Okupacyjne Mistrzostwa Krakowa
Z Historia Wisły
Okupacyjne mistrzostwa Krakowa – tak w dużym uproszczeniu określa się rozgrywki piłkarskie organizowane w czasie okupacji pod Wawelem, choć ich ranga i sposób ich organizacji poważnie różnił się w poszczególnych latach. Pierwsze tego typu zawody rozpoczęły się 7 sierpnia 1940 roku. Rozgrywano je na boisku Juvenii, a ich organizatorem był Aleksander Wodka. W sumie odbyły się cztery edycje mistrzostw. Trzykrotnie zwyciężała Wisła. Raz ta sztuka udała się Cracovii.
1940 - Turniej "dla zespołów piłkarskich byłych klubów, rozwiązanych rozporządzeniem władz” niemieckich
Tak właśnie nazwano te rozgrywki w 1940 roku. Z czasem uznano je za pierwsze okupacyjne mistrzostwa Krakowa. Choć zaznaczyć należy, że zamierzenia organizatorów zawodów były skromniejsze. Turniej miał za zadanie „utrzymanie zawodników b. drużyn w kondycji fizycznej, z wyłączeniem jakichkolwiek dążności politycznych czy wyznaniowych” [1].
Turniej rozpoczęto 7 sierpnia 1940 r., „a więc po wydaniu przez Hansa Franka w dniu 23 lipca 1940 r. rozporządzenia o likwidacji polskich stowarzyszeń, w tym również klubów sportowych i zakazie utrzymywania ich istnienia oraz kontynuowania działalności” [2]. Stwarzało to więc sporo wątpliwości co do jego legalności z punktu widzenia władz okupacyjnych. Mecze rozgrywano w Parku Sportowym „Juvenia”, którego tereny wydzierżawił od miasta z końcem 1939 roku jego przedwojenny kierownik, a zarazem działacz klubowy, Aleksander Wodka. Tereny Parku (z wyłączeniem gruntów przeznaczonych na ogródki działkowe) mógł Wodka „używać według własnego uznania". Tak też się stało i boisko Juvenii przez blisko dwa lata stało się areną piłkarskich batalii przy cichym przyzwoleniu władz niemieckich. Nie dziwił więc fakt, że Wodka stał się też pierwszym kierownikiem turnieju piłkarskiego rozegranego na terenie Parku w 1940 roku. On też wraz z Wiślakiem Piotrem Jędrzejczykiem odpowiadali za obsadę sędziowską. Sierpniową rywalizację o nieformalnego mistrza Krakowa rozpoczęło 8 drużyn: Bloki, Cracovia, Garbarnia, Groble, Juvenia, Sparta, Wisła i Zwierzyniecki. Zasady turnieju były proste: grano każdy z każdym systemem punktowym (za remis przyznawano jeden punkt, a za zwycięstwo - dwa). W wypadku równej ilości zdobytych punktów o miejscu w tabeli decydować miał „lepszy stosunek bramek”.
Zadbano też o kwestie finansowe: w trakcie meczów pobierano datki od widzów. Zebrane pieniądze następnie dzielono między zespoły (po 35%). Resztę przeznaczano dla „kier. Parku na pokrycie kosztów utrzymania” obiektów sportowych będących w pieczy A. Wodki.
Inauguracyjnym meczem turnieju był pojedynek Wisły z Blokami. Rozegrany 1 sierpnia zakończył się pogromem 10:0, ukazując futbolową siłę Wisły w rozpoczynającym się sezonie piłkarskim. Co zresztą znalazło potem potwierdzenie w całych rozgrywkach. Dość powiedzieć, że Wisła wygrała wszystkie mecze mistrzowskie, gromiąc w ostatnim pojedynku derbowym Cracovię aż 7:1, co jest najwyższym wynikiem w historii spotkań derbowych z Cracovią… Równie imponujący był stosunek bramek: 52:8. Garbarnia, 3. drużyna tych mistrzostw (a 2. pod względem ilości zdobytych goli), strzeliła w całych rozgrywkach o trzydzieści bramek mniej!!!
Dużo niejasności budzi status tych rozgrywek, a głównie kwestia ich legalności. Z jednej bowiem strony obowiązywać powinno rozporządzenie gubernatora Franka, które delegalizowało wszelki zorganizowany polskich ruch sportowych na terenie Generalnego Gubernatorstwa; z drugiej strony sam A. Wodka w spisanym sprawozdaniu z turnieju pisał wprost: „W pierwszym rzędzie stwierdzić należy przychylne stanowisko władz niemieckich na czele z p.p. „Sportführerem” Dr Niffke i red. Długoszewskim, który wiedząc o odbywającym się turnieju nie tylko nie byli przeciwni temu, ale nawet odnośnym pismem zawiadomili Kier. Parku, że sport polski rozwijać się może”;… „turniej ten wzbudził nie tylko zainteresowanie władz polskich, ale nawet władz niemieckich, które specjalnie delegowały swego przedstawiciela na końcowe rozgrywki” [3]… O tym, że współpraca z władzami okupacyjnymi wcale nie była taką sielanką świadczą zachowane fragmentarycznie maszynopisy kierownictwa rozgrywek turnieju błyskawicznego, który rozpoczął się już tydzień po zakończeniu poprzednich rozgrywek: „na terenie parku odbywały się dość często różne ćwiczenia partyjniaków hitlerowskich (t.zw. popularnie „kasztanów”), które przeszkadzały nam w normalnej pracy”, … „praca nasza była konspiracyjna (gdyż tworzenie jakichś Komisji, było już organizacją) i odbywała się w ciężkich warunkach, pomimo cichego zezwolenia od „sportfirera” gospodarzowi parku p. Wodce na uprawianie sportu polskiego w ramach nieorganizacyjnych, musieliśmy odbywać posiedzenia tajnie. Posiedzenia te odbywały się w pawilonie parku „Juvenia” do późnego wieczoru przy świeczce” [4].
Biorąc to pod uwagę wahamy się czy „konspiracyjność” tych rozgrywek nie należałoby wziąć w duży cudzysłów...
O atmosferze panującej na obiektach „Juvenii” i wśród kibiców mówi wiele cytat: „Jeżeli chodzi o publiczność to można jej dużo zarzucić z jednej strony, a darować z drugiej. Nastawienie wrogie w stosunku do przeciwnika dało się zauważyć a antagonizmy t.zw. kibiców (Wisła-Cracovia) jekie były w okresie przedwojennym wcale jak dotychczas się nie zatarły, a najwyższy czas. Stwierdzić jednak bezstronnie trzeba, że publiczność niemal na każdych zawodach dopisała, niejednokrotnie (2000-3000). Nawet zainteresowanie polskim sportem przeszło do umysłów publiczności niemieckiej, którą można było w pokaźnej liczbie zaobserwować na ważniejszych zawodach” [5]. Sprzyjał temu niewątpliwie fakt, że w Parku Sportowym funkcjonowała też kawiarnia-piwiarnia, z której mogli „korzystać zarówno Niemcy, jak i Polacy. Dlatego stanowił osłonę dla nielegalnej działalności sportowej na boisku piłkarskim tego parku i dla wzajemnych kontaktów organizacyjno-sportowych. Polacy - działacze i zawodnicy - siedzący w kawiarni lub piwiarni nie wzbudzali większego zainteresowania Niemców, wstępujących dla wypicia piwa”. To właśnie tutaj „przy poszczególnych stolikach ustalano składy zespołów, załatwiano pożyczkę butów i kostiumów…” [6].
