklopedię Piłkarską Fuji: Liga Polska. O tytuł Mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2001; czy też księgi pamiątkowe wydawane z okazji kolejnych rocznic PZPN – np. 80 lat PZPN 1919-1999, Katowice 2000. Ze starszych publikacji warto przeczytać: Liga gra i po czterdziestce (praca zbiorowa), Warszawa 1977 i nowsze edycje. Sporo cennych informacji znajdziecie także w książce Józefa Hałysa, Polska piłka nożna, Almanach, Kraków 1975; czy np. wspomnieniach S. Mielecha, Sportowe sprawy i sprawki , Warszawa 1963.
W Internecie można z dużą dozą zaufania kliknąć na:
