Z Historia Wisły

Aktualna wersja

Wiślackie groby na Maryhill Catholic Cemetery w Niles na obrzeżach Chicago.

Bushbury w Anglii.

Symboliczna mogiła Antoniego Łyko

Cmentarz Rakowicki. Wiślacka mogiła w Boże Narodzenie.

Cmentarz Rakowicki. Wiślackie symbole.

Grób Pułkownika Wagnera w Zakopanem.

Pamięci Adama Obrubańskiego, Katyń.

OD CHICAGO PO KATYŃSKI LAS - WIŚLACKIE NEKROPOLIE

Od eleganckiej nekropolii w dalekim Chicago, poprzez zacienione Wolverhampton, Wrocław, Poznań, Warszawę, Katowice, Kraków, Zakopane, Żywiec aż po tchnący grozą Katyński Las…

Ciche groby z drewnianymi krzyżami i dostojne grobowce, płyty ledwo widoczne w trawie, maleńkie tabliczki na murach przy zbiorowych mogiłach i proszące o modlitwę tablice w miejscach ulicznych egzekucji …

Historia Polski i indywidualne ludzkie losy sprawiły, że miejsca spoczynku osób związanych z przeszłością TS Wisła, zawodników i działaczy Białej Gwiazdy, znaleźć można w różnych zakątkach świata. Wszędzie, niezależnie od odległości, docierają ze światełkiem, wspomnieniem i modlitwą kibice naszego Klubu oraz członkowie Rady Seniorów.

NA ZACHODZIE

Maryhill Catholic Cemetery w Niles na obrzeżach Chicago, archidiecezjalna nekropolia wyświęcona w połowie XX wieku, kryje szczątki przynajmniej dwóch Wiślaków - Zbigniewa Kotaby ( 1) i Bronisława Leśniaka ( 1 2 3). Zbigniew Kotaba, napastnik zwany "Komarem", reprezentował barwy Wisły przez dziewięć lat. Został zamordowany w listopadzie 1964, podczas włamania rabunkowego do jego chicagowskiego mieszkania. Obdarzony słabym wzrokiem Bronisław Leśniak bronił bramki Wisły przez osiem lat od roku 1957, występując w wielce niedoskonałych wówczas szkłach kontaktowych. Zmarł w Wietrznym Mieście w roku 1989. W Wheaton na przedmieściach Chicago spoczywa Włodzimierz Kościelny ( 1), piłkarz Wisły w latach 1946-59. Tymi mogiłami zasłużonych Wiślaków opiekują się kibice Wisły z FC Chicago.

Kibice Wisły z Chicago dotarli również na oddalony o 600 kilometrów cmentarz Calvary w Cleveland w Ohio, gdzie spoczywa zapaśnik i siłacz, Stanisław Radwan (( 1). "Stanley" Radwan nie miał własnego nagrobka - kibice Wisły zebrali potrzebne środki, uzyskali stosowne pozwolenia i ufundowali dla niego płytę nagrobną.

W Stanach Zjednoczonych spoczywa też Witold Wańkowicz - jeden z założycieli Wisły. Pracował jako dyplomata w polskiej ambasadzie, II Wojna Światowa odebrała mu możliwość powrotu do kraju. Spoczywa w Waszyngtonie, na cmentarzu Mount Olivet.

Na najsłynniejszym francuskim cmentarzu, Per Lachaise w Paryżu, został pochowany narciarz zakopiańskiej Wisły, Aleksander Rozmus, który po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał we Francji. W Assevent przy granicy z Belgią spoczywa Czesław Malec, wieloletni koszykarz Wisły, olimpijczyk i medalista ME.

Niedaleko Wolverhampton w Anglii znajduje się otwarty w 1949 roku cmentarz Bushbury, przy Underhill Lane w cieniu Bushbury Hill, zajmujący 40 akrów trawiastej powierzchni skrywającej kamienne płyty. Pod jedną z nich spoczywa były Wiślak Antoni Fujarski, który na Wyspy trafił wraz z Armią Andersa i tam się osiedlił. Mimo że na wojnie stracił część stopy, wciąż grał w piłkę w polonijnych klubach, które sam zakładał. Zmarł jako borykający się z nędzą, zupełnie zapomniany emigrant w listopadzie 1981. Pochowano go jednak z honorami należnymi wielkiemu sportowcowi i bohaterowi wojennemu.