Z chwilą odbycia ostatniego spotkania w ramach turnieju mistrzowskiego zespoły obdarzono nagrodami, z który niemała część przypadła Wiśle, jako zwycięzcy. Były to:”dwa puchary, jeden ufundowany przez Władysława Żaka, od roku 1927 kierownika drugiej drużyny piłkarskiej tego klubu, a następnie do roku 1939 sekretarza sekcji piłkarskiej; drugi przez Adama Jaromina, ozdobną drewnianą kasetę ufundowaną przez Jana Hradila; artysta Marek Szczerbiński wręczył K. Obtułowiczowi namalowany przez siebie obraz „Kościuszko na Wawelu", a „dla całej drużyny wierny szatny Andrzej Boligłowa przygotował niespodziankę, nie tylko miłą, ale i pożyteczną: komplet nowych kostiumów wiślackich, które uratował przed skonfiskowaniem przez Niemców i uroczyście wręczył z okazji zwycięstwa kierownictwu drużyny".
"Wszystkie rozegrane mecze były sędziowane przez wyznaczonych sędziów piłkarskich, którzy prowadzili następujące ilości meczów: Aleksander Wodka - sześć, Zygmunt Chruściński, Tadeusz Feret, Władysław Michalik i Stanisław Wójcik po trzy, Kazimierz Kielar, Jan Ławnik i Edward Majcher po dwa, Edward Bill, Jan Domin, Eugeniusz Grabarski i Jan Żyła po jednym" [7].
Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1940 (piłka nożna).
1941 - drugi triumf. Turniej piłki nożnej o mistrzostwo Parku „Juvenia”
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1941 (piłka nożna).
Długa i ciężka zima sprawiła, że piłkarze na boiska wrócili dopiero późną wiosną. Nadal dzierżawiący Park Sportowy A. Wodka był już w posiadaniu regulacji władz niemieckich zabraniający Polakom uprawiania „sportu w ramach organizacji”. Tym niemniej mogli oni odpłatnie wynajmować obiekty „Juvenii” dla uprawianie sportu (nie tylko piłki nożnej). I to niewątpliwie dawało szansę na organizację kolejnych turniejów piłkarskich w Krakowie o podobnym charakterze jak w roku ubiegłym [8]. Tak też się stało. Klubowi delegaci „dla większego zainteresowania zespołów i publiczności” postanowili „urządzić znów tego roku coś w rodzaju mistrzostwa Parku „Juvenia”, a właściwie mistrzostwa Krakowa” – jak napisał w swym sprawozdaniu kierownik Zwierzynieckiego K. Kozłowski. Nie przeprowadzono żadnych eliminacji do tego turnieju, startować w nim miały drużyny, które same zgłoszą akces do 6 czerwca.
Ostatecznie do turnieju zgłosiło się trzynaście drużyn: AKS, Bloki, Cracovia, Dębnicki, Garbarnia, Groble, Juvenia, Kazimierz, Prądniczanka, Sparta, Wawel, Wisła i Zwierzyniecki.
Delegaci wszystkich drużyn zebrali się w mieszkaniu A. Wódki na terenie Parku Sportowego „Juvenia" 6 czerwca 1941 r. Wtedy też uchwalili regulamin rozgrywek i wybrali Kierownictwo Turnieju. Zasady rozgrywania turnieju nie różniły się zbytnio od tych z ubiegłego roku z jednym małym wyjątkiem. O mistrzostwie, tak jak w roku ubiegłym decydowała ilość zdobytych punktów. Z tym, że
„W razie równej ilości punktów dwóch drużyn, o pierwsze miejsce w tabeli, nastąpić musi drugie spotkanie, przy trzech lub więcej zespołach mających równą ilość punktów decyduje o kolejności stosunek bramek”.
„Przy rozstrzygających zawodach o pierwsze miejsce w tabeli, o ile w normalnym czasie nie zapadnie rozstrzygnięcie, przedłuża się zawody 2x15 min., a o ile i w tym czasie nie będzie rezultatu, przedłuża się grę do decydującej bramki” [9].
Zgodnie z Regulaminem wybrano następnie pięcioosobowe Kierownictwo turnieju, do którego zadań należało: a) wyznaczanie terminu zawodów, b) załatwianie obsady sędziowskiej, c) weryfikacja zawodów, d) nakładanie kar za przewinienia zespołów i poszczególnych zawodników, e) usuwanie od kierownictwa drużyn osób, którzy swym nie sportowym zachowa¬niem się działają na szkodę sportu lub zespołów [10]].
Na czele Kierownictwa Turnieju stał Edward Kizlich (Sparta), jego zastępcą i sekretarzem wybrano Karola Kozłowskiego (Zwierzyniecki). Ciekawostką był fakt, że w Kierownictwie zabrakło przedstawiciela najsilniejszej piłkarsko Wisły, znalazł się tam natomiast Tadeusz Feret (AKS), Mieczysław Kożuch (Wawel) i Antoni Malczyk z Cracovii (decyzje zapadłe 10 czerwca).
„Rozgrywki postanowiono odbywać w soboty popoł. (jedna) oraz w niedziele przedpoł. (dwie) i w niedziele popoł. (dwie). Kierownictwi polecono ułożyć terminarz drogą rozstawienia a nie losowania tak, aby najbardziej interesujące zawody ze względów kasowych wypadały zawsze na niedzielę popoł., kiedy była największa frekwencja publiczności” [11]. Pierwsze spotkania wg terminarza miały się odbyć 14 czerwca.
Komentując te personalne i organizacyjne postanowienia warto zauważyć, że ciężar organizacji i odpowiedzialność za przeprowadzenie turnieju, w porównaniu do roku ubiegłego, wyraźnie przechodziła z rąk A. Wodki (formalnie brał on udział w posiedzeniach kierownictwa, ale jedynie „z głosem doradczym”) na kolegialne Kierownictwo Turnieju, w którym, jak można sądzić po zachowanych protokołach, decydujące znaczenie zaczął odgrywać wydział sędziowski z Z. Chruścińskim na czele.
Już na początku rozgrywek doszło do poważnego konfliktu na linii AKS-Kierownictwo Turnieju. Związane to był z arbitralnym ustalaniem terminarza zawodów, na co działacze AKS nie chcieli wyrazić zgody. Wtedy to reprezentujący drużynę Amatorskiego Madejski „niezadowolony z terminarza” wystąpił „z nieuzasadnionymi i obrażającymi Kierownictwo zarzutami, że tendencyjnie wyznacza się A.K.S.-owi zawody, aby nie dopuścić ich do zdobycia mistrzostwa, żądając zmiany terminarza, pod groźbą wystąpienia z rozgrywek” [12]. Na te zarzuty Kierownictwo rozgrywek zareagowało surową naganą dla Madejskiego „za obraźliwe słowa”. Podczas obrad Kierownictwa Rozgrywek przedstawiciel AKS Feret stwierdził wprost: terminarz jest „tendencyjnie układany, że Kierownictwo nie ma oleju w głowie i że jeżeli Kierownictwo nie przełoży zawodów z Cracovią na koniec mistrzostw to AKS nie będzie grał tych zawodów” [13]. Działacze pozostali jednak nieugięci, co zaowocowało ustąpieniem Fereta z Kierownictewa zawodów i wybraniem w jego miejsce Jana Ławnika z Wisły. Konfilkt z AKS groził paraliżem rozgrywek i ich bojkotem ze strony nie tylko AKS, ale i innych krakowskich klubów, które coraz bardziej kontestowały postanowienia piłkarskich władz. Szczególnie wiele zastrzeżeń miano do prowadzącego wydział sędziowski Z. Chruścińskiego, w związku z obsadą sędziowską poszczególnych zawodów [14].
Właśnie na tle obsady sędziowskiej dokonanej przez Chruścińskiego i sposobu prowadzenia przez arbitrów meczów Wisły doszło do kolejnego przesilenia w Kierownictwie Turnieju. Do zbuntowanego AKS dołączyła też Wisła, która poczuła się pokrzywdzona dyskwalifikacją G. Batora [15]. Po trwających wiele dni przepychankach między działaczami, podczas których dochodziło nawet do składania mandatów przez Kierownictwo Turnieju, a potem cofania tej decyzji – w połowie sierpnia doszło do przesilenia. Na zwołanym zebraniu delegatów klubowych 12 sierpnia najpierw przegłosowano relegowanie Batora z turnieju (5 głosów za, 4 przeciw, 3 wstrzymujące się). „Po ogłoszeniu wyniku głosowania zabrał głos del. P. Ławnik (Wisła), który stwierdzając, że zawodnikowi temu wyrządzono krzywdę zgłasza ustąpienie swego zespołu od dalszych rozgrywek. W ślad za nim zgłasza swe wystąpienie delegat p. Feret A.K.S.”. Groziło to wycofaniem z rozgrywek dwóch czołowych klubów krakowskich. Nic dziwnego, że delegaci powierzyli A. Wodce misję rozjemczą w tej sprawie. Tak można zrozumieć całą sprawę korzystając z protokołów z posiedzeń Kierownictwa Turnieju. Dosadniej opisuje ją Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju za 1941 rok, a swoje trzy grosze dodaje w pisanych odręcznie komentarzach K. Kozłowski: „Korzystając z zamieszania, postanowił A.K.S. spróbować rozbić jedność polskich zespołów. Usiłowano do tych machinacji wciągnąć nawet gospodarza Parku p. Wodkę. A po wielkich wysiłkach udało im się wciągnąć do opozycji jeszcze dwa zespoły: Groble i Bloki” [16].
Tydzień później na kolejnym zebraniu delegatów klubowych przesłuchano G. Batora, który w/s domniemanej obrazy grona sędziowskiego zajmował nieprzejednane stanowisko. Sprawa słownej obrazy sędziego Billa/Chruścińskiego w ogóle była dość zagmatwana, gdyż do tego incydentu dojść miało nie podczas zawodów sportowych, lecz w miejscu i okolicznościach jak najbardziej prywatnych. Ta właśnie sprawa zdominowała specjalne posiedzenie delegatów klubowych 21 sierpnia. Z misją rozjemczą wystąpiła na nim Cracovia, proponując ponowne rozpatrzenie sprawy Batora przez komisję Kierownictwa Turnieju – i ta propozycja uzyskała akceptację zebranych. „Ostatecznie Wisła widząc dobrą wolę ze strony delegatów zespołów oraz Kierownictwa, cofnęła swoją decyzję wystapienia z rozgrywek o mistrzostwo, a A.K.S. odosobniony, po drugiej nieudałej próbie rozbicia jedności sportu polskiego, musiał skapitulować” [17].
Tym samym odłożona w czasie decyzję o dyskwalifikacji Batora zaowocowała przystąpieniem do rozgrywek drużyn kontestujących działalność ich Kierownictwa. Wprawdzie Batora na posiedzeniu Komitetu Turnieju z 2 września ukarano „zupełnem wykluczeniem z gry za wysoce obraźliwe słowa skierowane do całego zespołu sędziowskiego” [18], ale nie spowodowało to już wielkich reperkusji… „W końcu Wisła sama przyszła do przekonania o winie Batora, nie sprzeciwiając się jego wykluczeniu” – napisano w Sprawozdaniu z Turnieju… Warto zanaczyć, że ukaranie Batora było jedyną sankcją jaka spotkała piłkarzy i działaczy Wisły w całym turnieju…
Charakterystyczne dla całego tego zamieszania na zapleczu rozgrywek piłkarskich było to, że w zasadzie „mistrzostwa odbywały się przez cały czas normalnie z małymi przeszkodami czy z powodu zajęcia boiska na ćwiczenia Niemców, czy też dwukrotnie przez ulewny deszcz” [19]. Do tych nadspodziewanych okoliczności zaliczyć też trzeba i przerwę „w mistrzostwach z powodu jubileuszu Wisły… i Zwierzynieckiego”. Poważniejsze kłopoty z dokończeniem rozgrywek pojawiły się w związku z wypowiedzeniem A. Wodce dzierżawy Parku z dniem 30 września. Towarzyszył temu „zakaz dalszego prowadzenia wszelkich ćwiczeń i zawodów sportowych z powodu budowy toru hippicznego” [20]. Na szczęście dotychczasowy gospodarz obiektów „Juvenii” „załatwił uzyskanie od Niemców zezwolenia na przedłużenie korzystania z boiska w Parku Sportowym „Juvenia" za pewną opłatą, która miała być pokryta dochodem z bufetu na boisku przez A. Wódkę, jako gospodarza, któremu to zezwolenie zostało udzielone, oraz przez drużyny biorące udział w turnieju” [21].
Pozostawiając na boku kwestie organizacyjne i przechodząc do opisu zmagań sportowych na boisku Juvenii. Tym razem zaszczyt zainaugurowania rozgrywek mistrzowskich przypadł Cracovii i Groblom. Stało się to 14 czerwca o godz. 18.30 (wynik 7:0 na korzyść Pasów). Ubiegłoroczny zwycięzca mistrzostw – Wisła – tym razem zaczęła od remisu z groźnym rywalem AKS (1:1). I trzeba dodać, że był to jeden z dwóch nierozstrzygniętych pojedynków, jakie rozegrała Wisła w całych mistrzostwach. Pozostałe mecze pewnie wygrywała i to z reguły w wysokim stosunku. Niemal bliźniacze wyniki osiągała w tych mistrzostwach Cracovia, która również pierwszy remis zanotowała w 4. kolejce mistrzostwa także z AKS (6 lipca, 1:1). Nic dziwnego, że obie te drużyny szybko wysforowały się na czoło mistrzowskiej tabeli. Z tym, że Wisła, mając mniej spotkań rozegranych na koncie, plasowała się niżej w bieżących klasyfikacjach. Dopiero nadrobienie zaległości przez graczy Wisły sprawiły, że po meczu 8. kolejki z Juvenią (8:0) po raz pierwszy wysforowali się na czoło tabeli, mając tyle samo punktów zdobytych co Cracovia, wyprzedzając ją jednak lepszym stosunkiem bramek (45:5, przy 44:6 Cracovii). Rywalizacja obu tych drużyn była więc pasjonująca od początku rozgrywek. Obserwatorzy rozgrywek taki przebieg rywalizacji tłumaczyli tym, że właśnie Cracovia i Wisła, jako jedne z nielicznych drużyn prowadziły regularne treningi na boisku „Juvenii”. „Treningi odbywały się raz w tygodniu, o ile boisko nie było zajęte przez Niemców. Treningi prowadzili pp. Pachla Józef (Cracovia) i Zaczek Aleksander (A.K.S.). – Najpilniej trenowały zespoły A.K.S., Cracovii i Wisły, wykazując też przez to najlepszą formę w mistrzostwach” {22]. Przyjemność ćwiczenia na boiskach „Juvenii” kosztowała zainteresowanych 2,50 zł za półtoragodzinny wynajem obiektu.
Biorąc pod uwagę przebieg turnieju nie dziwi, że bezpośredni pojedynek Wisły z Cracovią wzbudził wśród krakowskich kibiców niebywałe zainteresowanie. Mecz ten pobił też rekordy w zebranych dobrowolnie pieniężnych datkach: „Największą jednak kwotę z dobrowolnych datków w wysokości 1498 zł, uzyskano z dwóch dni rozgrywek, gdy w niedzielę 30 sierpnia odbył się mecz drużyn KS „Cracovia" i TS „Wisła" z wynikiem remisowym 1:1, gdyż - podobnie jak w pierwszym spotkaniu tych drużyn w dniu 2 czerwca 1941 r., pierwszą bramkę dla drużyny KS „Cracovia" uzyskał B. Młynarek, a Wł. Giergiel -wyrównującą z rzutu karnego na trzy minuty przed zakończeniem spotkania” [23].
Pozostałe w rozgrywkach spotkania obie drużyny pewnie wygrywały, choć najwyraźniej nie ścigały się w liczbie strzelonych goli. Zgodnie z regulaminem w wypadku równej ilości punktów o tytule mistrzowskim miał decydować mecz barażowy. Dla porządku jednak przyznajmy, że skuteczniejszą drużyną okazała się na koniec Cracovia. Zdobyła w sumie 61 bramek, przy 56 Wisły.
W sumie od 14 czerwca do 19 października rozegrano w ramach mistrzostw 79 spotkań.
Dodatkowe, rozstrzygające o mistrzostwie spotkanie obie drużyny rozegrały w niedzielę 19 października „w warunkach zupełnie nienormalnych, mimo przenikliwego zimna i silnego wiatru, na boisku zupełnie rozmokłym... Wśród takich warunków nie mogło być mowy o normalnej grze i wykazaniu przewagi którejkolwiek z drużyn. Szczęście w tym przypadku dopisało Wiśle, która wygrała te zawody w normalnym czasie w stosunku 3:2” [24]. Co ciekawe zwycięzcy tego pojedynku przystąpili do gry osłabieni (bez jednego zawodnika). „Już w dziesiątej minucie gry, KS „Cracovia" uzyskała prowadzenie 1:0 po celnym strzale B. Młynarka. Przybycie jednak T Waśki wyrównało szanse obu drużyn na zwycięstwo, po uzyskaniu przez Wł. Giergiela I wyrównującej bramki. Mimo ponownego prowadzenia przez drużynę KS „Cracovia" ze strzału J. Korbasa, zwycięstwo odniosła drużyna TS „Wisła" w stosunku 3:2, uzyskując dwie dalsze bramki przez K. Obtułowicza i Wł. Giergiela I, zdobywając tytuł mistrza Parku Sportowego „Juvenia" na rok 1941, który był równoznaczny z nieoficjalnym tytułem mistrza Krakowa. „Mimo fatalnej pogody spotkanie oglądało około 400 osób, a dochód z dobrowolnych datków wyniósł tylko 290 zł. Spotkanie sędziował Józef Mytnik" [25].
Bezpośrednio po zakończeniu spotkania odbyło się zakończenie turnieju i rozdanie nagród ufundowanych przez kierownictwa zespołów oraz dyplomów wszystkim uczestniczącym drużynom z odpowiednią treścią i wymienieniem maksymalnie piętnastu zawodników. Wręczenia nagród i dyplomów dokonał zastępca przewodniczącego kierownictwa turnieju Karol Kozłowski [26].
Oceniając w specjalnym sprawozdaniu przebieg turnieju jego organizatorzy pisali: „w stosunku do roku poprzedniego wszystkie drużyny poprawiły się w formie, w szczególności zaś wybitną poprawę znać było u „Cracovii, której tylko nie dopisało szczęście w zdobyciu mistrzostwa. Wisła ze swym zgranym atakiem i najlepszym bramkarzem Jurowiczem była tym razem drużyną niepokonaną. Trzeci b. klub ligowy Garbarnia po opuszczeniu go przez „volksdeutscherów" nie wykazał i w tym roku nadzwyczajnej formy, zajmując dopiero 7 miejsce w tabeli. Rewelacją była zespół Kazimierz, a właściwie II-a Cracovia, który zdobył po A. K. S. ( składającym się z b. zawodników Wisły) 4 miejsce przed Spartą (5-te) i Zwierzynieckim (6-te miejsce). Inne zespoły nie wykazały nadzwyczajnej formy, będąc tylko dostawcami punk[t]ów dla wyżej wymienionych zespołów” [27].
„Przyczyną sukcesu drużyn TS „Wisła" i KS „Cracovia" był fakt, że składy osobowe tych drużyn uległy tylko minimalnej zmianie w stosunku do roku 1940, a większość zawodników rozegrała wszystkie spotkania turniejowe, co decydowało o ostatecznych wynikach"... Drużyny te „ większość meczów, będących najatrakcyjniejszymi, rozgrywały w niedziele, aby umożliwić oglądanie ich gry jak największej liczbie entuzjastów piłki nożnej, a także zwolennikom tych drużyn" [28].
Na koniec warto również odnieść się do znanej już z ubiegłego roku kwestii konspiracyjności tych rozgrywek. Mimo oficjalnych zakazów była ona mocno iluzoryczna, bo przecież obok polskich drużyn na obiektach „Juvenii” ćwiczyły i grały zespoły niemieckie. Tłumne zgromadzenia polskich kibiców na rozgrywanych co tydzień meczach nie mogły więc ujść uwagi władzom okupacyjnym. O czym zresztą wprost pisze Karol Kozłowski: „Parę razy mieliśmy też wizyty różnych dygnitarzy niemieckich, którzy, czy z ciekawości, czy też dla kontroli przyjeżdżali zobaczyć co się to tam dzieje, że jest tyle Polaków zgromadzonych. Niejednokrotnie na zawodach oficjalnych niemieckich vis-a-vis „Juvenii” na boisku „Wisły” było o połowę mniej ludzi, niż na polskich na boisku „Juvenii” [29].
1942. Przerwa w rozgrywkach
„Po zamknięciu boiska „Juvenii” przez okupanta, zespoły polskie, pozbawione zostały jedynego w owym czasie boiska, na którym można było prowadzić jakiś skoordynowany sport polski.
Równocześnie masowe aresztowania i wzmożona akcja „łapanek”, uderzyły w całe społeczeństwo jakby obuchem w głowę, tak, że trudno było myśleć o organizowaniu czegoś na szerszą skalę.
Były wprawdzie sporadyczne wypadki jakichś wyjazdów na prowincję – grało się za: cukier, mąkę lub inne prowianty, były nawet wyjazdy Zwierzynieckiego i Wisły aż do Warszawy, ale organizacyjnie, był sport polski w marazmie” [30].
Turniej piłki nożnej o mistrzostwo Krakowa w roku 1943
Po zapaści futbolowej jaka dotknęła okupacyjny Kraków w 1942 roku z nastaniem nowego, 1943 roku, spragnieni rywalizacji piłkarze i działacze postanowili reaktywować mistrzowskie rozgrywki. Impulsem do ich wznowienia były toczone od wczesnej wiosny na peryferyjnych boiskach mecze towarzyskie, a nawet mniejsze i większe turnieje. Jak to skomentował potem K. Kozłowski: „tak więc zamiast jednego boiska „Juvenii”, Kraków został opasany naokoło szeregiem innych boisk, wprawdzie przeważnie oddalonych w kilkanaście minut od ostatniego przystanku tramwajowego, ale mających przepisowe wymiary z bramkami i siatkami. Sport polski budził się znów do życia i zaczął wzrastać w szybkim tempie. Powstawały kluby, jak grzyby po deszczu tak, że z kilkunastu początkowo zespołów wzrosły do liczby 36” [31].
