Okupacyjne Mistrzostwa Krakowa
Z Historia Wisły
Okupacyjne mistrzostwa Krakowa – tak w dużym uproszczeniu określa się rozgrywki piłkarskie organizowane w czasie okupacji pod Wawelem, choć ich ranga i sposób ich organizacji poważnie różnił się w poszczególnych latach. Pierwsze tego typu zawody rozpoczęły się 7 sierpnia 1940 roku. Rozgrywano je na boisku Juvenii, a ich organizatorem był Aleksander Wodka. W sumie odbyły się cztery edycje mistrzostw. Trzykrotnie zwyciężała Wisła. Raz ta sztuka udała się Cracovii.
1940 - Turniej "dla zespołów piłkarskich byłych klubów, rozwiązanych rozporządzeniem władz” niemieckich
Tak właśnie nazwano te rozgrywki w 1940 roku. Z czasem uznano je za pierwsze okupacyjne mistrzostwa Krakowa. Choć zaznaczyć należy, że zamierzenia organizatorów zawodów były skromniejsze. Turniej miał za zadanie „utrzymanie zawodników b. drużyn w kondycji fizycznej, z wyłączeniem jakichkolwiek dążności politycznych czy wyznaniowych” [1].
Turniej rozpoczęto 7 sierpnia 1940 r., „a więc po wydaniu przez Hansa Franka w dniu 23 lipca 1940 r. rozporządzenia o likwidacji polskich stowarzyszeń, w tym również klubów sportowych i zakazie utrzymywania ich istnienia oraz kontynuowania działalności” [2]. Stwarzało to więc sporo wątpliwości co do jego legalności z punktu widzenia władz okupacyjnych. Mecze rozgrywano w Parku Sportowym „Juvenia”, którego tereny wydzierżawił od miasta z końcem 1939 roku jego przedwojenny kierownik, a zarazem działacz klubowy, Aleksander Wodka. Tereny Parku (z wyłączeniem gruntów przeznaczonych na ogródki działkowe) mógł Wodka „używać według własnego uznania". Tak też się stało i boisko Juvenii przez blisko dwa lata stało się areną piłkarskich batalii przy cichym przyzwoleniu władz niemieckich. Nie dziwił więc fakt, że Wodka stał się też pierwszym kierownikiem turnieju piłkarskiego rozegranego na terenie Parku w 1940 roku. On też wraz z Wiślakiem Piotrem Jędrzejczykiem odpowiadali za obsadę sędziowską. Sierpniową rywalizację o nieformalnego mistrza Krakowa rozpoczęło 8 drużyn: Bloki, Cracovia, Garbarnia, Groble, Juvenia, Sparta, Wisła i Zwierzyniecki. Zasady turnieju były proste: grano każdy z każdym systemem punktowym (za remis przyznawano jeden punkt, a za zwycięstwo - dwa). W wypadku równej ilości zdobytych punktów o miejscu w tabeli decydować miał „lepszy stosunek bramek”.
Zadbano też o kwestie finansowe: w trakcie meczów pobierano datki od widzów. Zebrane pieniądze następnie dzielono między zespoły (po 35%). Resztę przeznaczano dla „kier. Parku na pokrycie kosztów utrzymania” obiektów sportowych będących w pieczy A. Wodki.
Inauguracyjnym meczem turnieju był pojedynek Wisły z Blokami. Rozegrany 1 sierpnia zakończył się pogromem 10:0, ukazując futbolową siłę Wisły w rozpoczynającym się sezonie piłkarskim. Co zresztą znalazło potem potwierdzenie w całych rozgrywkach. Dość powiedzieć, że Wisła wygrała wszystkie mecze mistrzowskie, gromiąc w ostatnim pojedynku derbowym Cracovię aż 7:1, co jest najwyższym wynikiem w historii spotkań derbowych z Cracovią… Równie imponujący był stosunek bramek: 52:8. Garbarnia, 3. drużyna tych mistrzostw (a 2. pod względem ilości zdobytych goli), strzeliła w całych rozgrywkach o trzydzieści bramek mniej!!!