W angielskiej ziemi spoczywają też prochy Bolesława Habowskiego, który od 1930 roku przez osiem lat reprezentował wiślackie barwy. Wojenna zawierucha rzuciła go do Anglii, gdzie postanowił się osiedlić. Zamieszkał i zmarł w malowniczym Wendover.

W stolicy Anglii spoczął pułkownik Stanisław Kruk-Schuster, wiceprezes Wisły w 1928 roku. W 1939 roku odpowiadał za zabezpieczenie skarbów wawelskich - bezcenne zabytki udało się przewieźć na Zachód. Sam Schuster nie powrócił do kraju, zmarł w 1945 roku, jego grób znajduje się na cmentarzu w Morden w Londynie ( 1). W stolicy Anglii spoczywa też koszykarz Jan Murzynowski.

Do jeszcze innego zakątka Europy prowadził wojenny szlak Zbigniewa Balcera, lekkoatlety Wisły. Balcer walczył w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego. Po zakończeniu wojny jednostka ta pełniła służbę w brytyjskiej strefie na terenie Niemiec. Balcer zmarł tam w 1946 roku i spoczął w miejscowości Fürstenau koło Osnabrück w Dolnej Saksonii.

W POLSCE

Na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu pochowano najwszechstronniejszego sportowca swoich czasów, piłkarza, hokeistę, lekkoatletę, wioślarza - profesora Mieczysława Balcera ( 1 2 3), przez dziesięć lat przywdziewającego koszulkę Wisły, reprezentanta Polski zmarłego w 1995 roku. W Rydzynie k/Leszna spoczywa Tadeusz Łopuszański 1, we Wrocławiu natomiast lider drużyny "Czerwonych" Władysław Jenkner ( 1 2 3), jego brat Gustaw ( 1 2 3)oraz legendarny żartowniś, Władysław Giergiel ( 1 2 3) - jako zawodnik przez 16 lat związany z Wisłą, zaś jako trener szczególnie ciepło wspominany w Śląsku za historyczne wprowadzenie klubu do ekstraklasy.

W Katowicach pochowany został zmarły w 1958 roku współzałożyciel Wisły, pierwszy kapitan i twórca nazwy klubu, Józef Szkolnikowski( 1 2). W Bochni znalazł pośmiertny spokój inny legendarny Wiślak, pierwszy poseł wśród piłkarzy, wyśmienity lekarz, zmarły w 1969 roku Władysław Krupa ( 1 2 3). W Wieliczce z kolei są groby Franciszka Hapka ) (założyciela wiślackiej sekcji judo, naukowca, żołnierza AK), trzech bokserów z klanu Bohosiewiczów, Kazimierza Obtułowicza napastnika, który Wisłę reprezentował jako wychowanek od 1933 roku nieprzerwanie przez kolejnych dwanaście lat. Jego brat, Stanisław Obtułowicz, pochowany został na cmentarzu w Skawinie.

W Stalowej Woli pogrzebano Rudolfa Patkolo ( 1), pierwszego cudzoziemca w barwach Wisły, natomiast w Łomiankach Elżbietę Katolik, wspaniałą lekkoatletkę, olimpijkę z Monachium. W Łodzi zakończył swą ziemską wędrówkę Andrzej Kowalówka, koszykarz całe życie związany z Białą Gwiazdą, zaś w Żywcu spoczął Karol Bajorek, piłkarz Wisły przez 11 sezonów. W Dąbrowie Tarnowskiej znalazł wieczny odpoczynek Stefan Śliwa, a w Koniuszy k.Proszowic wielki patriota, zapaśnik Bogdan Śmitkowski ( 1 2 3). Na cmentarzu komunalnym w Rybniku spoczywa Józef Gach, w Chrzęstowie pod Koniecpolem - Maciej Wężyk, w Tarnowcu k. Tarnowa - Paweł Pytliński, w Lublinie - Jakub Ławecki, w Rydzynie - Tadeusz Łopuszański.

Kilku Wiślakow, w tym Henryka Serafina, pochowano w Warszawie. Na tamtejszej Wólce Węglowej spoczywa olimpijczyk z Saint Moritz, Mieczysław Palus, natomiast na Powązkach - żołnierze Legionów Leon Winiarski ( 1 2 3 4) i Andrzej Bujak ( 1 2 3 4 5) a także trener wiślackich lekkoatletów, Włodzimierz Puzio. W stolicy spoczęli też Marek Sobczyński, Wincenty Wawro czy Marek Banaszkiewicz ( 1 2 3 4 5) .

W Szklarskiej Porębie znajduje się mogiła Vlastimila Hofmana, ( 1 2 3 4) wybitnego czeskiego malarza, wielkiego miłośnika Wisły, autora wielu obrazów przedstawiających przedwojenne dzieje Białej Gwiazdy.

W Zakopanem spoczywa inny znany miłośnik Wisły, pisarz Kornel Makuszyński ( 1 2), dzięki któremu reaktywowano zakopiański oddział TS Wisła. Zakopiańska ziemia kryje również mogiły słynnych narciarzy i działaczy TS Wisła, takich jak choćby płk. Franciszek Wagner, Zdzisław Motyka, Marian Woyna-Orlewicz, Józef Uznański, Zbigniew Korosadowicz czy Józef Łuszczek. (Patrz niżej)

W urokliwej Szczawnicy u stóp Pienin znajdują się groby większości narciarzy, kajakarzy i działaczy Wisły Szczawnicy, w tym pionierów klubu - Czesława Winiarskiego ( 1 2) i Artura Wernera ( 1 2), a także Wojciecha Piecyka ( 1 2 3), Franciszka Ciesielki ( 1 2) czy Ludwika Węglarza ( 1 2 3)

Krakowskie nekropolie z oczywistych względów stały się miejscem spoczynku największej liczby byłych Wiślaków.

Cmentarz Rakowicki, sięgająca początków XIX wieku potężna, zajmująca ponad 40 hektarów nekropolia, to miejsce pochówku wielu znanych i zasłużonych Polaków. Wśród nich znaleźli się także sportowcy reprezentujący Białą Gwiazdę, na czele z niezapomnianym Henrykiem Reymanem. Ten wielki sportowiec, olimpijczyk, prawdziwy patriota, autorytet moralny wielu pokoleń Wiślaków, spoczywa wraz z braćmi w rodzinnym grobowcu Markiewiczów.

Na Cmentarzu Rakowickim pochowano również takich legendarnych zawodników jak Henryk Reyman, bracia Kotlarczykowie, Władysław Kawula, Jerzy Jurowicz, Józef Adamek, Józef Kohut, Aleksander "Jezusek" Stefaniuk, Stanisław Oko - Kowalski, Kazimierz "Szprota" Sołtysik czy Mieczysław "Messu" Gracz.

Swego rodzaju ciekawostką niech będzie fakt, że w odwiedzanym codziennie przez rzesze turystów grobowcu Jana Matejki w Alei Głównej Cmentarza Rakowickiego pochowano byłego napastnika Białej Gwiazdy, zmarłego w 1990 roku Andrzeja Horbę, który był mężem prawnuczki wielkiego malarza, koszykarki TS Wisła, Danuty Matejko.

Cmentarz Batowicki pochodzący z trzeciej dekady XX wieku, znajduje się w północnej części Prądnika Czerwonego. Choć stosunkowo młody, już zajmuje powierzchnię bliską powierzchni Cmentarza Rakowickiego. Spoczywają tam nieliczni wiślacy, a wśród nich Stanisław Adamczyk (związany z Białą Gwiazdą w latach 1947-1960) i Edward Madejski.

Cmentarz Salwatorski, z którego roztacza się piękny widok na Kraków, to pośmiertne schronienie wielu znanych Polaków, w tym byłych zawodników TS Wisła. Na Salwatorze spoczywają między innymi Maksymilian Koźmin, Stanisław "Zośka" Czulak, Mieczysław Dudek czy bracia Franciszek i Marian Danz.

Na innych krakowskich cmentarzach również spotykamy wiślackie mogiły. Na Pasterniku w Bronowicach spoczywa znakomity koszykarz Zdzisław "Tata" Dąbrowski, na Cmentarzu Podgórskim pochowano m.in. Józefa Bętkowskiego i olimpijczyka z Helsinek, Józefa Mamonia, zaś w Borku Fałęckim znajdują się groby Jadwigi Firlej Jaich, siatkarki z Reymonta oraz zasłużonej gimnastyczki Janiny Krokay.

Osobny rozdział mógłby powstać na temat Wiślaków zamordowanych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, głównie w Oświęcimiu. Józef Bartkowski, Kazimierz Bigosz, Apolinary Kulig, Józef Chramiec, Antoni Łyko, Ferdynand Pachner, Stefan Reyman, Stefan Lubowiecki, Jan Cudek, Marian Kaszycki, Stanisław Rudek czy Władysław Szumilas jeśli mają swoje mogiły, to symboliczne - zostali bowiem rozstrzelani i spaleni przez hitlerowców w krematoryjnych piecach.

W publicznej egzekucji u zbiegu ulic Lubicz i Botanicznej 27 maja 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali 40 Polaków, w tym Bronisława Makowskiego. Ich śmierć przypomina Ściana Pamięci - 1 2 3 4 5 6

NA WSCHODZIE

We wrześniu 1939 roku w Chodorowie na Ukrainie zginął rozstrzelany przez sowieckich żołnierzy Władysław Kowalski, wybitny piłkarz, kapitan Wojska Polskiego. Nie jest znane miejsce jego spoczynku. W gmachu Colegium Novum znajduje się jedynie tablica upamiętniająca wojenną śmierć Kowalskiego i innych pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. 1 2

Franciszek Zachariasz Brożek, wiślacki bramkarz, strzelec, olimpijczyk z Paryża, żołnierz - został rozstrzelany przez NKWD w 1940 roku w Charkowie na Ukrainie. W ten sam sposób, również w Charkowie, zakończył swój ziemski żywot Fryderyk Schwenk, członek Zarządu TS Wisła, uczestnik wojen o niepodległość, od 1923 r. - major WP. Ponadto Ziemia Charkowa kryje w sobie prochy Stanisława Wojtygi i Jana Gabrysia, dowódcy 52 pp Strzelców Kresowych, mianowanego pośmiertnie generałem brygady w 2007 r. przez Prezydenta Polski.

W zbiorowych mogiłach Charkowa spoczywają szczątki 3800 polskich oficerów oraz żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza wcześniej więzionych w Starobielsku. Tam leżą też prochy około 500 polskich cywilów wywiezionych po 1939 roku z obszarów okupowanych przez ZSRR, a także blisko 3000 okolicznych mieszkańców - ofiar stalinowskiego terroru z lat poprzedzających wojnę. Cmentarz w Charkowie był pierwszym udostępnionym narodowi polskiemu spośród wszystkich, w których dokonała się zbrodnia NKWD na polskich oficerach.

Nekropolię w Katyniu w Rosji otwarto 28 lipca 2000 roku. Tam pochowano rozstrzelanych przez NKWD oficerów Wojska Polskiego z obozu w Kozielsku. Cmentarz zawiera sześć zbiorowych mogił ze szczątkami oficerów i dwa groby generałów. Leżą one po dwóch stronach alei cmentarza, wiodącej do ołtarza z podziemnym dzwonem. Wokół cmentarza biegnie aleja, wzdłuż której umieszczono tabliczki z nazwiskami ofiar. Na dwóch z nich widnieją nazwiska zamordowanych w Katyniu Wiślaków: Adama Obrubańskiego ( 1 2 3 4) współtwórcy potęgi Wisły i Adama Koguta ( 1 2 3), pośmiertnie awansowanego w 2007 roku do stopnia majora.

KRAKÓW

Cmentarz Rakowicki

Krakowska nekropolia założona w 1801-2 r. na terenie podmiejskiego wówczas folwarku Bosackiego, w związku z wydanym zakazem pochówków na dotychczas istniejących cmentarzach przykościelnych w obrębie miasta. Teren wykupiły od zakonu Karmelitów Bosych władze austriackie, a koszt urządzenia cmentarza pokryło miasto Kraków i okoliczne gminy. Pierwszy pogrzeb - Apolonii z Lubowieckich Bursikowej, zmarłej 15 I 1803 r. osiemnastoletniej mężatki - miał miejsce w styczniu 1803r. Nazwa cmentarza pochodzi od nazwy drogi (obecnie ulicy Rakowickiej) wiodącej do odległej o 2 km wsi Rakowice. [zck-krakow.pl]

Cmentarz Grębałów

Kraków. Pierwsze pochówki miały tutaj miejsce w październiku 1964 r. Zajmuje powierzchnię 25,36 hektara. Cmentarz liczy około 28 tys. grobów. [zck-krakow.pl]

• Kazimierz Biel, bokser - 1 2
• Jan Ketz, piłkarz
  
• Lech Kudłacik, bokser - 1 2 3
• Hieronim Tynor, piłkarz - 1 2

Cmentarz Podgórski

Kraków. Najstarszy cmentarz komunalny na terenie Krakowa, założony niedługo po roku 1786 (na skutek dekretu cesarza Austrii Józefa II w 1784 r.) i służył mieszkańcom miasta Podgórze do czasu uruchomienia nowego cmentarza przy ul. Wapiennej w roku 1900 (inne źródła podają datę zamknięcia cmentarza w 1903 r., a późniejsza tradycja ustna podaje rok zakończenia I wojny światowej). [zck-krakow.pl]

W chwili, gdy na starym cmentarzu wyczerpały się miejsca i nie było możliwości jego poszerzenia, w 1900 r. założono nowy cmentarz dla mieszkańców Podgórza oraz okolicznych wsi. [zck-krakow.pl]

• Ryszard Augustyniak, działacz - 1 2
• Jerzy Bętkowski, koszykarz - 1 2 3 4 5 6 7
• Józef Bętkowski, piłkarz
• Jadwiga Bożek, koszykarka
• Zdzisław Bryliński, działacz- 1 2 3 4
• Kazimierz Budka, działacz - 1 2 3
• Ludwik Dużyk, działacz - 1 2 3 4 5
• Antoni Dzierwa, piłkarz - 1 2
• Wiesław Gamaj, piłkarz - 1 2 3 4 5 6
• Franciszek Hausner, piłkarz - 1 2 3 4 5 6 7
• Krzysztof Hausner, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Wiktor Jenkner, działacz - 1 2 3 4
• Stanisław Kalisz, piłkarz - 1 2 3
• Danuta Kmieć, siatkarka - 1 2 3
• Stanisław Liszka, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Łukasz Malec, koszykarz - 1 2 3 4
• Józef Mamoń, piłkarz
  
• Edward Mróz, narciarz i lekkoatleta - 1 2 3 4
• Franciszek Niemczyk, piłkarz - 1 2 3 4
• Ludwik Ochman, bokser - 1 2 3 4 5 6 7 8 9
• Marian Stolczyk, piłkarz - 1 2 3
• Edward Szostak, piłkarz - 1 2 3
• Marian Tumidalski, działacz - 1 2
• Stefan Widerski, lekkoatleta - 1 2
• Waldemar Wiśniewski, koszykarz - 1 2 3
  
  

Cmentarz Salwatorski

Kraków. Parafia Najświętszego Salwatora
Cmentarz Salwatorski (w XIX w. zwany Zwierzynieckim), utworzony w 1865 r., początkowo miał charakter niewielkiego cmentarza parafialnego, służącego mieszkańcom przedmieścia Zwierzyniec, Półwsia i okolicznych wsi: Przegorzał, Chełmu, Zakamycza, Bielan i Olszanicy. W 1889 r. wzniesiono tu neogotycką kaplicę pod wezwaniem św. Józefa, w której kryptach przewidziano obszerne miejsce spoczynku sióstr norbertanek. Piękne położenie cmentarza, umieszczonego na wzgórzu, wzdłuż drogi na kopiec Kościuszki sprawiło, że ów skromny, parafialny cmentarzyk po stu latach stał się nekropolią bardzo wielu znanych i zasłużonych osób. [zck-krakow.pl]

• Janusz Adamczyk, piłkarz - 1 2
• Jacek Arlet, piłkarz - 1 2 3 4
• Andrzej Biernat, lekkoatleta - 1 2
• Mieczysław Blarasini, piłkarz 1 2 3 4 5
• Andrzej Boligłowa, piłkarz - 1 2 3 4
• Michał Brzycki, piłkarz - 1 2
• Zygmunt Buhl, lekkoatleta - 1 2
• Aleksander Cichowicz, działacz - 1 2 3 4
• Jan Ciechanowski, zapaśnik
  
• Mieczysław Chrostek, bokser - 1 2 3 4 5
• Stanisław Czulak, piłkarz - 1 2 3
• Adam Czyżewicz, piłkarz - 1 2
• Jan Czyżewicz, piłkarz - 1 2
• Franciszek Danz, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Marian Danz, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Danuta Dudek, koszykarka - 1 2
• Mieczysław Dudek, piłkarz - 1 2 3 4 5 6 7
• Marian Dudzicki, trener boksu - 1 2
• Jan Gawronek, zapaśnik i działacz TS Wisła
• Marian Glixelli, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Józef Golonka, zapaśnik - 1 2 3 4
• Zbigniew Jaskowski, piłkarz - 1 2 3 4
• Andrzej Jawień, brydżysta - 1 2 3 4 5
• Ryszard Juchowski, pływak - 1 2 3
• Tadeusz Konkiewicz, piłkarz
  
• Mieczysław Koprowski, rajdowiec - 1 2
• Zbigniew Koprowski, rajdowiec - 1 2
• Maksymilian Koźmin, piłkarz - 1 2
• Marian Lenart, działacz - 1 2 3 4
• Marek Łowczowski, szermierz - 1 2
• Marian Markiewicz, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Czesław Martyniak, piłkarz
  
