ZPPN

Z Historia Wisły

Wersja z dnia 06:29, 14 cze 2010

Związek Polski Piłki Nożnej – było to stowarzyszenie sportowe, zrzeszające kluby Galicji.

Zarys historyczny

ZPPN powstał z inicjatywy, prezesa Cracovii, Stanisława Kopernickiego. Miało to miejsce 25 czerwca 1911 roku. Prócz Cracovii, członkami-założycielami były jeszcze trzy inne kluby: Czarni i Pogoń ze Lwowa oraz RKS Kraków. Związek powstał na krótko po upadku idei ZFP. Związek Football'istów Polskich, który kilka miesięcy wcześniej powołała do życia Wisła, opierał się na narodowości członków. Miał za zadanie zjednoczyć polskie kluby ze wszystkich zaborów, pod biało-czerwonym sztandarem. W przyszłości dawało to nadzieję na zorganizowanie reprezentacji Polski.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wisła a Związek Footballistów Polskich.

Inicjatywa Wisły, upadła głównie dzięki nie przystąpieniu najmocniejszych klubów - Cracovii oraz Pogoni. Akcja zawiązania polskiego związku, choć w istocie nie była uda, to jednak dzięki niej udało się wymusić na Austriakach powołanie ZPPN. Więcej o udziale Wisły, w akapicie niżej.

Nowo powstały związek był autonomiczną częścią ÖFV (Östericher Fussball Verband – Austriacka Federacja futbolu). 13 grudnia 1911 roku zatwierdzono statut organizacji, a siedzibą stał się Kraków. W rok później placówkę przeniesiono do Lwowa. Ustanowiono też rangi klubowe, które miały odzwierciedlać klasę danej drużyny. I tak 17 marca 1912 roku hierarchia klubów prezentowała się jak w tabelce z prawej strony.

Rangi te były niemiarodajne. Dość powiedzieć, że Cracovia I. klasę dostała raczej za niezłomną lojalność wobec Verbandu już w 1911 roku, natomiast Wisła akces do I. klasy zyskała za zasługi sportowe dopiero dwa lata później. Donosił o tym "Głos Narodu" z 22 marca 1913 roku.

Do zadań związku należała m.in. organizacja piłkarskich zawodów w Galicji. Pierwszymi tego tupu zawodami były "Zapasy kwalifikacyjne o I klasę". Turniej w którym pięć zespołów walczyło o miano drużyny I-klasowej w wiedeńskiej hierarchii. Zawodów nie dokończona, ale już rok później ZPPN zorganizował kolejne. Mistrzostwa Galicji dla drużyn I-klasowych w roku 1913 wyłoniły zwycięzcę. Mistrzostw ponadto przeprowadzono także dla klasy B. Inauguracja odbyła się 8 maja 1913 roku. Pierwszym i jedynym mistrzem Galicji została Cracovia. Mistrzostwa rozegrano do końca jedynie raz (w 1914 roku rozgrywek nie dokończono z powodu wojny). Jako że Polska (jako państwo) nie istniała, nie dało się formalnie stworzyć kadry. Nie przeszkodziło to w utworzeniu Reprezentacji Galicji, która 31 sierpnia 1913 roku rozegrała mecz z reprezentacją Moraw-Śląska. Mecz ten odbył się na boisku Cracovii, gdzie "Galicja" przegrała w stosunku 1:2 (bramka Dąbrowskiego z Cracovii). W zawodach wystąpiło 4 piłkarzy Wisły, 6 z Cracovii, 1 z Czarnych Lwów. Reprezentacji Galicji daleko było do miana reprezentacji Polski, tak w sferach sportowych jak i patriotycznych. Po zakończeniu działalności przez PZF, na nic więcej niestety nie było szansy.

W roku 1913 lista klubów (tabelka obok) zwiększyła się do 24. W I. klasie znalazły się już 4 zespoły, a w II 20. W takim stanie Związek przetrwał aż do wybuchu I. wojny światowej. Przez niecałe trzy lata swego istnienia, związek miał trzech prezesów: Stanisława Kopernickiego (tymczasowy prezes-organizator), Ludwika Żeleńskiego (25 czerwca 1911 - 15 kwietnia 1914) i Ludwika Christelbauer’a (15 kwietnia 1914 - 30 listopada 1919).

Po odzyskaniu niepodległości ZPPN nazywano Małopolskim Związkiem Piłki Nożnej. Niezwykle krótki żywot Związku (rozwiązał się 16 maja 1920 roku), nie przeszkodził mu w zostaniu pierwowzorem Polskiego Związku Piłki Nożnej.

Wisła a ZPPN

Powstanie autonomicznego polskiego związku piłkarskiego w ramach AZF obiecywano Wiśle i Cracovii, kiedy wstępowała w szeregi austriackiego Verbandu. Obietnicy tej długo nie dotrzymywano i dopiero wiślacka inicjatywa powołania do życia ZFP zmusiła wiedeńską centralę do wywiązania się z obietnic. Bez przesady można więc powtórzyć za R. Wasztylem: „akcja krakowskiej „Wisły“, na rzecz zawiązania PZF, skutecznie wsparła narodowościowe tendencje odśrodkowe w AZPN [AZF], który ostatecznie został zmuszony do powołania kilku autonomicznych związków krajowych, w tym i dla Galicji“.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wisła a Związek Footballistów Polskich.

ZPPN zapewne nie powstałby tak szybko i nie uzyskał tak szerokiej autonomii, gdyby nie wiślacka akcja. Wśród „ojców założycieli“ ZPPN Wiślaków oczywiście nie było. Samo jednak istnienie konkurencyjnego ZFP zmuszało organizatorów ZPPN do nadania związkowi takiego kształtu i kompetencji, by był on atrakcyjny dla innych galicyjskich klubów. I tak się stało, choć akceptacja uprawnień ZPPN przez wiedeńską centralę długo się przeciągała. Nastąpiło to dopiero 13 grudnia 1911 r.. 10 dni później został on zatwierdzony przez C.K. Namiestnictwo we Lwowie. I w tych zabiegach uczestniczyła już Wisła, która od sierpnia ponownie znalazła się w szeregach AZF.

Pierwsze Walne Zebranie ZPPN, na którym „po zdaniu sprawy przez pana Kopernickiego z dotychczasowej działalności tymczasowego zarządu“ wybrano nowe (już statutowe) władze Związku, odbyło się w Krakowie 21 stycznia 1912 r. Uczestniczyła w nim oczywiście Wisła, obok przedstawicieli 4 innych krakowskich klubów. Ze Lwowa obecni byli delegaci Pogoni i Czarnych. Prezesem ZPPN wybrano Ludwika Żeleńskiego. W skład Zarządu z ramienia Wisły wszedł Antoni Januszewski. ZPPN rozwijał się prężnie: wiosną 1912 r. skupiał 10 klubów, a dwa lata później już 24. Już w 1912 zorganizował zawody kwalifikacyjne „o uzyskanie I klasy, do której stają następujący konkurenci: Czarni, Pogoń (Lwów), Wisła, RKS i AZS... oraz warunkowo Lechia”. Organizował zawody międzymiastowe (najsłynniejsze były potyczki Krakowa i Lwowa o Puchar Żeleńskiego), a od 1913 r. mistrzostwa Galicji.

Nic dziwnego, że rozrastała się też administracja Związku i powstawały w jego ramach specjalne komisje, w tym komisja dyscyplinarna rozstrzygająca spory i komisja sportowa organizująca zawody. Rola Wisły w działalności ZPPN była istotna, nie na tyle jednak by uniemożliwić ZPPN odebrania jej tytułu pierwszego mistrza Galicji w 1913 r.– i to w zasadzie mówiło wszystko o pozycji TS Wisła w strukturach Związku. Podobnie jak wiele mówiący fakt z rozgrywek następnego roku, kiedy to drużyna Czarnych w dziwnych okolicznościach zeszła z boiska nie chcąc rozgrywać spotkania z Wisłą o umówionej godzinie: „Match ze względu na wyścigi był zapowiedziany na godz. 6 ¼. „Czarni” z p. Dżułyńskim, jako sędzią ze Lwowa, zaprotestowali przeciw temu i wyszli na boisko mimo odbywającego się na nim matchu „Polonii” i „Jutrzenki” już o 5 ½ i po 10 minutach wyczekiwania oświadczyli wraz z sędzią, że uważają match wobec nie zjawienia się „Wisły” za wygrany i mimo przedstawień i prośby ze strony wiceprezesa Związku, p. Jachimeckiego, zeszli z boiska. Zawody się nie odbyły” – donosił krakowski „Czas”. Czyżby tą drogą próbowali rozstrzygnąć losy rozgrywek mistrzowskich, licząc na fakt, że na czele ZPPN stał od 1913 lwowianin Ludwik Christelbauer? Niewykluczone – skoro rok wcześniej udało się to Cracovii, dlaczego nie miałoby się udać i im...?

ZPPN w prasie

• Relacja z walnego zgromadzenia
• Kilka komunikatów

R. Wasztyl o powstaniu ZPPN

• Uźródeł polskiego piłkarstwa (I)
• Uźródeł polskiego piłkarstwa (I) c.d.

Zobacz też

Źródło

wikipedia
Wydawnictwa jubileuszowe TS Wisła
"ZPPN w latach 1912-1914 (Rocznik AWF)" - R. Wasztyl
Prasa ówczesna: „Czas”; „IKC”; „Gazeta Poniedziałkowa”; "Głos Narodu"