Dużo niejasności budzi status tych rozgrywek, a głównie kwestia ich legalności. Z jednej bowiem strony obowiązywać powinno rozporządzenie gubernatora Franka, które delegalizowało wszelki zorganizowany polskich ruch sportowych na terenie Generalnego Gubernatorstwa; z drugiej strony sam A. Wodka w spisanym sprawozdaniu z turnieju pisał wprost: „W pierwszym rzędzie stwierdzić należy przychylne stanowisko władz niemieckich na czele z p.p. „Sportführerem” Dr Niffke i red. Długoszewskim, który wiedząc o odbywającym się turnieju nie tylko nie byli przeciwni temu, ale nawet odnośnym pismem zawiadomili Kier. Parku, że sport polski rozwijać się może”;… „turniej ten wzbudził nie tylko zainteresowanie władz polskich, ale nawet władz niemieckich, które specjalnie delegowały swego przedstawiciela na końcowe rozgrywki” [3]… O tym, że współpraca z władzami okupacyjnymi wcale nie była taką sielanką świadczą zachowane fragmentarycznie maszynopisy kierownictwa rozgrywek turnieju błyskawicznego, który rozpoczął się już tydzień po zakończeniu poprzednich rozgrywek: „na terenie parku odbywały się dość często różne ćwiczenia partyjniaków hitlerowskich (t.zw. popularnie „kasztanów”), które przeszkadzały nam w normalnej pracy”, … „praca nasza była konspiracyjna (gdyż tworzenie jakichś Komisji, było już organizacją) i odbywała się w ciężkich warunkach, pomimo cichego zezwolenia od „sportfirera” gospodarzowi parku p. Wodce na uprawianie sportu polskiego w ramach nieorganizacyjnych, musieliśmy odbywać posiedzenia tajnie. Posiedzenia te odbywały się w pawilonie parku „Juvenia” do późnego wieczoru przy świeczce” [4].
Biorąc to pod uwagę wahamy się czy „konspiracyjność” tych rozgrywek nie należałoby wziąć w duży cudzysłów...
O atmosferze panującej na obiektach „Juvenii” i wśród kibiców mówi wiele cytat: „Jeżeli chodzi o publiczność to można jej dużo zarzucić z jednej strony, a darować z drugiej. Nastawienie wrogie w stosunku do przeciwnika dało się zauważyć a antagonizmy t.zw. kibiców (Wisła-Cracovia) jekie były w okresie przedwojennym wcale jak dotychczas się nie zatarły, a najwyższy czas. Stwierdzić jednak bezstronnie trzeba, że publiczność niemal na każdych zawodach dopisała, niejednokrotnie (2000-3000). Nawet zainteresowanie polskim sportem przeszło do umysłów publiczności niemieckiej, którą można było w pokaźnej liczbie zaobserwować na ważniejszych zawodach” [5]. Sprzyjał temu niewątpliwie fakt, że w Parku Sportowym funkcjonowała też kawiarnia-piwiarnia, z której mogli „korzystać zarówno Niemcy, jak i Polacy. Dlatego stanowił osłonę dla nielegalnej działalności sportowej na boisku piłkarskim tego parku i dla wzajemnych kontaktów organizacyjno-sportowych. Polacy - działacze i zawodnicy - siedzący w kawiarni lub piwiarni nie wzbudzali większego zainteresowania Niemców, wstępujących dla wypicia piwa”. To właśnie tutaj „przy poszczególnych stolikach ustalano składy zespołów, załatwiano pożyczkę butów i kostiumów…” [6].
Z chwilą odbycia ostatniego spotkania w ramach turnieju mistrzowskiego zespoły obdarzono nagrodami, z który niemała część przypadła Wiśle, jako zwycięzcy. Były to:”dwa puchary, jeden ufundowany przez Władysława Żaka, od roku 1927 kierownika drugiej drużyny piłkarskiej tego klubu, a następnie do roku 1939 sekretarza sekcji piłkarskiej; drugi przez Adama Jaromina, ozdobną drewnianą kasetę ufundowaną przez Jana Hradila; artysta Marek Szczerbiński wręczył K. Obtułowiczowi namalowany przez siebie obraz „Kościuszko na Wawelu", a „dla całej drużyny wierny szatny Andrzej Boligłowa przygotował niespodziankę, nie tylko miłą, ale i pożyteczną: komplet nowych kostiumów wiślackich, które uratował przed skonfiskowaniem przez Niemców i uroczyście wręczył z okazji zwycięstwa kierownictwu drużyny".
"Wszystkie rozegrane mecze były sędziowane przez wyznaczonych sędziów piłkarskich, którzy prowadzili następujące ilości meczów: Aleksander Wodka - sześć, Zygmunt Chruściński, Tadeusz Feret, Władysław Michalik i Stanisław Wójcik po trzy, Kazimierz Kielar, Jan Ławnik i Edward Majcher po dwa, Edward Bill, Jan Domin, Eugeniusz Grabarski i Jan Żyła po jednym" [7].
Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1940 (piłka nożna).
1941 - drugi triumf. Turniej piłki nożnej o mistrzostwo Parku „Juvenia”
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1941 (piłka nożna).
Długa i ciężka zima sprawiła, że piłkarze na boiska wrócili dopiero późną wiosną. Nadal dzierżawiący Park Sportowy A. Wodka był już w posiadaniu regulacji władz niemieckich zabraniający Polakom uprawiania „sportu w ramach organizacji”. Tym niemniej mogli oni odpłatnie wynajmować obiekty „Juvenii” dla uprawianie sportu (nie tylko piłki nożnej). I to niewątpliwie dawało szansę na organizację kolejnych turniejów piłkarskich w Krakowie o podobnym charakterze jak w roku ubiegłym [8]. Tak też się stało. Klubowi delegaci „dla większego zainteresowania zespołów i publiczności” postanowili „urządzić znów tego roku coś w rodzaju mistrzostwa Parku „Juvenia”, a właściwie mistrzostwa Krakowa” – jak napisał w swym sprawozdaniu kierownik Zwierzynieckiego K. Kozłowski. Nie przeprowadzono żadnych eliminacji do tego turnieju, startować w nim miały drużyny, które same zgłoszą akces do 6 czerwca.
Ostatecznie do turnieju zgłosiło się trzynaście drużyn: AKS, Bloki, Cracovia, Dębnicki, Garbarnia, Groble, Juvenia, Kazimierz, Prądniczanka, Sparta, Wawel, Wisła i Zwierzyniecki.
Delegaci wszystkich drużyn zebrali się w mieszkaniu A. Wódki na terenie Parku Sportowego „Juvenia" 6 czerwca 1941 r. Wtedy też uchwalili regulamin rozgrywek i wybrali Kierownictwo Turnieju. Zasady rozgrywania turnieju nie różniły się zbytnio od tych z ubiegłego roku z jednym małym wyjątkiem. O mistrzostwie, tak jak w roku ubiegłym decydowała ilość zdobytych punktów. Z tym, że
„W razie równej ilości punktów dwóch drużyn, o pierwsze miejsce w tabeli, nastąpić musi drugie spotkanie, przy trzech lub więcej zespołach mających równą ilość punktów decyduje o kolejności stosunek bramek”.
„Przy rozstrzygających zawodach o pierwsze miejsce w tabeli, o ile w normalnym czasie nie zapadnie rozstrzygnięcie, przedłuża się zawody 2x15 min., a o ile i w tym czasie nie będzie rezultatu, przedłuża się grę do decydującej bramki” [9].
Zgodnie z Regulaminem wybrano następnie pięcioosobowe Kierownictwo turnieju, do którego zadań należało: a) wyznaczanie terminu zawodów, b) załatwianie obsady sędziowskiej, c) weryfikacja zawodów, d) nakładanie kar za przewinienia zespołów i poszczególnych zawodników, e) usuwanie od kierownictwa drużyn osób, którzy swym nie sportowym zachowa¬niem się działają na szkodę sportu lub zespołów [10]].
Na czele Kierownictwa Turnieju stał Edward Kizlich (Sparta), jego zastępcą i sekretarzem wybrano Karola Kozłowskiego (Zwierzyniecki). Ciekawostką był fakt, że w Kierownictwie zabrakło przedstawiciela najsilniejszej piłkarsko Wisły, znalazł się tam natomiast Tadeusz Feret (AKS), Mieczysław Kożuch (Wawel) i Antoni Malczyk z Cracovii (decyzje zapadłe 10 czerwca).
„Rozgrywki postanowiono odbywać w soboty popoł. (jedna) oraz w niedziele przedpoł. (dwie) i w niedziele popoł. (dwie). Kierownictwi polecono ułożyć terminarz drogą rozstawienia a nie losowania tak, aby najbardziej interesujące zawody ze względów kasowych wypadały zawsze na niedzielę popoł., kiedy była największa frekwencja publiczności” [11]. Pierwsze spotkania wg terminarza miały się odbyć 14 czerwca.
Komentując te personalne i organizacyjne postanowienia warto zauważyć, że ciężar organizacji i odpowiedzialność za przeprowadzenie turnieju, w porównaniu do roku ubiegłego, wyraźnie przechodziła z rąk A. Wodki (formalnie brał on udział w posiedzeniach kierownictwa, ale jedynie „z głosem doradczym”) na kolegialne Kierownictwo Turnieju, w którym, jak można sądzić po zachowanych protokołach, decydujące znaczenie zaczął odgrywać wydział sędziowski z Z. Chruścińskim na czele.
Już na początku rozgrywek doszło do poważnego konfliktu na linii AKS-Kierownictwo Turnieju. Związane to był z arbitralnym ustalaniem terminarza zawodów, na co działacze AKS nie chcieli wyrazić zgody. Wtedy to reprezentujący drużynę Amatorskiego Madejski „niezadowolony z terminarza” wystąpił „z nieuzasadnionymi i obrażającymi Kierownictwo zarzutami, że tendencyjnie wyznacza się A.K.S.-owi zawody, aby nie dopuścić ich do zdobycia mistrzostwa, żądając zmiany terminarza, pod groźbą wystąpienia z rozgrywek” [12]. Na te zarzuty Kierownictwo rozgrywek zareagowało surową naganą dla Madejskiego „za obraźliwe słowa”. Podczas obrad Kierownictwa Rozgrywek przedstawiciel AKS Feret stwierdził wprost: terminarz jest „tendencyjnie układany, że Kierownictwo nie ma oleju w głowie i że jeżeli Kierownictwo nie przełoży zawodów z Cracovią na koniec mistrzostw to AKS nie będzie grał tych zawodów” [13]. Działacze pozostali jednak nieugięci, co zaowocowało ustąpieniem Fereta z Kierownictewa zawodów i wybraniem w jego miejsce Jana Ławnika z Wisły. Konfilkt z AKS groził paraliżem rozgrywek i ich bojkotem ze strony nie tylko AKS, ale i innych krakowskich klubów, które coraz bardziej kontestowały postanowienia piłkarskich władz. Szczególnie wiele zastrzeżeń miano do prowadzącego wydział sędziowski Z. Chruścińskiego, w związku z obsadą sędziowską poszczególnych zawodów [14].
Właśnie na tle obsady sędziowskiej dokonanej przez Chruścińskiego i sposobu prowadzenia przez arbitrów meczów Wisły doszło do kolejnego przesilenia w Kierownictwie Turnieju. Do zbuntowanego AKS dołączyła też Wisła, która poczuła się pokrzywdzona dyskwalifikacją G. Batora [15]. Po trwających wiele dni przepychankach między działaczami, podczas których dochodziło nawet do składania mandatów przez Kierownictwo Turnieju, a potem cofania tej decyzji – w połowie sierpnia doszło do przesilenia. Na zwołanym zebraniu delegatów klubowych 12 sierpnia najpierw przegłosowano relegowanie Batora z turnieju (5 głosów za, 4 przeciw, 3 wstrzymujące się). „Po ogłoszeniu wyniku głosowania zabrał głos del. P. Ławnik (Wisła), który stwierdzając, że zawodnikowi temu wyrządzono krzywdę zgłasza ustąpienie swego zespołu od dalszych rozgrywek. W ślad za nim zgłasza swe wystąpienie delegat p. Feret A.K.S.”. Groziło to wycofaniem z rozgrywek dwóch czołowych klubów krakowskich. Nic dziwnego, że delegaci powierzyli A. Wodce misję rozjemczą w tej sprawie. Tak można zrozumieć całą sprawę korzystając z protokołów z posiedzeń Kierownictwa Turnieju. Dosadniej opisuje ją Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju za 1941 rok, a swoje trzy grosze dodaje w pisanych odręcznie komentarzach K. Kozłowski: „Korzystając z zamieszania, postanowił A.K.S. spróbować rozbić jedność polskich zespołów. Usiłowano do tych machinacji wciągnąć nawet gospodarza Parku p. Wodkę. A po wielkich wysiłkach udało im się wciągnąć do opozycji jeszcze dwa zespoły: Groble i Bloki” [16].
Tydzień później na kolejnym zebraniu delegatów klubowych przesłuchano G. Batora, który w/s domniemanej obrazy grona sędziowskiego zajmował nieprzejednane stanowisko. Sprawa słownej obrazy sędziego Billa/Chruścińskiego w ogóle była dość zagmatwana, gdyż do tego incydentu dojść miało nie podczas zawodów sportowych, lecz w miejscu i okolicznościach jak najbardziej prywatnych. Ta właśnie sprawa zdominowała specjalne posiedzenie delegatów klubowych 21 sierpnia. Z misją rozjemczą wystąpiła na nim Cracovia, proponując ponowne rozpatrzenie sprawy Batora przez komisję Kierownictwa Turnieju – i ta propozycja uzyskała akceptację zebranych. „Ostatecznie Wisła widząc dobrą wolę ze strony delegatów zespołów oraz Kierownictwa, cofnęła swoją decyzję wystapienia z rozgrywek o mistrzostwo, a A.K.S. odosobniony, po drugiej nieudałej próbie rozbicia jedności sportu polskiego, musiał skapitulować” [17].
Tym samym odłożona w czasie decyzję o dyskwalifikacji Batora zaowocowała przystąpieniem do rozgrywek drużyn kontestujących działalność ich Kierownictwa. Wprawdzie Batora na posiedzeniu Komitetu Turnieju z 2 września ukarano „zupełnem wykluczeniem z gry za wysoce obraźliwe słowa skierowane do całego zespołu sędziowskiego” [18], ale nie spowodowało to już wielkich reperkusji… „W końcu Wisła sama przyszła do przekonania o winie Batora, nie sprzeciwiając się jego wykluczeniu” – napisano w Sprawozdaniu z Turnieju… Warto zanaczyć, że ukaranie Batora było jedyną sankcją jaka spotkała piłkarzy i działaczy Wisły w całym turnieju…
Charakterystyczne dla całego tego zamieszania na zapleczu rozgrywek piłkarskich było to, że w zasadzie „mistrzostwa odbywały się przez cały czas normalnie z małymi przeszkodami czy z powodu zajęcia boiska na ćwiczenia Niemców, czy też dwukrotnie przez ulewny deszcz” [19]. Do tych nadspodziewanych okoliczności zaliczyć też trzeba i przerwę „w mistrzostwach z powodu jubileuszu Wisły… i Zwierzynieckiego”. Poważniejsze kłopoty z dokończeniem rozgrywek pojawiły się w związku z wypowiedzeniem A. Wodce dzierżawy Parku z dniem 30 września. Towarzyszył temu „zakaz dalszego prowadzenia wszelkich ćwiczeń i zawodów sportowych z powodu budowy toru hippicznego” [20]. Na szczęście dotychczasowy gospodarz obiektów „Juvenii” „załatwił uzyskanie od Niemców zezwolenia na przedłużenie korzystania z boiska w Parku Sportowym „Juvenia" za pewną opłatą, która miała być pokryta dochodem z bufetu na boisku przez A. Wódkę, jako gospodarza, któremu to zezwolenie zostało udzielone, oraz przez drużyny biorące udział w turnieju” [21].
Pozostawiając na boku kwestie organizacyjne i przechodząc do opisu zmagań sportowych na boisku Juvenii. Tym razem zaszczyt zainaugurowania rozgrywek mistrzowskich przypadł Cracovii i Groblom. Stało się to 14 czerwca o godz. 18.30 (wynik 7:0 na korzyść Pasów). Ubiegłoroczny zwycięzca mistrzostw – Wisła – tym razem zaczęła od remisu z groźnym rywalem AKS (1:1). I trzeba dodać, że był to jeden z dwóch nierozstrzygniętych pojedynków, jakie rozegrała Wisła w całych mistrzostwach. Pozostałe mecze pewnie wygrywała i to z reguły w wysokim stosunku. Niemal bliźniacze wyniki osiągała w tych mistrzostwach Cracovia, która również pierwszy remis zanotowała w 4. kolejce mistrzostwa także z AKS (6 lipca, 1:1). Nic dziwnego, że obie te drużyny szybko wysforowały się na czoło mistrzowskiej tabeli. Z tym, że Wisła, mając mniej spotkań rozegranych na koncie, plasowała się niżej w bieżących klasyfikacjach. Dopiero nadrobienie zaległości przez graczy Wisły sprawiły, że po meczu 8. kolejki z Juvenią (8:0) po raz pierwszy wysforowali się na czoło tabeli, mając tyle samo punktów zdobytych co Cracovia, wyprzedzając ją jednak lepszym stosunkiem bramek (45:5, przy 44:6 Cracovii). Rywalizacja obu tych drużyn była więc pasjonująca od początku rozgrywek. Obserwatorzy rozgrywek taki przebieg rywalizacji tłumaczyli tym, że właśnie Cracovia i Wisła, jako jedne z nielicznych drużyn prowadziły regularne treningi na boisku „Juvenii”. „Treningi odbywały się raz w tygodniu, o ile boisko nie było zajęte przez Niemców. Treningi prowadzili pp. Pachla Józef (Cracovia) i Zaczek Aleksander (A.K.S.). – Najpilniej trenowały zespoły A.K.S., Cracovii i Wisły, wykazując też przez to najlepszą formę w mistrzostwach” {22]. Przyjemność ćwiczenia na boiskach „Juvenii” kosztowała zainteresowanych 2,50 zł za półtoragodzinny wynajem obiektu.
Biorąc pod uwagę przebieg turnieju nie dziwi, że bezpośredni pojedynek Wisły z Cracovią wzbudził wśród krakowskich kibiców niebywałe zainteresowanie. Mecz ten pobił też rekordy w zebranych dobrowolnie pieniężnych datkach: „Największą jednak kwotę z dobrowolnych datków w wysokości 1498 zł, uzyskano z dwóch dni rozgrywek, gdy w niedzielę 30 sierpnia odbył się mecz drużyn KS „Cracovia" i TS „Wisła" z wynikiem remisowym 1:1, gdyż - podobnie jak w pierwszym spotkaniu tych drużyn w dniu 2 czerwca 1941 r., pierwszą bramkę dla drużyny KS „Cracovia" uzyskał B. Młynarek, a Wł. Giergiel -wyrównującą z rzutu karnego na trzy minuty przed zakończeniem spotkania” [23].
Pozostałe w rozgrywkach spotkania obie drużyny pewnie wygrywały, choć najwyraźniej nie ścigały się w liczbie strzelonych goli. Zgodnie z regulaminem w wypadku równej ilości punktów o tytule mistrzowskim miał decydować mecz barażowy. Dla porządku jednak przyznajmy, że skuteczniejszą drużyną okazała się na koniec Cracovia. Zdobyła w sumie 61 bramek, przy 56 Wisły.
W sumie od 14 czerwca do 19 października rozegrano w ramach mistrzostw 79 spotkań.
Dodatkowe, rozstrzygające o mistrzostwie spotkanie obie drużyny rozegrały w niedzielę 19 października „w warunkach zupełnie nienormalnych, mimo przenikliwego zimna i silnego wiatru, na boisku zupełnie rozmokłym... Wśród takich warunków nie mogło być mowy o normalnej grze i wykazaniu przewagi którejkolwiek z drużyn. Szczęście w tym przypadku dopisało Wiśle, która wygrała te zawody w normalnym czasie w stosunku 3:2” [24]. Co ciekawe zwycięzcy tego pojedynku przystąpili do gry osłabieni (bez jednego zawodnika). „Już w dziesiątej minucie gry, KS „Cracovia" uzyskała prowadzenie 1:0 po celnym strzale B. Młynarka. Przybycie jednak T Waśki wyrównało szanse obu drużyn na zwycięstwo, po uzyskaniu przez Wł. Giergiela I wyrównującej bramki. Mimo ponownego prowadzenia przez drużynę KS „Cracovia" ze strzału J. Korbasa, zwycięstwo odniosła drużyna TS „Wisła" w stosunku 3:2, uzyskując dwie dalsze bramki przez K. Obtułowicza i Wł. Giergiela I, zdobywając tytuł mistrza Parku Sportowego „Juvenia" na rok 1941, który był równoznaczny z nieoficjalnym tytułem mistrza Krakowa. „Mimo fatalnej pogody spotkanie oglądało około 400 osób, a dochód z dobrowolnych datków wyniósł tylko 290 zł. Spotkanie sędziował Józef Mytnik" [25].
Bezpośrednio po zakończeniu spotkania odbyło się zakończenie turnieju i rozdanie nagród ufundowanych przez kierownictwa zespołów oraz dyplomów wszystkim uczestniczącym drużynom z odpowiednią treścią i wymienieniem maksymalnie piętnastu zawodników. Wręczenia nagród i dyplomów dokonał zastępca przewodniczącego kierownictwa turnieju Karol Kozłowski [26].
Oceniając w specjalnym sprawozdaniu przebieg turnieju jego organizatorzy pisali: „w stosunku do roku poprzedniego wszystkie drużyny poprawiły się w formie, w szczególności zaś wybitną poprawę znać było u „Cracovii, której tylko nie dopisało szczęście w zdobyciu mistrzostwa. Wisła ze swym zgranym atakiem i najlepszym bramkarzem Jurowiczem była tym razem drużyną niepokonaną. Trzeci b. klub ligowy Garbarnia po opuszczeniu go przez „volksdeutscherów" nie wykazał i w tym roku nadzwyczajnej formy, zajmując dopiero 7 miejsce w tabeli. Rewelacją była zespół Kazimierz, a właściwie II-a Cracovia, który zdobył po A. K. S. ( składającym się z b. zawodników Wisły) 4 miejsce przed Spartą (5-te) i Zwierzynieckim (6-te miejsce). Inne zespoły nie wykazały nadzwyczajnej formy, będąc tylko dostawcami punk[t]ów dla wyżej wymienionych zespołów” [27].
„Przyczyną sukcesu drużyn TS „Wisła" i KS „Cracovia" był fakt, że składy osobowe tych drużyn uległy tylko minimalnej zmianie w stosunku do roku 1940, a większość zawodników rozegrała wszystkie spotkania turniejowe, co decydowało o ostatecznych wynikach"... Drużyny te „ większość meczów, będących najatrakcyjniejszymi, rozgrywały w niedziele, aby umożliwić oglądanie ich gry jak największej liczbie entuzjastów piłki nożnej, a także zwolennikom tych drużyn" [28].
Na koniec warto również odnieść się do znanej już z ubiegłego roku kwestii konspiracyjności tych rozgrywek. Mimo oficjalnych zakazów była ona mocno iluzoryczna, bo przecież obok polskich drużyn na obiektach „Juvenii” ćwiczyły i grały zespoły niemieckie. Tłumne zgromadzenia polskich kibiców na rozgrywanych co tydzień meczach nie mogły więc ujść uwagi władzom okupacyjnym. O czym zresztą wprost pisze Karol Kozłowski: „Parę razy mieliśmy też wizyty różnych dygnitarzy niemieckich, którzy, czy z ciekawości, czy też dla kontroli przyjeżdżali zobaczyć co się to tam dzieje, że jest tyle Polaków zgromadzonych. Niejednokrotnie na zawodach oficjalnych niemieckich vis-a-vis „Juvenii” na boisku „Wisły” było o połowę mniej ludzi, niż na polskich na boisku „Juvenii” [29].