• Stefan Mazur, piłkarz - 1 2
• Adam Malski, piłkarz - 1 2 3
• Roman Muzyk, lekkoatleta - 1 2 3 4
• Roman Nastaborski, piłkarz - 1 2 3 4
• Wacław Obuchowicz, trener siatkówki 1 2 3
• Tadeusz Pacuła, koszykarz - doczesne szczątki przeniesione z mogiły na Cmentarzu Rakowickim do kolumbarium na Cmentarzu Salwatorskim 1 2 3 4
• Wanda Pacuła, trener koszykówki - doczesne szczątki przeniesione z mogiły na Cmentarzu Rakowickim do kolumbarium na Cmentarzu Salwatorskim 1 2 3 4 5 6
• Antoni Pawlikowski, zapaśnik i działacz
  
• Stanisław Pieczonka, piłkarz - 1 2
• Władysław Płatek, zapaśnik i działacz
  
• Wojciech Podgórski, judoka - 1 2 3
• Aleksander Pychowski, piłkarz - 1 2 3
• Antoni Rogoza, piłkarz - 1 2 3 4 5 6
• Ryszard Rutecki, działacz
  
• Piotr Seroczyński, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Maciej Smorągiewicz, narciarz - 1 2 3
• Zdzisław Styczeń, piłkarz - 1 2 3
• Marian Szczerbiński, zapaśnik
  
• Mieczysław Tylko, zapaśnik i działacz - 1 2
• Aleksander Urban, lekkoatleta - 1 2 3 4
• Adam Wapiennik, piłkarz 1 2 3 4 5
• Albin Węgrzyn, piłkarz - 1 2 3
• Marian Woźniak, akrobata - 1

Cmentarz Batowicki

Kraków. Parafia Dobrego Pasterza
Otwarty w 1923 roku, poświęcony w 1931 na gruntach zakupionych przez parafię od klasztoru OO. Dominikanów, leżących przy drodze do Batowic (stąd przyjęta nazwa: Cmentarz Batowicki). W połowie lat 60-tych XX wieku władze miasta Krakowa wytyczyły w sąsiedztwie cmentarza parafialnego nowy teren przeznaczony na cmentarz miejski (zwany komunalnym). [zck-krakow.pl]

• Stanisław Adamczyk, piłkarz - 1
• Adam Bednarz, działacz - 1 2
• Elżbieta Biesiekierska, koszykarka - 1 2 3
• Mieczysław Bodzoń, bokser - 1 2 3
• Adam Chmielowski, akrobata, trener - 1
• Stanisław Cholewa, piłkarz - 1 2 3
• Roman Durniok, piłkarz, trener - 1
• Eugeniusz Feret, piłkarz - (2011) 1 2 (2016) 3 4 5
• Jerzy Fliśnik, działacz - 1 2 3
• Roman Gawłowski, bokser - 1 2 3
• Ryszard Greń, trener boksu - 1 2
• Andrzej Iwan, piłkarz -
• Ryszard Kasperski, działacz
• Tomasz Kowalski, działacz - 1 2 3
• Janusz Krupiński, piłkarz - 1
• Tadeusz Kurdziel, działacz - 1 2 3
• Bohdan Likszo, koszykarz - (2010) 1 (2016) 2 3 4
• Krystyna Likszo, koszykarka - 1 2 3
• Józef Maniecki, piłkarz - (2011) 1 2 (2016) 3 4 5
• Ryszard Miceusz, piłkarz - 1 2 3
• Bronisław Michaliszyn, działacz -
• Adam Michel, piłkarz - (2013) 1 2 3 (2016) 4 5 6 7
• Eugeniusz Oleksik, piłkarz - 1
• Maciej Oszywa, lekkoatleta - 1 2
• Barbara Paulisch, koszykarka - 1 2 3
• Paweł Pischinger, koszykarz - 1 2 3
• Stanisław Piszczek, bokser - 1
• Robert Puchara, piłkarz - 1
• Wojciech Rokicki, trener pływaków - 1 2 3
• Józef Romanow, trener boksu - 1
• Jacek Sitarz, działacz -
• Leszek Snopkowski, piłkarz - 1 2 3 4 5
• Kazimierz Śmiertek, lekkoatleta - 1
• Kazimierz Ślizowski, piłkarz - 1 2
• Antoni Talik, piłkarz - 1
• Eugeniusz Wandas, piłkarz - 1 2
• Edward Woźniak, trener gimnastyczek - 1 2
• Mieczysław Zborowski, lekkoatleta - 1 2