Mecze futbolowe na tych obiektach odbywały się bez większych perturbacji i nadmiernego zainteresowania władz okupacyjnych. Dawało to realne szanse na przeprowadzenie zawodów mistrzowskich z udziałem najlepszych w mieście drużyn. Jak napisano w sprawozdaniu z turnieju: „zaczęto myśleć o jakiejś poważniejszej imprezie, któryby pobudziła zawodników do wydania ze siebie więcej wysiłku fizycznego, a publiczności sportowej dała więcej emocji”. Po udanych czerwcowych turniejach na boiskach Wieczystej i Borku „rozpoczęły się między kierownikami zespołów rozmowy na temat stworzenia poważniejszej, na szeroką skalę zakrojonej imprezy, w rodzaju rozgrywek o mistrzostwo Krakowa. W rezultacie 6 lipca odbyło się pierwsze zebranie delegatów zespołów, na którym uchwalono rozpocząć turniej, 16-tu na razie zgłoszonych zespołów, o mistrzostwo Krakowa” [32]. Termin rozpoczęcia turnieju przełożono „na znak żałoby z powodu śmierci gen. Sikorskiego” [33]. Z uwagi na duże zainteresowanie turniejem zespoły początkowo podzielona na dwie grupy. Wisła trafiała do Grupy I i miała swe mecze rozgrywać na boiskach w Borku i Łagiewnikach. Grupę tę tworzyły jeszcze: Nadwiślan, Borek, Łagiewianka, Zwierzyniecki, Podgórze, Grafika i Groble. Cracovia trafiała do Grupy II, mając do dyspozycji boiska w Rakowicach i Wieczystej. Oprócz niej w grupie tej grać miał: Dąbski, Wieczysta, Rakowiczanka, Juvenia, Blok,i Modrzejówka i Czarni. Tydzień później okazało się, że do turnieju zgłosiło się dodatkowych 6 drużyn, Dlatego na zebraniu delegatów klubowych 13 lipca w Borku postanowiono z tych drużyn utworzyć Grupę III. W jej skład wchodziły: Garbarnia, Krakowianka, Łobzowianka, Ludwinów, Osiedle i Wesoła. Drużyny te początkowo grać miały na boisku Łobzowianki, ale z czasem przeniosły się na boisko Garbarni.
Regulamin rozgrywek był prosty. Drużyny w grupach grały każdy z każdym, a do rozgrywek finałowych miały awansować po dwie najlepsze drużyny z każdej grupy. Dla lepszego koordynowania zawodów podczas trzeciego zebrania delegatów klubowych w Rakowicach wybrano Kierownictwo Turnieju, które miała na bieżąco kierować zawodami mistrzowskimi: wyznaczać boiska do rozgrywek, weryfikować zawody, nakładać kary na zawodników i zespoły [34]. Na przewodniczącego Kierownictwa Turnieju wybrano Karola Kozłowskiego. Za sprawy sędziowskie byli odpowiedzialni Stanisław Jesionka i Aleksander Wodka.
Nadzieje na sprawne przeprowadzenie rozgrywek okazały się na wyrost. Incydentalne ekscesy, jakie miały miejsce podczas ostatnich zawodów tego typu w 1941 były niczym w porównaniu z tym, co zdarzało się na krakowskich boiskach dwa lata później. Na ile wpływ na to miała anarchizacja społeczeństwa (zdziczenie obyczajów), poddanego już czwarty rok okupacyjnej rzeczywistości, a na ile mankamenty w organizacji poszczególnych spotkań trudno jednoznacznie orzec. Jeśli chodzi o materiały źródłowe dotyczące rozgrywek to w przeciwieństwie do roku 1941 nie dysponujemy protokołami z posiedzeń Kierownictwa Turnieju, a jedynie drukowanym sprawozdaniem. Protokoły spisywał jako sekretarz tego gremium Jan Kwaśniewski i , jak można sądzić po oświadczeniu Karola Kozłowskiego, czynił to „tendencyjnie”. Czy właśnie dlatego nie zachowały się one dla potomnych? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, choć zapewne ciekawe byłoby skonfrontowanie tychże z oficjalną wersją zdarzeń zaprezentowaną przez Kozłowskiego w spisanych przez niego komentarzach i drukowanym pod jego nadzorem Sprawozdaniu. Z oświadczenia przewodniczącego Kierownictwa Turnieju tenże Kwaśniewski jawi się jako wybitnie czarny charakter, sypiący piach w tryby maszynerii rozgrywek o mistrzostw Krakowa. Wyjaśnijmy, że był on kierownikiem Łagiewianki.
Na to jeszcze nakładały się kibicowskie animozje, którym jakże często dawano wyraz na trybunach. Zbyt proste wydają się wyjaśnienia Kierownictwa Turnieju: „od samego już początku rozgrywek nie było prawie tygodnia, aby się obeszło bez awantur na boiskach. Nie pomogło stosowanie jak największych kar, ekscesy na boiskach nie ustawały. Winę całą za te wszystkie karygodne występy, czy poszczególnych zawodników, czy też sfanatyzowanych zwolenników zespołów, ponoszą w dużej mierze niewyrobieni sportowo i również sfanatyzowani kierownicy zespołów" [35].
Już 1 sierpnia, w czasie meczu Łagiewianka-Wisła „sfanatyzowani zwolennicy drużyny KS „Łagiewianka" na czele z jego kierownikiem Janem Kwaśniewskim wtargnęli na boisko i chcieli pobić sędziego i zawodników TS „Wisła". Spowodowało to przerwanie spotkania przez sędziego tego meczu Kazimierza Kielara na osiem minut przed zakończeniem przy stanie 2:2.
W tydzień później, w dniu 8 sierpnia, w czasie spotkania KS „Groble" - KS „Nadwiślan" na boisku w Borku Fałęckim zawodnicy i zwolennicy drużyny KS „Nadwiślan" okazali takie niezadowolenie z decyzji sędziego Aleksandra Wodki, „że ten musiał ratować się ucieczką pod ochroną". W tymże dniu, w czasie meczu drużyn KS „Dąbski" i KS „Czarni" na boisku KS „Rakowiczanka" w Rakowicach powstała bójka między zwolennikami KS „Dąbski". Spowodowało to nawet interwencję policji polskiej, oglądającej to spotkanie. Nakazała ona przerwanie spotkania na 15 min. przed zakończeniem przy stanie 1:0 dla KS „Dąbski" [36]. Nawiązując do powyższych zdarzeń - jak groźne to były incydenty niech poświadczą te relacje: „kol. Wodka… tylko dzięki interwencji rewolwerowej uniknął kosztów leczenia szpitalnego… Podczas zawodów w Rakowicach regularna walka na noże (między kibicami)”… „Tym bardziej przykra jest to sprawa, że dzieje się to na oczach Władz Niemieckich, które … patrzą na to łaskawym okiem”[37]. Sprawcą incydentu podczas meczu Nadwiślan-Groble był Józef Kohut, który miał uderzyć sędziego!!!
Już powyższe cytaty świadczą o tym, że i organizatorzy spotkań nie byli bez winy, a obsada sędziowska i prowadzenie przez arbitrów spotkań pozostawiało wiele do życzenia… Potwierdzają to liczne pisma (w tym): Grobli do Kierownictwa rozgrywek, w których wylewano żale na złe sędziowanie i faworyzowanie rywali (tak było np. po wrześniowym meczu Groble-Cracovia); czy Łagiewianki, mającej, jak się wydaje, uzasadnione powody, by protestować w sprawie wyznaczania na jej mecze sędziów związanych z bezpośrednim rywalem boiskowym [38]. Tego typu protestów było wiele. Zresztą Kierownictwo rozgrywek przyjęło zgubną dla siebie praktykę sugerowania się w obsadzie sędziowskiej opiniami poszczególnych klubów, co też te czyniły niemal przed każdym meczem. Wywoływało to potem ferment i niezadowolenie, bo nie wszyscy bywali zadowoleni z obsady sędziowskiej. Nie trzeba dodawać, że kluby bardziej umocowane personalnie w Kierownictwie rozgrywek i Kolegium Sędziów zyskiwały w tym względzie większe przywileje… Jakie to wywoływało potem reakcje strony „pokrzywdzonej” łatwo się domyśleć…
Nic dziwnego, że „na wskutek mnożących się awantur na boiskach, przerwane zostały wszystkie zawody o mistrzostwo aż do odwołania” – tak brzmiał komunikat Kierownictwa rozgrywek z 10 sierpnia.