Tekst oparto na dokumentach przekazanych Bibliotece Jagiellońskiej przez S. Chemicza : tzw. KOLEKCJA STANISŁAWA CHEMICZA oraz publikacja autorstwa S. Chemicza.
Przypisy: [1] Sprawozdanie A. Wodki z 16.09.1940 r. z turnieju piłki nożnej (rękopis); [2] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE W LATACH 1939-1945, Kraków 1003, s. 54; [3] Sprawozdanie A. Wodki …; [4] Maszynopis kierownictwa rozgrywek z 1940 r.; [5] Sprawozdanie A. Wodki …; [6] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE …, s.52.; [7] tamże, s. 57-58; [8] Rękopis (z wyklejkami druków) sprawozdania Karola Kozłowskiego z przebiegu Turnieju piłki nożnej o mistrzostwo Parku „Juvenia” w 1941 r.; [9] Regulamin turnieju, punkt 6 i 7 ; [10] tamże; [11] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju piłki nożnej o mistrzostwo Parku „Juvenia” w 1941 r., s. 4; [12] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…; [13] Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 24 czerwca; [14] Patrz. Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 15 lipca i sprawa Sparty; [15] Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 29 lipca i następne; [16] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego… oraz Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 6; [17] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 7 oraz Protokół z zebrania delegatów klubowych z dnia 21 sierpnia; [18] Protokół z posiedzenia Kierownictwa Turnieju z dnia 2 września; [19] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 7; [20] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…; [21] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE W LATACH 1939-1945, Kraków 2003, s. 79-81; [22] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 20; [23] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 82 ; [24] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 11; [25] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 82-83; [26] tamże; [27] Sprawozdanie Kierownictwa Turnieju …, s. 8; [28] Chemicz Stanisław, SPORT W KRAKOWIE…, s. 83; [29] Rękopis sprawozdania Karola Kozłowskiego…; [30] tamże.
1943 - po walkowerze, Wisła druga
W 1942 roku, mistrzostw nie rozgrywano, z uwagi na zbyt duże ryzyko. Zawody udało się przeprowadzić w roku następnym. Zmieniono przy tym zasady prowadzenia turnieju. Stawkę podzielono na trzy, ośmiozespołowe grupy. Wisła trafiła do pierwszej grupy eliminacyjnej, Grupę tą wraz z Wisłą tworzyły jeszcze: Nadwiślan Kraków, Borek, Łagiewianka, Zwierzyniecki Kraków, Podgórze Kraków, Grafika i Groble. Nieoczekiwanie rozgrywki Wisła zakończyła na drugim miejscu (po Groblach, a przed Nadwiślanem). Nie przeszkodziło to w awansie do finału, bowiem z każdej grupy „wychodziły” po dwa kluby.
W finale spotkały się najsilniejsze zespoły tej edycji mistrzostw. Prócz Wisły i Grobli, do walki o zwycięstwo stanęły jeszcze: Garbarnia, Dąbski, Krowodrza i Cracovia. Zwycięzcę wyłoniono po podsumowaniu pojedynków wszystkich zespołów. Mistrzem Krakowa pierwszy raz została Cracovia. Wisła była druga. O końcowej kolejności zadecydował nie tyle wynik meczu, co decyzja podjęta już po zejściu zawodników z boiska. Sędzia podyktował rzut karny dla Cracovii. Nie spodobało się to zawodnikom i działaczom Wisły, Mieczysław Gracz kopnął sędziego, za co został zdyskwalifikowany. Kierownik drużyny, Władysław Żak, nakazał zejście piłkarzom z placu gry, co również zostało później „nagrodzone” pozbawieniem uprawnień do pełnienia funkcji kierownika. Żywo reagująca publiczność wtargnęła na murawę, co ostatecznie doprowadziło do zakończenia zawodów. TS Wisłę natomiast ukarano walkowerem 0:3 i grzywną 500 zł.
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1943 (piłka nożna).
1944 - znów na pierwszym miejscu
"Rozgrywki w poszczególnych grupach rozpoczynano w miarę załatwiania spraw organizacyjnych związanych z tworzeniem grup. Najwcześniej rozpoczęły rozgrywki drużyny pierwszej, początkowo tylko dziesięć drużyn, oraz drugiej grupy. Rozpoczęły się one 21 maja i były rozgrywane przez jedenaście niedziel do dnia 30 lipca 1944 r. na boiskach klubów sportowych „Borek", „Garbarnia", „Łagiewianka", „Olsza", „Rakowiczanka", „Wieczysta", a w drugiej grupie dodatkowo na boiskach „Czyżynianki" w Czyżynach oraz „Tęczy" w Bieńczycach.131 Rozgrywki w grupie trzeciej i piątej zostały zapoczątkowane w dniu 17 czerwca i trwały również do 30 lipca. Rozegrano je na boiskach klubów: w niedziele - „Łobzowianki", „Rakowiczanki", i „Wieliczanki", w soboty na boisku RKS „Garbarnia", z tym że gospodarz spotkania na boisku KS „Wieli-czanka" byl zobowiązany wpłacić sędziemu prowadzącemu spotkanie kwotę 100 zł „tytułem zwrotu wydatków i diet związanych z wyjazdem do Wiełiczki i taksę sędziowską 15 zł., która obowiązywała drugą drużynę".
