ZPPN

Z Historia Wisły

Wersja z dnia 13:13, 30 sie 2010

Rys historyczny

Związek Polski Piłki Nożnej – autonomiczne stowarzyszenie w ramach AZF, zrzeszające polskie kluby z Galicji. Historycznie i chronologicznie: drugi z kolei narodowy związek piłkarski powołany do życia na ziemiach polskich, konkretnie we Lwowie . 25 czerwca 1911 roku. Swoisty „komitet organizacyjny” ZPPN w czerwcu tegoż roku tworzyli przedstawiciele 4klubów: Cracovii, Czarnych Lwówi, Pogoni Lwów oraz RKS Kraków. Główną rolę w jego powołaniu odegrał jednak prezes Cracovii Stanisław Kopernicki, który też został wybrany tymczasowym prezesem Związku (do czasu zatwierdzenia jego statutu przez wiedeńską centralę).

Przedstawicieli Wisły w tej grupie inicjatywnej nie było, gdyż nasz klub był wówczas zaangażowany w tworzenie niezależnego od wiedeńskiej centrali AZF Związku Footballistów Polskich (ZFP).

Szerzej o tej inicjatywie przeczytasz tu:

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wisła a Związek Footballistów Polskich.

Przełomowym dniem w działalność ZPPN okazał się 3 września 1911 roku, gdyż wtedy to "odbyło się w Wiedniu posiedzenie austr.związku footballowego, na którem ukonstytuowano się na mocy nowego statutu. Członkami związku państwowego są obecnie nie kluby sportowe, ale Związki krajowe, z których każdy rządzi się autonomicznie i uzyskał przeważną część prerogatyw dotychczasowego Związku austryackiego" [1]. Było to spełnienie wiedeńskich obietnic z roku ubiegłego i otwierało drogę do legalizacji działalności ZPPN w oparciu o zatwierdzony już formalnie statut związku. Stało się to oficjalnie 23 grudnia 1911 roku (zatwierdzenie złożonego 13 grudnia statutu przez C.K. Namiestnictwo we Lwowie). Z kolei 21 stycznia 1912 roku na walnym zebraniu ZPPN w Krakowie w obecności przedstawicieli 7 galicyjskich klubów (w tym 5 krakowskich) wybrano pierwszy statutowy zarząd z prezesem Ludwikiem Żeleńskim na czele[2].Zgodnie ze statutem siedzibą ZPPN było "miejsce każdorazowego prezesa", czyli w praktyce Kraków lub Lwów (§ 1). Celem Związku był "rozwój i uszlachetnianie sportu piłki nożnej, oraz popieranie rozwoju należących do Związku towarzystw, z wykluczeniem dążeń politycznych lub wyznaniowych" (§ 2). "Środkami do tego celu są: a) organizowanie zawodów zwykłych i o mistrzostwo…" (§ 3). Członkiem zwyczajnym Związku mogło być tylko "towarzystwo sportowe polskie w Galicji" należące do AZF (§ 4), czyli przynależność do AZF implikowała przynależność do ZPPP, a nie odwrotnie. Paragraf ten tłumaczył też dlaczego do ZPPN nie należały kluby niepolskie. Statut ten też dzielił zgodnie z wiedeńską nomenklaturą kluby na sportowe klasy: klasę I, II z dodatkowym podziałem na IIA, IIB i IIC. Wiedeń gwarantował jednak tylko dla siebie przyznawanie klasy I, pozostałe były już w gestii ZPPN. AZF wprawdzie miał prawo ingerencji w działalność ZPPN, ale temuż przysługiwało od tego odwołanie do FIFA – co świadczyło o sporej autonomii wywalczonej przez ZPPN [3]. Klasowa hierarchia galicyjskich klubów przynależnych do ZPPN z rozpoczęciem nowego sezonu futbolowego (stan w marcu 1912) prezentowała się jak w tabelce z prawej strony [4].

Arbitralność Wiednia w przyznawaniu klasy I jeszcze przez dłuższy czas ciążyła nad galicyjskimi klubami. Dość powiedzieć, że Cracovia I. klasę dostała raczej za lojalistyczną postawę wobec Verbandu już w 1911 roku niż osiągnięcia sportowe, natomiast Wisła klasę I zyskała za zasługi sportowe dopiero dwa lata później. Donosił o tym "Głos Narodu" z 22 marca 1913 roku.

Trzeba przyznać, że chwilą ukonstytuowania się władz ZPPN przystąpiły one do ożywionej działalności, organizując przede wszystkim piłkarskich zawody w Galicji. Pierwszymi tego typu zawodami były "Zapasy kwalifikacyjne o I klasę" i "gry kwalifikacyjne w klasie II, a to celem podziału na trzy grupy" [5]. Turniej w którym pięć zespołów walczyło o miano drużyny I-klasowej w wiedeńskiej hierarchii ostatecznie z nieznanych bliżej powodów nie dokończona. Mimo to AZF przyznał zapewne na podstawie wyników tych gier klasę I trzem czołowym drużynom galicyjskim, które miały wstąpić w zorganizowanych w 1913 roku Mistrzostwach Galicji. Rozgrywki te doprowadzono do końca. Ich inauguracja odbyła się 8 maja 1913 roku. Pierwszym i jedynym mistrzem Galicji, przy "zielonym stoliku", została Cracovia. Druga edycja tych rozgrywek w 1914 roku nie została dokończona z powodu wybuchu wojny.

Warto zaznaczyć, że także gry towarzyskie toczyły się pod egidą ZPPN, a kluby, które nie chciały by się poddać "choćby pośrednio jurysdykcji Związku" groził „bojkot”. ZPPN rozwijał się prężnie i w 1914 roku skupiał już 24 członków zwyczajnych (w tym 8 klubów krakowskich + 2 z Podgórza) [6]. Co ciekawe wśród tych klubów znalazły się także kluby żydowskie… W I. klasie nadal były4 zespoły, reszta klasyfikowana była jako drużyny drugoklasowe. W takim stanie Związek przetrwał aż do wybuchu I. wojny światowej. Przez niecałe trzy lata swego istnienia, związek miał trzech prezesów: Stanisława Kopernickiego (tymczasowy prezes-organizator), Ludwika Żeleńskiego (od 21 stycznia1912) i Ludwika Christelbauer’a (od 28 lutego 1913).

Z wartych wspomnienia gier toczonych pod egidą ZPPN warto wymienić mecze toczone przez reprezentacje Krakowa i Lwowa, a także mecz stworzonej specjalnie reprezentacji Galicji z drużyną Śląska i Moraw. Mecz ten odbył się 31 sierpnia 1913 roku. Dla porządku podajmy, że został przegrany przez Galicjan 1:2, a w skład Galicji wchodzili głównie gracze krakowscy (przy tylko jednym reprezentancie klubów lwowskich).

Po odzyskaniu niepodległości ZPPN reaktywowano, choć zmieniono jego nazwę na "Polski Związek Piłki Nożnej na były zabór austriacki", potocznie zwany Małopolskim Związkiem Piłki Nożnej. Na jego czele ponownie stanął Ludwik Christelbauer (czerwiec 1919 roku). Zarząd tegoż związku usilnie pracował mad stworzeniem "ogólnopolskiego związku" piłkarskiego dla całej Polski i to też mu się udało w grudniu tegoż roku. Formalnie PZPN na były zabór austriacki zakończył żywot 16 maja 1920 roku we Lwowie sam się rozwiązując na walnym zebraniu [7].

Wisła a ZPPN

Powstanie autonomicznego polskiego związku piłkarskiego w ramach AZF obiecywano Wiśle i Cracovii, kiedy wstępowały w szeregi austriackiego Verbandu. Obietnicy tej długo nie dotrzymywano i dopiero wiślacka inicjatywa powołania do życia ZFP zmusiła wiedeńską centralę do wywiązania się z obietnic. Bez przesady można więc powtórzyć za R. Wasztylem: "akcja krakowskiej „Wisły“, na rzecz zawiązania PZF, skutecznie wsparła narodowościowe tendencje odśrodkowe w AZPN [AZF], który ostatecznie został zmuszony do powołania kilku autonomicznych związków krajowych, w tym i dla Galicji"[]8.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wisła a Związek Footballistów Polskich.

ZPPN zapewne nie powstałby tak szybko i nie uzyskał tak szerokiej autonomii, gdyby nie wiślacka akcja. Wśród "ojców założycieli" ZPPN w czerwcu 1911 roku Wiślaków oczywiście nie było. Samo jednak istnienie konkurencyjnego ZFP zmuszało organizatorów ZPPN do nadania związkowi takiego kształtu i kompetencji, by był on atrakcyjny dla innych galicyjskich klubów. I tak się stało, przy niemałym udziale Wiślaków, którzy już w sierpniu brali czynny udział w pracach ZPPN (obok przedstawicieli 4 innych galicyjskich klubów). Trzeba jednak dodać, że akceptacja uprawnień ZPPN przez wiedeńską centralę długo się przeciągała. Nastąpiło to dopiero 13 grudnia 1911 r. 10 dni później został on zatwierdzony przez C.K. Namiestnictwo we Lwowie. I w tych zabiegach uczestniczyła Wisła, będąca od sierpnia ponownie członkiem AZF.