Zwołano 15 sierpnia „zebranie delegatów wszystkich zespołów celem zastanowienia się, czy w tych warunkach możliwe jest dalsze prowadzenie zawodów o mistrzostwo”. Odbyć się ono miało w mieszkaniu prywatnym Bolesława Paci w Rakowicach. „Po gorącej dyskusji na ten temat i po uchwaleniu nowych zarządzeń ochronnych, oraz nowego apelu ze strony Kierownictwa, postanowiono jednak mistrzostwa prowadzić dalej”. Co zostało mocno oprotestowane przez Kolegium Sędziów. Arbitrzy domagali się „pod groźbą nieobsadzania zawodów, aby wobec powtarzających się ekscesów na boiskach i braku ochrony sędziego, gospodarze boisk nie grali na swoich boiskach”. Mieli w tym postulacie wsparcie przewodniczącego Kierownictwa Rozgrywek. Nie uzyskał on jednak poparcia pozostałych członków tego gremium, co wywołało poważny kryzys i rezygnację K. Kozłowskiego z piastowanej funkcji. Wskutek zakulisowych rozmów doszło jednak do porozumienia i cofnięcia tejże rezygnacji. Zawrzało wtedy w środowisku stricte piłkarskim. Już na następnym posiedzeniu Kierownictwa „złożone zostało pismo przez wszystkie zespoły posiadające boiska, że w razie podtrzymania tej uchwały, wycofują swoje drużyny z dalszy rozgrywek o mistrzostwo i zamkną boiska dla innych drużyn” – inicjatorem tej akcji miał być Jan Kwaśniewski. Wobec tego szantażu Kolegium Sędziów ustąpiło. Ostatecznie stanęło na tym, że boiska do gry wyznaczano drogą losowania. Ponieważ dziwnym trafem losowania te z reguły zadawalały posiadaczy boisk doszło do porozumienia między skonfliktowanymi stronami [39]. Do porozumienia doszło w gabinetach i między działaczami (choć nie do końca o czym świadczyły personalne rozgrywki między dwoma panami K: Kwaśniewskim i Kozłowskim trwające jeszcze długo po zakończeniu mistrzostw). Na boiskach jednak niewiele się zmieniło i nadal dochodziło tam do gorszących scen. Np. wskutek rękoczynów na meczu Rakowiczanka-Cracovia ta ostatnia niezadowolona przewlekłością śledztwa i stanowiskiem arbitra w tym meczu na krótko wycofała się nawet z rozgrywek. Dopiero dyskwalifikacja „boksera” z Rakowic załagodziła ten konflikt. Choć nie do końca, bo wprawdzie Cracovia zyskała poparcie ze strony Garbarni – gotowej także zbojkotować dalsze rozgrywki, ale spotkała się z ostrą krytyką ze strony Grobli, które w przesłanym na ręce Kierownictwa rozgrywek piśmie protestowały przeciwko faworyzowaniu przez piłkarskie i sędziowskie władze zespołu Cracovii [40].
Dla jasności przypomnijmy, że przewodniczącym Kolegium Sędziów pozostawał Stanisław Jesionka, ale niebagatelną rolę w tej organizacji piastował kierownik obsady, a był nim Tadeusz Mitusiński. W takiej to napiętej atmosferze toczyły się te mistrzostwa.
Wszystko to z szlachetną rywalizacją sportową miało niewiele wspólnego.
Jeśli chodzi o przebieg zawodów grupowych to doszło podczas ich trwania do szeregu niespodziewanych rozstrzygnięć. Faworyzowane drużyny Wisły i Cracovii zakończyły tę rywalizację na drugich miejscach w swoich grupach. Początkowo nic tego nie zapowiadało, gdyż w pierwszych meczach obie drużyny wygrywała pewnie i w wysokim stosunku. W wiślackiej maszynerii coś się zacięło w meczu 3. kolejki z Łagiewianką (1 sierpnia - 2:2), pamiętnym potem nie tyle ze względu na niespodziewany wynik, co z powodu ekscesów wywołanych przez kibiców i działaczy gospodarzy boiska. Mecz ten dokończono dopiero 12 września!!! Prawdziwym trzęsieniem ziemi było jednak przegranie rywalizacji sportowej na boisku z Groblami 22 sierpnia ([[1943.08.22 Groble - Wisła Kraków 4:2|2:4). Porażka ta sprawiła, że Wisła w grupowej tabeli na krótko spadła nawet na 3. miejsce, co groziło odpadnięciem z dalszej fazy rozgrywek!!! Mniej problemów miała Cracovia, której drugie miejsce wynikało po prostu z nieprzystąpienia tej drużyny do rywalizacji z Dąbskim z powodów opisanych powyżej. W grupie III bezkonkurencyjna okazała się Garbarnia, odnosząc same zwycięstwa. Tym samym dnia 12 września znani już byli wszyscy finaliści. Byli to oprócz Wisły: Groble, Dąbski, Cracovia, Garbarnia i Krakowianka.
„Przed rozpoczęciem rozgrywek finałowych odbyło się zebranie delegatów wszystkich finalistów wraz z Kierownictwem turnieju, na którym dokonano losowania terminów. Wszystkie zawody finałowe postanowiono rozgrywać na boisku Garbarni, jako najbardziej odpowiadającym do tych rozgrywek”.
„Rozpoczynając się finały, na które czekał z wielkim zainteresowaniem cały Kraków sportowy, mieliśmy nadzieję, że teraz, kiedy na czele tych zespołów stoją ludzie poważniejsi i o większym wyrobieniu sportowym – wszystko pójdzie w jaknajlepszym porządku i wyda w efekcie jak najlepsze owoce propagandy sportu polskiego. – I wszystko byłoby dobrze, gdyby nie choroba zamknięcia się w ciasnej komórce interesów własnego zespołu.
Spotkał nas, niestety, i tu zawód, a to tym boleśniejszy, że na czoło zespołów szkodzących propagandzie sportu polskiego wysunął się klub o starej tradycji sportowej.
Końcowe rozgrywki finałowe zakończyły się skandalicznymi zajściami, które zasługują na specjalne potępienie z uwagi choćby na dzisiejsze wyjątkowe czasy.
Już w przedostatnich zawodach Wisła-Groble doszło między tymi dwoma „bratnimi” zespołami do niezwykle brutalnej gry, a nawet czynnego znieważenia zawodnika Grobli przez zawodnika Wisły” [41]. Ukarano po tym incydencie Henryka Serafina dyskwalifikacją całkowitą „na okres działalności obecnego Kierownictwa za brutalne rozmyślne uderzenie w twarz przeciwnika” [42]. Tak oficjalnie przedstawiono przebieg ostatnich meczów mistrzowskich. Nim do tego doszło główni faworyci rozgrywek solidarnie rozpoczęli zawody od remisów: Wisła z Garbarnią 19 września (2:2), a Cracovia z Dąbskim 1:1. Potem równie solidarnie odprawiali z kwitkiem pozostałe zespoły turnieju finałowego. Ostatnim akordem mistrzostw i , jak się spodziewano, meczem na wagę mistrzostwa miał być właśnie pojedynek między głównymi pretendentami do tytułu.