W okresie do 30 lipca 1944 r. rozegrano tylko pierwszą rundę rozgrywek, które w pierwszej grupie były uważane za nieoficjalne mistrzostwa Krakowa w roku 1944. ... W dniu 6 sierpnia 1944 r. miały się odbyć mecze drużyn, które rozpoczęły rozgrywki z tygodniowym opóźnieniem: DzZP „Rakowiczanka" - DzZP „Borek" i DzZP „Wisła" z DzZP „Wieczysta". Nie odbyły się jednak, gdyż kierownictwo turnieju piłkarskiego odwołało wszystkie dalsze rozgrywki po dniu 30 lipca i turniej o puchar na rok 1944 nie został zakończony. Decyzja ta została spowodowana nasileniem się terroru niemieckiego w Krakowie po wybuchu powstania w Warszawie, jak również obawą członków kierownictwa turnieju przed osobistą odpowiedzialnością za zorganizowanie działalności sportowej bez zezwolenia władz niemieckich, a która to działalność została zdekonspiro-wana na konferencji u Kurta von Burgsdorffa.
Podobnie jak w roku 1943, szczególnie spotkania rozgrywane przez drużyny pierwszej grupy wywołały bardzo duże zainteresowanie entuzjastów piłki nożnej. Przyczynił się do tego w dużym stopniu wyrównany poziom meczów w tej grupie, gdyż cztery zespoły: „Cracovia", „Garbarnia", „Nadwiślan" i „Wisła" rywalizowały o tytuł mistrza Krakowa w roku 1944.
Dowodem wyrównanego poziomu jest fakt, że tylko drużyna DzZP „Wisła" nie przegrała żadnego meczu, uzyskując jedynie bezbramkowe wyniki 0:0 z drużynami: „Borku", „Garbarnii", „Olszy". Zajmująca pierwsze miejsce drużyna DzZP „Nadwiślan" przegrała z DzZP „Cracovia" 0:1 i DzZP „Wisła" 2:3, FZP „Garbarnia" przegrała mecze z zespołami: „Nadwiślan" 2:3, „Wieczysta" 0:2, „Cracovia" 2:3, i remisując z DzZP „Wisła" 0:0, tracąc siedem punktów, podobnie jak zespół „Cracovii", wskutek przegrania meczów z zespołami: „Groble" 1:3, „Wisła" 0:3, „Wieczysta" 1:2 i jednego wyniku remisowego.
Brak materiałów informacyjnych uniemożliwia zestawienie wszystkich wyników uzyskanych przez drużyny pierwszej grupy i pozostałych".
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzostwa Krakowa 1944 (piłka nożna).
źródło: Stanisław Chemicz, Sport w Krakowie 1939-1945
Wisła w mistrzostwach
- Ilość startów: 4
- Ilość meczów: 43
- Bilans: 26-4-2 (bilans nie kompletny)
- Bramki: 207-39 (zaliczono walkower)
| Edycja | Il. meczów | Z-R-P | Br | Wynik | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1940 | 7 | 7-0-0 | 52-8 | 1 | 
|
| 1941 | 13 | 11-2-0 | 59-9 | 1 |
|
| 1943 | 12 | 8-2-2 | 56-15 | 2 | |
| 1944 | 11 | ?-?-? | 40-7 | 1 |
|
| Wszyscy strzelcy Wisły: |
|---|
| 3 bramki: Zdzisław Mordarski |
| 2 bramki: Władysław Giergiel |
| 1 bramka: Kazimierz Obtułowicz, Mieczysław Gracz |
|
Uwagi:
|
Tryumfatorzy
Ciekawostki
- W rozgrywkach brały też udział filie Wisły, czyli takie kluby jak np. Amatorski Klub Sportowy, czy Wodociągi.
- Podczas mistrzostw Wisła odniosła drugie, co do rozmiarów, zwycięstwo nad Cracovią. Wynik brzmiał 7:1 i przez 50 lat było to najwyższe zwycięstwo Wisły w "Świętej Wojnie". Dopiero w 1990 roku, wiślacy poprawili ten rezultat bijąc rywalkę 10:1
Zobacz też
Źródła
"Sport w Krakowie 1939-1945" - Stanisław Chemicz
Sprawozdanie Aleksandra Wodki z 16.09.1940r.