Cmentarz Pasternik, Bronowice

Kraków. Założony w 1909 r., zlokalizowany został na łagodnym stoku wzgórza Pasternik jako cmentarz parafialny. Po wojnie przejęty pod zarząd komunalny. [zck-krakow.pl]

• Zdzisław Dąbrowski, koszykarz - 1 2 3
• Józef Chytry, działacz - 1 2 3
• Bolesław Pirożyński, działacz - 1

Cmentarz w Borku Fałęckim

Kraków. Parafia Matki Boskiej Zwycięskiej
Cmentarz powstał w 1924r. Kaplicę cmentarną poświęcono w 1964r. Cmentarz zajmuje 4 ha powierzchni. Na cmentarzu znajduje się około 4000 grobów i grobowców. [zck-krakow.pl]

• Józef Drucis, trener
• Jadwiga Jaich, siatkarka - 1 2 3 4 5
• Janina Krokay, gimnastyczka
• Ryszard Staszek, działacz sekcji koszykówki

Cmentarz w Mydlnikach

Jeden z najmniejszych cmentarzy komunalnych w Krakowie, zajmuje powierzchnię 1,20 hektara. Został założony przed 1934r. jako cmentarz parafialny przy Parafii p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. W zarząd komunalny przeszedł w 1983 r. [zck-krakow.pl]

• Piotr Siwek, piłkarz - 1 2 3 4 5

Cmentarz w Prokocimiu

• Stanisław Flanek, piłkarz - 1 2 3
• Jan Pieniążek, bokser i trener

Cmentarz Białoprądnicki

Niewielki cmentarz parafialny przy ulicy Piaszczystej.

• Lucjan Franczak, trener - 1 2 3 4 5 6

Warszawa

Kilku Wiślakow, w tym Henryka Serafina, pochowano w Warszawie.

• Wólka Węglowa
  • Mieczysław Palus

• Powązki
  • Leon Winiarski ( 1 2 3 4)
  • Andrzej Bujak ( 1 2 3 4 5)
  • Włodzimierz Puzio
  • Stanisław Poburka
  • Jerzy Groyecki

• Wilanów
  • Marek Sobczyński
  • Irena Mamińska

• Cmentarz Północny
  • Marek Banaszkiewicz ( 1 2 3 4 5)

• Wincenty Wawro

WIELICZKA

Cmentarz Komunalny przy ulicy Piłsudskiego.

• Piotr Bohosiewicz, bokser - 1 2 3
• Witold Bohosiewicz, bokser - 1 2 3
• Wojciech Bohosiewicz, bokser - 1 2 3
• Franciszek Hapek, założyciel sekcji judo - 1 2 3
• Kazimierz Obtułowicz, piłkarz - 1 2
• Michał Szubert, piłkarz

ZAKOPANE

Nowy Cmentarz, ul. Nowotarska

Groby Józefa Uznańskiego i Heleny Bäcker na Nowym Cmentarzu w Zakopanem.

• Helena Bäcker, narciarka - 1 2 3 4
• Jan Bobowski, narciarz, architekt - 1 2 3 4
• Józef Chrobak, narciarz, trener - 1 2
• Witold Dudziak, lekkoatleta, architekt, pisarz - 1 2 3 4
• Władysław Gawlikowski - narciarz, lekkoatleta, dentysta - 1 2
• Andrzej Gąsienica-Daniel, skoczek narciarski, olimpijczyk - 1 2 3 4
• Franciszek Gąsienica-Groń, narciarz, medalista olimpijski - 1 2 3 4 5 6 7
• Michał Górski, narciarz, lekkoatleta, olimpijczyk - 1 2 3 4
• Tadeusz Kozak, skoczek narciarski - 1 2 3
• Tadeusz Kwapień, narciarz, lekkoatleta, olimpijczyk - 1 2 3 4
• Jan Lipowski, narciarz, olimpijczyk - 1 2 3
• Zdzisław Motyka, narciarz, lekkoatleta, olimpijczyk - 1 2 3
• Józef Rubiś, narciarz, olimpijczyk - 1 2
• Józef Uznański, narciarz, przewodnik i ratownik - 1 2 3 4
• Anna Waga-Popieluch, narciarka alpejska - 1 2
• Franciszek Wagner, kierownik zakopiańskiej filii Wisły, Honorowy Prezes TS Wisła - 1 2 3 4
• Marian Woyna Orlewicz, biegacz i skoczek narciarski, olimpijczyk - 1 2 3
• Zbigniew Wóycicki
• Władysław Zalotyński, skoczek narciarski - 1 2 3 4

