Wiślackie nekropolie

Z Historia Wisły

Wersja z dnia 05:54, 7 lip 2011

Od Chicago po Katyński Las - wiślackie nekropolie

Od eleganckiej nekropolii w dalekim Chicago, poprzez zacienione Wolverhampton, Wrocław, Poznań, Warszawę, Katowice, Kraków, Zakopane, Żywiec aż po tchnący grozą Katyński Las…

Ciche groby z drewnianymi krzyżami i dostojne grobowce, płyty ledwo widoczne w trawie, maleńkie tabliczki na murach przy zbiorowych mogiłach i proszące o modlitwę tablice w miejscach ulicznych egzekucji …

Historia Polski i indywidualne ludzkie losy sprawiły, że miejsca spoczynku osób związanych z przeszłością TS Wisła, zawodników i działaczy Białej Gwiazdy, znaleźć można w różnych zakątkach świata. Wszędzie, niezależnie od odległości, docierają ze światełkiem, wspomnieniem i modlitwą kibice naszego Klubu.

Maryhill Catholic Cemetery w Niles na obrzeżach Chicago, archidiecezjalna nekropolia wyświęcona w połowie XX wieku, kryje szczątki przynajmniej dwóch Wiślaków - Zbigniewa Kotaby ( 1) i Bronisława Leśniaka ( 1 2). Zbigniew Kotaba, napastnik zwany "Komarem", reprezentował barwy Wisły przez dziewięć lat. Został zamordowany w listopadzie 1964, podczas włamania rabunkowego do jego chicagowskiego mieszkania. Obdarzony słabym wzrokiem Bronisław Leśniak bronił bramki Wisły przez osiem lat od roku 1957, występując w wielce niedoskonałych wówczas szkłach kontaktowych. Zmarł w Wietrznym Mieście w roku 1989. Mogiłami obu zasłużonych Wiślaków opiekują się kibice Wisły z FC Chicago.

Niedaleko Wolverhampton w Anglii znajduje się otwarty w 1949 roku cmentarz Bushbury, przy Underhill Lane w cieniu Bushbury Hill, zajmujący 40 akrów trawiastej powierzchni skrywającej kamienne płyty. Pod jedną z nich spoczywa były Wiślak Antoni Fujarski, który na Wyspy trafił wraz z Armią Andersa i tam się osiedlił. Mimo że na wojnie stracił część stopy, wciąż grał w piłkę w polonijnych klubach, które sam zakładał. Zmarł jako borykający się z nędzą, zupełnie zapomniany emigrant w listopadzie 1981. Pochowano go jednak z honorami należnymi wielkiemu sportowcowi i bohaterowi wojennemu.

W angielskiej ziemi spoczywają też prochy Bolesława Habowskiego, który od 1930 roku przez osiem lat reprezentował wiślackie barwy. Wojenna zawierucha rzuciła go do Anglii, gdzie postanowił się osiedlić. Zamieszkał i zmarł w malowniczym Wendover.

W Poznaniu pochowano najwszechstronniejszego sportowca swoich czasów, piłkarza, hokeistę, lekkoatletę, wioślarza - Mieczysława Balcera, przez dziesięć lata przywdziewającego koszulkę Wisły, reprezentanta Polski zmarłego w 1995 roku. We Wrocławiu natomiast spoczywa legendarny żartowniś, Władysław Giergiel - jako zawodnik przez 16 lat związany z Wisłą, zaś jako trener szczególnie ciepło wspominany w Śląsku za historyczne wprowadzenie klubu do ekstraklasy.