Jak pisano w Sprawozdaniu: „podekscytowane drużyny wyszły na boisko do ostatnich decydujących zawodów, a mianowicie: Garbarnia-Groble (zawody decydujące o spadku) i Cracovia-Wisła (zawody decydujące o zdobyciu tytułu mistrza Krakowa)” [43]. „W sobotę, dnia 16 października 1943 r., rozegrały spotkanie drużyny RKS „Garbarnia" i KS „Groble". Zawodnicy KS „Groble", chcąc wygrać ten mecz za wszelką cenę, nie przebierali w środkach i w miejsce sportowej rywalizacji z przeciwnikiem stosowali grę brutalną. Z tego też powodu Władysław Reich, sędzia prowadzący to spotkanie, wykluczył z gry trzech zawodników KS „Groble": F. Podleśnego, Z. Dychtonia. S. Trojana” [44]. Ostatecznie mecz ten zakończył się zejściem „niezadowolonych z decyzji sędziego” zawodników Grobli z boiska przy stanie 4:3 dla Garbarnii (mecz zweryfikowano potem jako walkower dla Garbarzy, a Groble ukarano wysoką karą finansową i dyskwalifikacjami dla graczy.
„W drugim dniu rozgrywek o pierwsze miejsce pomiędzy Cracovią i Wisłą w obecności rekordowej ilości widzów (około 10.000), doszło również do godnych napiętnowania zajść, zakończonych także zejściem drużyny Wisły z boiska i pobiciem sędziego (a względnie nawet trzech sędziów)” [45]. Taryfikator kar wyjaśniał potem szczegółowo kto i za jakie przewiny został ukarany. Przebieg meczu i towarzyszące mu potem konsekwencje tak opisuje w swym opracowaniu S. Chemicz: „Spotkanie stało na wysokim poziomie technicznym i miało emocjonujący dla widzów przebieg, gdyż zawodnicy nie mogli uzyskać bramki decydującej o tytule mistrza, do momentu gdy Tadeusz Mitusiński, sędzia tego spotkania, zadecydował „o rzucie karnym dla drużyny KS „Cracovia" za dotknięcie piłki ręką przez zawodnika Tadeusza Waśki z TS „Wisła" na polu karnym".
Decyzja ta spowodowała reakcję Mieczysława Gracza z drużyny TS „Wisła", który kopnął sędziego. Równocześnie Władysław Żak, kierownik drużyny TS „Wisła" zadecydował o opuszczeniu przez drużynę boiska przed zakończeniem meczu.
Nastąpiła gwałtowna reakcja fanatycznych zwolenników TS „Wisła", którzy wtargnęli na boisko łatwo dla nich dostępne, gdyż nie było należycie odgrodzone od publiczności. W ten sposób, jak stwierdził T. Mitusiński w obszernym sprawozdaniu z tego spotkania: „sędzia został narażony na kalectwo, a nawet śmierć, z rąk szowinistycznego, pijackiego motłochu, gdyż kierownictwo drużyny TS „Wisła" nie zapewniło mu odpowiedniej ochrony".
Efektem tych zajść było: zweryfikowanie wyniku meczu w stosunku 3:0 dla KS „Cracovia", ukaranie TS „Wisła" grzywną pieniężną w wysokości 500 zł, Władysława Żaka, kierownika drużyny, całkowitym pozbawieniem uprawnień do pełnienia tej funkcji za spowodowanie opuszczenia przez drużynę boiska przed zakończeniem meczu, Mieczysława Gracza - całkowitą dyskwalifikacją za kopnięcie sędziego i prowokacyjne zachowanie przez cały czas spotkania…
Takim niesportowym epilogiem zostały zakończone rozgrywki o tytuł mistrza Krakowa w piłce nożnej na rok 1943, którym została drużyna KS „Cracovia" [46]. Dla uzupełnienia podajmy, jak widział te zajścia na boisku prowadzący ten mecz jako sędzia liniowy Aleksander Zdybalski, pomijając słowa obelżywe jakimi poczęstowali go niektórzy z piłkarzy Wisły, zacytujmy słowa Jezierskiego, gdyż oddają one aż nadto stan nastrojów w wiślackim obozie tego feralnego dnia: „francowaci sędziowie wszyscy trzej z Cracovii k…, zaprowadzają znowu porządki żydowskie” [47].
Trzeba dodać, że ekscesy boiskowe i pozaboiskowe wywoływały później różnorakie reperkusje, ciągnące się miesiącami. W tym decyzję wydziału sędziowskiego o nieobsadzaniu meczów Wisły arbitrami. Ciekawe, że Groble oprotestowując decyzje sędziowskie wystosowały do Kierownictwa Turnieju „plugawe pismo, rzucające niesłychane oszczerstwa na niektórych członków Kierownictwa i Kolegium Sędziów”48]. Jakie to były oszczerstwa nie wiadomo, bo pismo zostało zniszczone przez Jana Kwaśniewskiego.
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1943 (piłka nożna).
Niezależnie od zarzutów wobec organizatorów mistrzostw należy docenić długofalową pracę Kierownictwa rozgrywek, które rozpisało w 1943 roku zawody eliminacyjne dla 24 zespołów, z których 4 drużyny miały wejść do finałowej rozgrywki o mistrzostwo Krakowa w roku 1944 (dwie najsłabsze drużyny z rozgrywki finałowej w 1943 miały spaść do rozgrywek grupowych) [49]. Trzeba dodać, że te rozgrywki ruszyły pełną parą 3 października, choć wskutek większej ilości chętnych do rywalizacji drużyn rywalizację toczono w 4 grupach. Trwały te eliminacje trzy tygodnie, ale za wzorem gier mistrzowskich nie brakowało podczas tych spotkań gry brutalnej i różnorakich ekscesów. Miarka się przebrała po „obopólnej bitce”, do jakiej doszło na zawodach Łagiewianka-Wieliczka. W następstwie przewodniczący Kierownictwa rozgrywek podał się do dymisji, a Kolegium Sędziów „uznało za stosowne nie prowadzić zawodów piłkarskich od dnia 26.X.1943 do czasu zaistnienia odpowiednich warunków”. Zebrani 30 października delegaci klubowi tę decyzję zaakceptowali i rozgrywki postanowili przerwać do następnego roku [50]. Tym samym rozgrywki przerwano. Rozgrywkę personalną natomiast wewnątrz Kierownictwa kontynuowano jeszcze przez kilka tygodni. Z tej rywalizacji zwycięsko wyszedł Karol Kozłowski, powracając na fotel przewodniczącego – Jan Kwaśniewski zrezygnował natomiast z funkcji sekretarza…
Tekst oparto na dokumentach przekazanych Bibliotece Jagiellońskiej przez S. Chemicza : tzw. KOLEKCJA STANISŁAWA CHEMICZA oraz publikacja autorstwa S. Chemicza.