Pierwsze Walne Zebranie ZPPN, na którym "po zdaniu sprawy przez pana Kopernickiego z dotychczasowej działalności tymczasowego zarządu" wybrano nowe (już statutowe) władze Związku, odbyło się w Krakowie 21 stycznia 1912 r. [9] Uczestniczyła w nim oczywiście Wisła, obok przedstawicieli 4 innych krakowskich klubów. Ze Lwowa obecni byli delegaci Pogoni i Czarnych. Prezesem ZPPN wybrano Ludwika Żeleńskiego. W skład Zarządu z ramienia Wisły wszedł Antoni Januszewski. ZPPN rozwijał się prężnie: wiosną 1912 r. skupiał 10 klubów, a dwa lata później już 24. Już w 1912 zorganizował zawody kwalifikacyjne "o uzyskanie I klasy, do której stają następujący konkurenci: Czarni, Pogoń (Lwów), Wisła, RKS i AZS... oraz warunkowo Lechia"[10]. Organizował zawody międzymiastowe (najsłynniejsze były potyczki Krakowa i Lwowa o Puchar Żeleńskiego), a od 1913 r. mistrzostwa Galicji.

Nic dziwnego, że rozrastała się też administracja Związku i powstawały w jego ramach specjalne komisje, w tym komisja dyscyplinarna rozstrzygająca spory i komisja sportowa organizująca zawody. Rola Wisły w działalności ZPPN była istotna, nie na tyle jednak by uniemożliwić ZPPN odebrania jej tytułu pierwszego mistrza Galicji w 1913 r. – i to w zasadzie mówiło wszystko o pozycji TS Wisła w strukturach Związku. Podobnie jak wiele mówiący fakt z rozgrywek następnego roku, kiedy to drużyna Czarnych w dziwnych okolicznościach zeszła z boiska nie chcąc rozgrywać spotkania z Wisłą o umówionej godzinie: "Match ze względu na wyścigi był zapowiedziany na godz. 6 ¼. „Czarni” z p. Dżułyńskim, jako sędzią ze Lwowa, zaprotestowali przeciw temu i wyszli na boisko mimo odbywającego się na nim matchu „Polonii” i „Jutrzenki” już o 5 ½ i po 10 minutach wyczekiwania oświadczyli wraz z sędzią, że uważają match wobec nie zjawienia się „Wisły” za wygrany i mimo przedstawień i prośby ze strony wiceprezesa Związku, p. Jachimeckiego, zeszli z boiska. Zawody się nie odbyły" – donosił krakowski "Czas" [11]. Czyżby tą drogą próbowali rozstrzygnąć losy rozgrywek mistrzowskich, licząc na fakt, że na czele ZPPN stał od 1913 lwowianin Ludwik Christelbauer? Niewykluczone – skoro rok wcześniej udało się to Cracovii, dlaczego nie miałoby się udać i im...?

ZPPN w prasie

• Relacja z walnego zgromadzenia
• Kilka komunikatów

R. Wasztyl o powstaniu ZPPN

• Uźródeł polskiego piłkarstwa (III)
• Uźródeł polskiego piłkarstwa (III) c.d.

Zobacz też

Przypisy

• [1] Czas nr 401 z 4 września
• [2] [ Głos Narodu nr 74
• [3] Statut ZPPN. Archiwum Państwowe w Krakowie. Akta Dyrekcji Policji w Krakowie: DPKr. 152
• [4] Czas nr 141 z 27 marca
• [5] Tamże
• [6] "ZPPN w latach 1912-1914 (Rocznik AWF)" - R. Wasztyl
• [7] Rocznik Polskiego Związku Piłki Nożnej. Pięciolecie PZPN (1919-1924), Kraków 1925
• [8] "ZPPN w latach 1912-1914 (Rocznik AWF)", s. 90 - R. Wasztyl
• [9[] Tamże, s. 92
• [10] Czas nr 141 z 27 marca
• [11] Zobacz
  • o ZPPN możesz też przeczytać: w Wikipedii