W Katowicach pochowany został zmarły w 1958 roku współzałożyciel Wisły, pierwszy kapitan i twórca nazwy klubu, Józef Szkolnikowski. 1 2 W Bochni znalazł pośmiertny spokój inny legendarny Wiślak, pierwszy poseł wśród piłkarzy, wyśmienity lekarz, zmarły w 1969 roku Władysław Krupa. W Wieliczce z kolei są groby Franciszka Hapka (założyciela wiślackiej sekcji judo, naukowca, żołnierza AK) oraz Kazimierza Obtułowicza, napastnika, który Wisłę reprezentował jako wychowanek od 1933 roku nieprzerwanie przez kolejnych dwanaście lat. Jego brat, Stanisław Obtułowicz, pochowany został na cmentarzu w Skawinie. W Stalowej Woli pogrzebano Rudolfa Patkolo, pierwszego cudzoziemca w barwach Wisły, natomiast w Łomiankach Elżbietę Katolik, wspaniałą lekkoatletkę, olimpijkę z Monachium. W Łodzi zakończył swą ziemską wędrówkę Andrzej Kowalówka, koszykarz całe życie związany z Białą Gwiazdą, zaś w Żywcu spoczął Karol Bajorek, piłkarz Wisły przez 11 sezonów. W Dąbrowie Tarnowskiej znalazł wieczny odpoczynek Stefan Śliwa, a w Koniuszy k.Proszowic wielki patriota, zapaśnik Bogdan Śmitkowski.

Wielu Wiślakow, w tym Henryka Serafina, pochowano w Warszawie. Na tamtejszej Wólce Węglowej spoczywa olimpijczyk z Saint Moritz, Mieczysław Palus, natomiast na Powązkach - trener wiślackich lekkoatletów, Włodzimierz Puzio.

Maryhill Cemetery

Osobny rozdział mógłby powstać na temat Wiślaków zamordowanych w obozach koncentracyjnych, głównie w Oświęcimiu. Józef Bartkowski, Kazimierz Bigosz, Apolinary Kulig, Józef Chramiec, Antoni Łyko, Ferdynand Pachner, Stefan Reyman, Stefan Lubowiecki, Jan Cudek, Stanisław Rudek czy Władysław Szumilas jeśli mają swoje mogiły, to symboliczne - zostali bowiem rozstrzelani i spaleni przez hitlerowców w krematoryjnych piecach.

W publicznej egzekucji u zbiegu ulic Lubicz i Botanicznej 27 maja 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali 40 Polaków, w tym Bronisława Makowskiego. Ich śmierć przypomina Ściana Pamięci - 1 2 3 4 5 6

W Szklarskiej Porębie znajduje się mogiła Vlastimila Hoffmana, wybitnego czeskiego malarza, wielkiego miłośnika Wisły, autora wielu obrazów przedstawiających przedwojenne dzieje Białej Gwiazdy. Z kolei w Zakopanem spoczywa inny znany miłośnik Wisły, pisarz Kornel Makuszyński ( 1 2), dzięki któremu reaktywowano zakopiański oddział TS Wisła. Zakopiańska ziemia kryje również mogiły słynnych narciarzy i działaczy TS Wisła, takich jak choćby Zdzisław Motyka czy Józef Łuszczek.

Krakowskie nekropolie z oczywistych względów stały się miejscem spoczynku największej liczby byłych Wiślaków.

Cmentarz Rakowicki, sięgająca początków XIX wieku potężna, zajmująca ponad 40 hektarów nekropolia, to miejsce pochówku wielu znanych i zasłużonych Polaków. Wśród nich znaleźli się także sportowcy reprezentujący Białą Gwiazdę, na czele z niezapomnianym Henrykiem Reymanem. Ten wielki sportowiec, olimpijczyk, prawdziwy patriota, autorytet moralny wielu pokoleń Wiślaków, spoczywa wraz z braćmi w rodzinnym grobowcu Markiewiczów.

Na Cmentarzu Rakowickim pochowano również takich legendarnych zawodników jak bracia Kotlarczykowie, Władysław Kawula, Jerzy Jurowicz, Józef Adamek, Józef Kohut, Aleksander "Jezusek" Stefaniuk, Stanisław Oko - Kowalski, Kazimierz "Szprota" Sołtysik czy Mieczysław "Messu" Gracz.

Swego rodzaju ciekawostką niech będzie fakt, że w odwiedzanym codziennie przez rzesze turystów grobowcu Jana Matejki w Alei Głównej Cmentarza Rakowickiego pochowano byłego napastnika Białej Gwiazdy, zmarłego w 1990 roku Andrzeja Horbę, który był mężem prawnuczki wielkiego malarza, koszykarki TS Wisła, Danuty Matejko.

Cmentarz Batowicki pochodzący z trzeciej dekady XX wieku, znajduje się w północnej części Prądnika Czerwonego. Choć stosunkowo młody, już zajmuje powierzchnię bliską powierzchni Cmentarza Rakowickiego. Spoczywają tam nieliczni wiślacy, a wśród nich Stanisław Adamczyk (związany z Białą Gwiazdą w latach 1947-1960) i Edward Madejski.

Cmentarz Salwatorski, z którego roztacza się piękny widok na Kraków, to pośmiertne schronienie wielu znanych Polaków, w tym byłych zawodników TS Wisła. Na Salwatorze spoczywają między innymi Maksymilian Koźmin, Stanisław "Zośka" Czulak, Mieczysław Dudek czy bracia Franciszek i Marian Danz.

Nekropolie Bushbury

Na innych krakowskich cmentarzach również spotykamy wiślackie mogiły. Na Pasterniku w Bronowicach spoczywa znakomity koszykarz Zdzisław "Tata" Dąbrowski, na Cmentarzu Podgórskim pochowano m.in. Józefa Bętkowskiego i olimpijczyka z Helsinek, Józefa Mamonia, zaś w Borku Fałęckim znajdują się groby Jadwigi Firlej Jaich, siatkarki z Reymonta oraz zasłużonej gimnastyczki Janiny Krokay.

We wrześniu 1939 roku w Chodorowie na Ukrainie zginął rozstrzelany przez sowieckich żołnierzy Władysław Kowalski, wybitny piłkarz, kapitan Wojska Polskiego. Nie jest znane miejsce jego spoczynku. W gmachu Colegium Novum znajduje się jedynie tablica upamiętniająca wojenną śmierć Kowalskiego i innych pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. 1 2

Franciszek Zachariasz Brożek, wiślacki bramkarz, strzelec, olimpijczyk z Paryża, żołnierz - został rozstrzelany przez NKWD w 1940 roku w Charkowie na Ukrainie. W ten sam sposób, również w Charkowie, zakończył swój ziemski żywot Fryderyk Schwenk, członek Zarządu TS Wisła, uczestnik wojen o niepodległość, od 1923 r. - major WP. Ziemia Charkowa kryje w sobie prochy jeszcze jednego zamordowanego działacza Wisły, Jana Gabrysia, dowódcy 52 pp Strzelców Kresowych, mianowanego pośmiertnie generałem brygady w 2007 r. przez Prezydenta Polski.

W zbiorowych mogiłach Charkowa spoczywają szczątki 3800 polskich oficerów oraz żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza wcześniej więzionych w Starobielsku. Tam leżą też prochy około 500 polskich cywilów wywiezionych po 1939 roku z obszarów okupowanych przez ZSRR, a także blisko 3000 okolicznych mieszkańców - ofiar stalinowskiego terroru z lat poprzedzających wojnę. Cmentarz w Charkowie był pierwszym udostępnionym narodowi polskiemu spośród wszystkich, w których dokonała się zbrodnia NKWD na polskich oficerach.

Nekropolię w Katyniu w Rosji otwarto 28 lipca 2000 roku. Tam pochowano rozstrzelanych przez NKWD oficerów Wojska Polskiego z obozu w Kozielsku. Cmentarz zawiera sześć zbiorowych mogił ze szczątkami oficerów i dwa groby generałów. Leżą one po dwóch stronach alei cmentarza, wiodącej do ołtarza z podziemnym dzwonem. Wokół cmentarza biegnie aleja, wzdłuż której umieszczono tabliczki z nazwiskami ofiar. Na dwóch z nich widnieją nazwiska zamordowanych w Katyniu Wiślaków: Adama Obrubańskiego, współtwórcy potęgi Wisły i Adama Koguta, pośmiertnie awansowanego w 2007 roku do stopnia majora.

CMENTARZ RAKOWICKI
Nekropolia założona w 1801-2 r. na terenie podmiejskiego wówczas folwarku Bosackiego, w związku z wydanym zakazem pochówków na dotychczas istniejących cmentarzach przykościelnych w obrębie miasta. Teren wykupiły od zakonu Karmelitów Bosych władze austriackie, a koszt urządzenia cmentarza pokryło miasto Kraków i okoliczne gminy. Pierwszy pogrzeb miał miejsce w styczniu 1803r. Apolonii z Lubowieckich Bursikowej, zmarłej 15 I 1803 r. osiemnastoletniej mężatki. Nazwa cmentarza pochodzi od nazwy drogi (obecnie ulicy Rakowickiej) wiodącej do odległej o 2 km wsi Rakowice. [zck-krakow.pl]

• Józef Adamek, piłkarz - 1 2
• Władysław Bajorek, zapaśnik - 1 2
• Kazimierz Bielecki, działacz
  
• Władysław Borkowski, piłkarz
  
• Jerzy Chamuczyński, piłkarz nożny i ręczny - 1
• Kazimierz Chorąży, piłkarz
  
• Antoni Chrzanowski, lekkoatleta
  
• Aleksander Cicirko, działacz
  
• Edward Dawidowicz, piłkarz
  
• Albin Dąbrowski, działacz
  
• Konrad Dynowski, piłkarz - 1 2
• Stefan Dyras, działacz
  
• Michał Filek, piłkarz - 1 2
• Władysław Filek, piłkarz - 1 2
• Antoni Filipek, działacz
  
• Stanisław Filipowski, działacz
  
• Jadwiga Gablankowska - Ciepły, lekkoatletka
  
• Walerian Galicki, działacz
  
• Witold Gieras, piłkarz - 1 2
• Stanisław Geruli, piłkarz - 1 2
• Stanisław Gonet, piłkarz - 1 2
• Adam Grabka, trener piłkarski - 1 2
• Mieczysław Gracz, piłkarz - 1 2
• Stanisław Guga, działacz
  
• Józef Hebda, tenisista
  
• Zbigniew Hegerle, koszykarz - 1 2
• Andrzej Horba, piłkarz - 1 2
  
• Ryszard Janotka, działacz
  
• Franciszek Janowski,
  
• Jan Janowski, działacz - 1 2
• Zygmunt Jaśko, Król Kibiców, działacz
  
• Mieczysław Jezierski, piłkarz - 1 2
• Jerzy Jurowicz, piłkarz - 1 2 3 4
• Kazimierz Kaczor, piłkarz - 1 2
• Władysław Kammer, piłkarz
  
• Karol Karpiński, działacz
  
• Antoni Karzyński, lekkoatleta
  
• Tadeusz Karzyński, hokeista, piłkarz
  
• Władysław Kawula, piłkarz
  
• Marian Kiliński, piłkarz
  
• Adam Koczur, działacz
  
• Józef Kohut, piłkarz - 1 2
  
• Kazimierz Kolut, bokser - 1
• Edmund Korosadowicz, sympatyk, rzeźbiarz - 1
• Janusz Korosadowicz, działacz - 1
• Maria Korosadowicz, lekkoatletka
  
• Jan Kotlarczyk, piłkarz
  
• Józef Kotlarczyk, piłkarz 1 2 3
• Stanisław Kowalski, piłkarz - 1 2
  
• Stanisław Koziarski, wierny szatniarz
  
• Tadeusz Kucz, piłkarz - 1 2 3
• Stanisław Kuliński, piłkarz
  
• Tadeusz Legutko, piłkarz - 1
• Wacław Leskiewicz, działacz
  
• Ludwik Leszko, działacz, artysta malarz
  
• Grażyna Lewicka, lekkoatletka, działaczka
  
• Jerzy Lewicki, trener gimnastyki
  
• Antoni Łyko, piłkarz (symb.) - 1 2
• Zdzisław Maciejasz, działacz
  
• Tadeusz Marcinkiewicz, narciarz
  
• Michał Matyas, piłkarz - 1
  
• Ludomir Mazurek, działacz - 1 2 3
• Tadeusz Michałowski, koszykarz - 1 2
• Zofia Miętta-Mikołajewicz, koszykarka - 1 2
• Fryderyk Monica, piłkarz -
• Zdzisław Mordarski, piłkarz - 1 2
  
• Jerzy Mostowski, lekkoatleta, działacz, lekarz
• Józef Moszczak, siatkarz
  
• Władysław Motyka, kolarz - 1
• Karol Nowosielski, piłkarz
  
• Antoni Ogrodziński, piłkarz
  
• Józef Oleksy, działacz
  
• Marian Orzelski, działacz -
• Tadeusz Orzelski, działacz - 1 2 3
• Tadeusz Pacuła, koszykarz - 2
• Wanda Pacuła, trener koszykówki - 1 2
• Wacław Paleta, koszykarz - 1 2
• Antoni Paszkowicz, koszykarz
  
• Tadeusz Paudyn, działacz
  
• Adam Pokorny, działacz
  
• Andrzej Piskozub, działacz
  
• Andrzej Radziejewski, pływak - 1 2
• Stefania Reindl, gimnastyczka
  
• Adolf Rekliński, działacz
  
• Henryk Reyman, piłkarz - 1 2
  
• Jan Reyman, piłkarz - 1 2
  
• Stefan Reyman, piłkarz (symb.) - 1 2
  
• Jan Rotter, koszykarz
  
• Mieczysław Rupa, piłkarz - 1
• Tadeusz Rutkowski, piłkarz - 1 2
• Barbara Rychłowicz, koszykarka
• Lucjan Sadok, działacz - 1 2
• Jerzy Schindler, działacz
  
• Czesław Skoraczyński, trener piłkarski - 1
• Ewa Skórczyńska, trener gimnastyki
  
• Kazimierz Sołtysik, piłkarz - 1 2
• Wanda Starzyk-Tumidajewicz, siatkarka - 1 2
• Mieczysław Stawiarczyk, działacz
  
• Kazimierz Stawowy, działacz
  
• Aleksander Stefaniuk, piłkarz - 1
  
• Ludwik Stolarski, piłkarz - 1 2
• Paweł Stok, koszykarz
  
• Stanisław Stopa, piłkarz - 1
• Julian Sulima-Samujłło, działacz - 1
• Stefan Swoboda, piłkarz
  
• Mieczysław Szczurek, piłkarz - 1
  
• Władysław Szewczyk, piłkarz
  
• Benedykt Świetlicki, szczypiornista - 1
• Franciszek Turmiński, piłkarz - 1
• Stanisław Waga, piłkarz - 1
• Stanisław Voigt, działacz - 1 2
• Jan Wapiennik, piłkarz
  
• Jan Weyssenhoff, piłkarz, działacz - 1 2
• Mieczysław Wiśniewski, piłkarz
  
• Władysław Wnęk, trener boksu - 1 2
• Józef Worytkiewicz, działacz
  
• Andrzej Woźniak, piłkarz
  
• Artur Woźniak, piłkarz - 1 2
• Barbara Wójcik, koszykarka
  
• Eugeniusz Wójcik, piłkarz
  
• Stanisław Wójcik, piłkarz
  
• Stefan Wójcik, piłkarz - 1 2
• Stefan Wójcik jr., koszykarz - 1
• Stefan Wójcik (płk.), działacz
  
• Zbigniew Wójcik, lekkoatleta - 1 2 3
• Antoni Zasada, piłkarz
  
• Stefan Żbik, bokser
  
• Władysław Zemczak, działacz
  
• Wiktor Zębaty, działacz
  
• Stefan Żołądź, lekkoatleta
  

CMENTARZ GRĘBAŁÓW
Pierwsze pochówki miały tutaj miejsce w październiku 1964 r. Zajmuje powierzchnię 25,36 hektara. Cmentarz liczy około 28 tys. grobów. [zck-krakow.pl]

• Kazimierz Biel, bokser
  
• Jan Ketz, piłkarz
  
• Lech Kudłacik, bokser
  
  

STARY CMENTARZ PODGÓRSKI
Najstarszy cmentarz komunalny na terenie Krakowa, założony niedługo po roku 1786 (na skutek dekretu cesarza Austrii Józefa II w 1784 r.) i służył mieszkańcom miasta Podgórze do czasu uruchomienia nowego cmentarza przy ul. Wapiennej w roku 1900 (inne źródła podają datę zamknięcia cmentarza w 1903 r., a późniejsza tradycja ustna podaje rok zakończenia I wojny światowej). [zck-krakow.pl]

CMENTARZ PODGÓRSKI
W chwili, gdy na starym cmentarzu wyczerpały się miejsca i nie było możliwości jego poszerzenia, w 1900 r. założono nowy cmentarz dla mieszkańców Podgórza oraz okolicznych wsi. [zck-krakow.pl]

• Ryszard Augustyniak, działacz
  
• Józef Bętkowski, piłkarz
• Ludwik Dużyk, działacz
  
• Wiesław Gamaj, piłkarz
  
• Franciszek Hausner, piłkarz
  
• Stanisław Kalisz, piłkarz
  
• Danuta Kmieć, siatkarka
  
• Józef Mamoń, piłkarz
  
• Marian Stolczyk, piłkarz
  
• Edward Szostak, piłkarz
  

CMENTARZ SALWATORSKI Parafia Najświętszego Salwatora
Cmentarz Salwatorski (w XIX w. zwany Zwierzynieckim), utworzony w 1865 r., początkowo miał charakter niewielkiego cmentarza parafialnego, służącego mieszkańcom przedmieścia Zwierzyniec, Półwsia i okolicznych wsi: Przegorzał, Chełmu, Zakamycza, Bielan i Olszanicy. W 1889 r. wzniesiono tu neogotycką kaplicę pod wezwaniem św. Józefa, w której kryptach przewidziano obszerne miejsce spoczynku sióstr norbertanek. Piękne położenie cmentarza, umieszczonego na wzgórzu, wzdłuż drogi na kopiec Kościuszki sprawiło, że ów skromny, parafialny cmentarzyk po stu latach stał się nekropolią bardzo wielu znanych i zasłużonych osób. [zck-krakow.pl]

• Michał Brzycki, piłkarz
  
• Zygmunt Buhl, lekkoatleta
  
• Aleksander Cichowicz, działacz
  
• Mieczysław Chrostek, bokser
  
• Stanisław Czulak, piłkarz - 1 2
• Franciszek Danz, piłkarz
  
• Danuta Dudek, koszykarka
  
• Mieczysław Dudek, piłkarz - 1 2
• Marian Dudzicki, trener boksu
  
• Ryszard Juchowski, pływak
  
• Maksymilian Koźmin, piłkarz - 1 2
• Stefan Mazur, piłkarz - 1 2
• Roman Muzyk, lekkoatleta - 1 2
• Wacław Obuchowicz, trener siatkówki
  
• Stanisław Pieczonka, piłkarz - 1 2
• Ryszard Rutecki, działacz
  
• Maciej Smorągowicz, narciarz
  
• Adam Wapiennik, piłkarz
  

PRĄDNIK CZERWONY (CMENTARZ BATOWICKI) Parafia Dobrego Pasterza
Otwarty w 1923 roku, poświęcony w 1931 na gruntach zakupionych przez parafię od klasztoru OO. Dominikanów, leżących przy drodze do Batowic (stąd przyjęta nazwa: Cmentarz Batowicki). W połowie lat 60-tych XX wieku władze miasta Krakowa wytyczyły w sąsiedztwie cmentarza parafialnego nowy teren przeznaczony na cmentarz miejski (zwany komunalnym). [zck-krakow.pl]

• Stanisław Adamczyk, piłkarz - 1 2
• Adam Bednarz, działacz - 1 2
• Adam Chmielowski, akrobata, trener - 1
• Roman Durniok, piłkarz, trener - 1
• Eugeniusz Feret, piłkarz
  
• Ryszard Greń, trener boksu - 1
• Janusz Krupiński, piłkarz - 1
• Bohdan Likszo, koszykarz - 1
• Edward Madejski, piłkarz
  
• Józef Maniecki, piłkarz - 1 2
• Ryszard Miceusz, piłkarz
  
• Adam Michel, piłkarz
  
• Eugeniusz Oleksik, piłkarz - 1
• Paweł Pischinger, koszykarz - 1 2 3
• Stanisław Piszczek, bokser - 1
• Józef Romanow, trener boksu - 1
• Jacek Sitarz, działacz
  
• Kazimierz Śmiertek, lekkoatleta - 1
• Kazimierz Ślizowski, piłkarz - 1 2
• Antoni Talik, piłkarz - 1
• Hieronim Tynor, piłkarz
  
• Eugeniusz Wandas, piłkarz
  
• Mieczysław Zborowski, lekkoatleta
  

CMENTARZ PASTERNIK, BRONOWICE
Założony w 1909 r., zlokalizowany został na łagodnym stoku wzgórza Pasternik jako cmentarz parafialny. Po wojnie przejęty pod zarząd komunalny. [zck-krakow.pl]

• Zdzisław Dąbrowski, koszykarz 1 2 3
• Józef Chytry, działacz
  
• Bolesław Pirożyński, działacz
  
  

BOREK FAŁĘCKI, Parafia Matki Boskiej Zwycięskiej
Cmentarz powstał w 1924r. Kaplicę cmentarną poświęcono w 1964r. Cmentarz zajmuje 4 ha powierzchni. Na cmentarzu znajduje się około 4000 grobów i grobowców. [zck-krakow.pl]

• Jadwiga Jaich, siatkarka
  
• Janina Krokay, gimnastyczka
  

W tekście wykorzystano "Nekropolie i biogramy działaczy, zawodników i trenerów Towarzystwa Sportowego Wisła Kraków" Romana Pyjosa, "Przerwany bieg" Bogdana Tuszyńskiego, publikacje na wislakrakow.com, witryny internetowe krakowskich cmentarzy, nekrologi w prasie lokalnej oraz źródła własne.

dorotja
TWSD

Nie jesteśmy w stanie wymienić wszystkich świętej pamięci Wiślaków ani opowiedzieć Wam o wszystkich miejscach, w których są pochowani trenerzy, działacze, piłkarze, bokserzy, koszykarze itd. Z czasem ten z najsmutniejszy z działów historii Wisły postaramy się uzupełniać, mamy nadzieję - z Waszą pomocą. Prosimy o informacje o wiślackich mogiłach i ich zdjęcia.

Ofiaruj im wspomnienie...

31. sierpnia 2009, 23:51

Mija 70 lat od dnia wybuchu najstraszniejszej z wojen w dziejach ludzkości. Polakom zabrała ona około sześciu milionów istnień, w tej grupie było 1421 znanych sportowców i działaczy sportowych.

Cierpienia i strat nie da się w żaden sposób przedstawić w liczbach, dzięki nim możemy jednak zyskać pewne wyobrażenie o tym, jak trudno było później, po wojnie, odrodzić się wielu dyscyplinom czy klubom.

Wojenna zawierucha zabiła m.in. 329 działaczy i mecenasów sportu, 216 piłkarzy, 185 lekkoatletów, 143 żeglarzy, 75 narciarzy, 64 wioślarzy, 41 bokserów, 39 pływaków...

Wojna najboleśniej dotknęła Warszawę, która straciła 511 sportowców, w tym AZS Warszawa - 101, Skra Warszawa - 70, Polonia Warszawa - 62. Kraków pożegnało na zawsze 200 sportowców, z czego Cracovia straciła 58, AZS - 38, TS Wisła – 20 (oraz TS Wisła Zakopane -11), Dąbski - 19. Poznań stracił 80, Lwów - 64, Wilno - 54, Trójmiasto - 56 a Łódź 35 sportowców.

Najwięcej ludzi sportu zginęło w obozach koncentracyjnych (241), sowieckich obozach jenieckich (239), w ulicznych egzekucjach (178), w Powstaniu Warszawskim (124), w walkach ruchu oporu (47). Brak danych o losach 123 sportowców.

W grupie poległych sportowców było 203 wojskowych w służbie stałej, oficerów i podoficerów; 109 urzędników, 78 nauczycieli, 75 studentów, 71 inżynierów itd.

Należy też pamiętać, że wskutek działań wojennych Polskę opuściło na zawsze wielu sportowców, którzy ze względu na komunistyczne represje zdecydowali się nie wracać do kraju. Ze sportem pożegnała się też ogromna grupa ocalonych, ale okaleczonych przez wojnę, zarówno psychicznie, jak i fizycznie.