Przypisy: [1] Sprawozdanie A. Wodki z 16.09.1940 r. z turnieju piłki nożnej (rękopis); [2] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE W LATACH 1939-1945, Kraków 1003, s. 54; [3] Sprawozdanie A. Wodki …; [4] Maszynopis kierownictwa rozgrywek z 1940 r.; [5] Sprawozdanie A. Wodki …; [6] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE …, s.52.; [7] tamże, s. 57-58; [8] Rękopis (z wyklejkami druków) sprawozdania Karola Kozłowskiego z przebiegu Turnieju piłki nożnej o mistrzostwo Parku „Juvenia” w 1941 r.; [9] Regulamin turnieju, punkt 6 i 7 ; [10] tamże; [11] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju piłki nożnej o mistrzostwo Parku „Juvenia” w 1941 r., s. 4; [12] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…; [13] Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 24 czerwca; [14] Patrz. Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 15 lipca i sprawa Sparty; [15] Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 29 lipca i następne; [16] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego… oraz Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 6; [17] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 7 oraz Protokół z zebrania delegatów klubowych z dnia 21 sierpnia; [18] Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 2 września; [19] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 7; [20] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…; [21] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE W LATACH 1939-1945, Kraków 2003, s. 79-81; [22] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 20; [23] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 82 ; [24] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 11; [25] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 82-83; [26] tamże; [27] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 8; [28] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 83; [29] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…; [30] tamże; [31] Rękopis (z wyklejkami druków) sprawozdania Karola Kozłowskiego z przebiegu mistrzostw Krakowa w 1943 roku; [32] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju piłki nożnej o mistrzostwo Krakowa w roku 1943, s. 3; [33] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…, s. 3; [34] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 4; [35] tamże, s. 5; [36] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 109-110 za relacją K. Kozłowskiego s. 5; druk ulotny Kierownictwa Rozgrywek z 10 sierpnia; [37] ; Pismo zastępcy przewodniczącego Kolegium Sędziów do Prezydium Krakowskich Zespołów Piłkarskich z 10 sierpnia 1943 roku; [38] Pismo KS Groble do Zarządu Krakowskiego Okręgowego Kolegium Sędziów Piłki Nożnej z 10 września 1943 roku; KS Łagiewianka do Wydziału Spraw Sędziowskich w Krakowie z 19 października 1943 roku; [39] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 5-6; [40] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…, s. 10; [41] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 7-8; [42] Komunikat o karach na zawodników i zespoły z 12 października; [43] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 8; [44] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 114; [45] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 8; [46] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 115-116; [47] Pismo A. Zdybalskiego do Wydziału Sędziowskiego z 19 października; [48] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 9.; [49] Uchwała Zebrania Delegatów Zespołów oraz Komunikaty Kierownictwa Turnieju z 2 października 1943; [50] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju…, s. 10; Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…, s. 21;
1944 - znów na pierwszym miejscu
"Rozgrywki w poszczególnych grupach rozpoczynano w miarę załatwiania spraw organizacyjnych związanych z tworzeniem grup. Najwcześniej rozpoczęły rozgrywki drużyny pierwszej, początkowo tylko dziesięć drużyn, oraz drugiej grupy. Rozpoczęły się one 21 maja i były rozgrywane przez jedenaście niedziel do dnia 30 lipca 1944 r. na boiskach klubów sportowych „Borek", „Garbarnia", „Łagiewianka", „Olsza", „Rakowiczanka", „Wieczysta", a w drugiej grupie dodatkowo na boiskach „Czyżynianki" w Czyżynach oraz „Tęczy" w Bieńczycach.131 Rozgrywki w grupie trzeciej i piątej zostały zapoczątkowane w dniu 17 czerwca i trwały również do 30 lipca. Rozegrano je na boiskach klubów: w niedziele - „Łobzowianki", „Rakowiczanki", i „Wieliczanki", w soboty na boisku RKS „Garbarnia", z tym że gospodarz spotkania na boisku KS „Wieli-czanka" byl zobowiązany wpłacić sędziemu prowadzącemu spotkanie kwotę 100 zł „tytułem zwrotu wydatków i diet związanych z wyjazdem do Wiełiczki i taksę sędziowską 15 zł., która obowiązywała drugą drużynę".
W okresie do 30 lipca 1944 r. rozegrano tylko pierwszą rundę rozgrywek, które w pierwszej grupie były uważane za nieoficjalne mistrzostwa Krakowa w roku 1944. ... W dniu 6 sierpnia 1944 r. miały się odbyć mecze drużyn, które rozpoczęły rozgrywki z tygodniowym opóźnieniem: DzZP „Rakowiczanka" - DzZP „Borek" i DzZP „Wisła" z DzZP „Wieczysta". Nie odbyły się jednak, gdyż kierownictwo turnieju piłkarskiego odwołało wszystkie dalsze rozgrywki po dniu 30 lipca i turniej o puchar na rok 1944 nie został zakończony. Decyzja ta została spowodowana nasileniem się terroru niemieckiego w Krakowie po wybuchu powstania w Warszawie, jak również obawą członków kierownictwa turnieju przed osobistą odpowiedzialnością za zorganizowanie działalności sportowej bez zezwolenia władz niemieckich, a która to działalność została zdekonspiro-wana na konferencji u Kurta von Burgsdorffa.
Podobnie jak w roku 1943, szczególnie spotkania rozgrywane przez drużyny pierwszej grupy wywołały bardzo duże zainteresowanie entuzjastów piłki nożnej. Przyczynił się do tego w dużym stopniu wyrównany poziom meczów w tej grupie, gdyż cztery zespoły: „Cracovia", „Garbarnia", „Nadwiślan" i „Wisła" rywalizowały o tytuł mistrza Krakowa w roku 1944.
Dowodem wyrównanego poziomu jest fakt, że tylko drużyna DzZP „Wisła" nie przegrała żadnego meczu, uzyskując jedynie bezbramkowe wyniki 0:0 z drużynami: „Borku", „Garbarnii", „Olszy". Zajmująca pierwsze miejsce drużyna DzZP „Nadwiślan" przegrała z DzZP „Cracovia" 0:1 i DzZP „Wisła" 2:3, FZP „Garbarnia" przegrała mecze z zespołami: „Nadwiślan" 2:3, „Wieczysta" 0:2, „Cracovia" 2:3, i remisując z DzZP „Wisła" 0:0, tracąc siedem punktów, podobnie jak zespół „Cracovii", wskutek przegrania meczów z zespołami: „Groble" 1:3, „Wisła" 0:3, „Wieczysta" 1:2 i jednego wyniku remisowego.
Brak materiałów informacyjnych uniemożliwia zestawienie wszystkich wyników uzyskanych przez drużyny pierwszej grupy i pozostałych".
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1944 (piłka nożna).
źródło: Stanisław Chemicz, Sport w Krakowie 1939-1945
Wisła w mistrzostwach
- Ilość startów: 4
- Ilość meczów: 43
- Bilans: 26-4-2 (bilans nie kompletny)
- Bramki: 207-39 (zaliczono walkower)
| Edycja | Il. meczów | Z-R-P | Br | Wynik | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1940 | 7 | 7-0-0 | 52-8 | 1 | 
|
| 1941 | 13 | 11-2-0 | 59-9 | 1 |
|
| 1943 | 12 | 8-2-2 | 56-15 | 2 | |
| 1944 | 11 | ?-?-? | 40-7 | 1 |
|
| Wszyscy strzelcy Wisły: |
|---|
| 3 bramki: Zdzisław Mordarski |
| 2 bramki: Władysław Giergiel |
| 1 bramka: Kazimierz Obtułowicz, Mieczysław Gracz |
|
Uwagi:
|
Tryumfatorzy
Ciekawostki
- W rozgrywkach brały też udział filie Wisły, czyli takie kluby jak np. Amatorski Klub Sportowy, czy Wodociągi.
- Podczas mistrzostw Wisła odniosła drugie, co do rozmiarów, zwycięstwo nad Cracovią. Wynik brzmiał 7:1 i przez 50 lat było to najwyższe zwycięstwo Wisły w "Świętej Wojnie". Dopiero w 1990 roku, wiślacy poprawili ten rezultat bijąc rywalkę 10:1
Zobacz też
Źródła
"Sport w Krakowie 1939-1945" - Stanisław Chemicz
Sprawozdanie Aleksandra Wodki z 16.09.1940r.