Uczcijmy wspomnieniem pamięć Wiślaków, których zabrała wojna:

• Aleksander Żaczek, piłkarz Wisły, w 1945 r. zmarł z wycieńczenia koło Stamberga; • Juliusz Oleksiuk, piłkarz Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców 27 maja 1942 r. w Oświęcimiu; • Antoni Łyko, piłkarz i narciarz Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców w 1942 r. w Oświęcimiu; • Adam Obrubański, piłkarz i działacz Wisły, sędzia, dziennikarz, oficer WP, stracony w Katyniu przez NKWD w kwietniu 1940 roku; • Adam Kogut, piłkarz Wisły i Cracovii, stracony w Katyniu przez NKWD w kwietniu 1940 roku; • Franciszek Brożek, współzałożyciel Wisły, strzelec, olimpijczyk, podpułkownik WP, rozstrzelany w gmachu NKWD w Charkowie w 1940 roku; przeczytaj biografię >> • Stefan Reyman, napastnik Wisły, więzień Oświęcimia, najprawdopodobniej rozstrzelany wraz Oleksiukiem w 1942 roku; • Stanisław Szczepanik, obrońca Wisły, zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w obozie Mauthausen-Gusen; • Władysław Szumilas, przez 10 lat obrońca Wisły, zginął 18 czerwca 1942 r. w Oświęcimiu; • Aleksander Pychowski, obrońca Wisły, kolekcjoner zegarów, aktywny członek konspiracji, 20 października 1943r. popełnił samobójstwo, by nie wpaść w ręce gestapo; • Ferdynand Pachner, pomocnik Wisły, rozstrzelany w Oświęcimiu w czerwcu 1941 roku; • Bronisław Makowski, pomocnik Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców w publicznej egzekucji przy zbiegu Botanicznej i Lubicz 25 maja 1944 roku; • Stefan Lubowiecki, napastnik Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców 27 maja 1942 r. w Oświęcimiu; • Władysław Kowalski, napastnik Wisły, zginął 21 września 1939 roku rozstrzelany przez żołnierzy Armii Radzieckiej w Chodorowie (Ukraina); • Mieczysław Koczwara, bramkarz Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców w publicznej egzekucji 29 stycznia 1944 roku; • Jan Cudek, piłkarz Wisły, oficer WP, zginąl w Oświęcimiu 16 października 1942 roku; • Stanisław Rudek, współzałożyciel sekcji bokserskiej TS Wisła, trener boksu, zginął w Oświęcimiu 15 czerwca 1942 roku; • Bogdan Śmitkowski, zapaśnik Wisły, oficer AK, zginął z rąk gestapo w więzieniu w Miechowie 4 lipca 1944 roku; • Jan Nawara, piłkarz Wisły, w czasie wojny wcielony do wojska niemieckiego, zginął na froncie wschodnim w Gusarach 29 marca 1942 roku; • Emil Folga*, bramkarz, pochodził z niemieckiej rodziny, w czasie okupacji z wyboru w niemieckim wojsku, wojny nie przeżył, zginął w nieznanych okolicznościach;

(Nie wszyscy wyżej wymienieni byli zawodnikami Wisły w dniu wybuchu wojny)

Sekcja narciarska TS Wisła Zakopane straciła podczas wojny następujących zawodników:

• Józef Łuszczek, rozstrzelany w 1939; • Stanisław Łuszczek, rozstrzelany w 1940; • Piotr Kolesar, zamordowany podczas śledztwa w siedzibie gestapo; • Romuald Kulig, zagazowany w Oświęcimiu; • Jan Śnieżek, zginął w Neuengamme; • Józef Bartkowski, zginął w komorze gazowej w Oświęcimiu w 1942 roku; • Jan Chmura, rozstrzelany w Dachau; • Kazimierz Bigosz, zginął w Oświęcimiu w 1942 roku; • Apolinary Kulig, zginął w Oświęcimiu; • Józef Chramiec, zginął 24 sierpnia 1942 w Oświęcimiu; • Edward Nowacki, zginął 15 września 1939 roku w Przemyślu.

• "W czasie okupacji, według niepotwierdzonych choć bardzo głośnych w swoim czasie pogłosek - aktywny i bezwzględny okupant (członek gestapo?), choć byli tacy, którym osobiście pomógł"- Andrzej Gowarzewski, „Encyklopedia Piłkarska Fuji Wisła”

Źródła: Bogdan Tuszyński, "Księga sportowców polskich, ofiar II wojny światowej 1939-1945"; Roman Pyjos, „Nekropolie i biogramy działaczy, zawodników i trenerów Towarzystwa Sportowego „Wisła”; Andrzej Gowarzewski, „Encyklopedia Piłkarska Fuji Wisła”

dorotja
TWSD