Inne miejscowości

• Krystian Czernichowski - koszykarz - cmentarz parafialny przy ul. Nowopogońskiej w Czeladzi
• Janusz Górnicki - koszykarz - cmentarz komunalny Majdanek w Lublinie
• Andrzej Kowalówka - koszykarz - Łódź
• Stanisław Obtułowicz - piłkarz - Skawina
• Stanisław Sroka - kierowca klubowy - Czernichów
• Janusz Marchewczyk - lekkoatleta, trener koszykówki - Czernichów
• Michał Mochnacki - trener koszykówki - Gorlice
• Czesław Studnicki - piłkarz - Wola Radziszowska
• Igor Sypniewski - piłkarz - Stary Cmentarz przy ul. Ogrodowej w Łodzi
• Dorota Tyrawa - zawodniczka sekcji strzeleckiej - Skawina

POLEGLI, ZAMORDOWANI, BEZ MOGIŁ, ZAPOMNIANI

Ofiaruj im wspomnienie... 31. sierpnia 2009, 23:51

Mija 70 lat od dnia wybuchu najstraszniejszej z wojen w dziejach ludzkości. Polakom zabrała ona około sześciu milionów istnień, w tej grupie było 1421 znanych sportowców i działaczy sportowych.

Cierpienia i strat nie da się w żaden sposób przedstawić w liczbach, dzięki nim możemy jednak zyskać pewne wyobrażenie o tym, jak trudno było później, po wojnie, odrodzić się wielu dyscyplinom czy klubom.

Wojenna zawierucha zabiła m.in. 329 działaczy i mecenasów sportu, 216 piłkarzy, 185 lekkoatletów, 143 żeglarzy, 75 narciarzy, 64 wioślarzy, 41 bokserów, 39 pływaków...

Wojna najboleśniej dotknęła Warszawę, która straciła 511 sportowców, w tym AZS Warszawa - 101, Skra Warszawa - 70, Polonia Warszawa - 62. Kraków pożegnało na zawsze 200 sportowców, z czego Cracovia straciła 58, AZS - 38, TS Wisła – 20 (oraz TS Wisła Zakopane -11), Dąbski - 19. Poznań stracił 80, Lwów - 64, Wilno - 54, Trójmiasto - 56 a Łódź 35 sportowców.

Najwięcej ludzi sportu zginęło w obozach koncentracyjnych (241), sowieckich obozach jenieckich (239), w ulicznych egzekucjach (178), w Powstaniu Warszawskim (124), w walkach ruchu oporu (47). Brak danych o losach 123 sportowców.

W grupie poległych sportowców było 203 wojskowych w służbie stałej, oficerów i podoficerów; 109 urzędników, 78 nauczycieli, 75 studentów, 71 inżynierów itd.

Należy też pamiętać, że wskutek działań wojennych Polskę opuściło na zawsze wielu sportowców, którzy ze względu na komunistyczne represje zdecydowali się nie wracać do kraju. Ze sportem pożegnała się też ogromna grupa ocalonych, ale okaleczonych przez wojnę, zarówno psychicznie, jak i fizycznie.

Uczcijmy wspomnieniem pamięć Wiślaków, których zabrała wojna:

• Aleksander Żaczek, piłkarz Wisły, w 1945 r. zmarł w Buchenwaldzie;
• Juliusz Oleksik, piłkarz Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców 27 maja 1942 r. w Oświęcimiu;
• Antoni Łyko, piłkarz i narciarz Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców w 1942 r. w Oświęcimiu;
• Adam Obrubański, piłkarz i działacz Wisły, sędzia, dziennikarz, oficer WP, stracony w Katyniu przez NKWD 9 kwietnia 1940 roku;
• Adam Kogut, piłkarz Wisły i Cracovii, stracony w Katyniu przez NKWD w kwietniu 1940 roku;
• Franciszek Brożek, współzałożyciel Wisły, strzelec, olimpijczyk, podpułkownik WP, rozstrzelany w gmachu NKWD w Charkowie w 1940 roku;
• Stefan Reyman, napastnik Wisły, więzień Oświęcimia, najprawdopodobniej rozstrzelany wraz Oleksiukiem w 1942 roku;
• Stanisław Szczepanik, obrońca Wisły, zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w obozie Mauthausen-Gusen;
• Władysław Szumilas, przez 10 lat obrońca Wisły, zginął 18 czerwca 1942 r. w Oświęcimiu;
• Aleksander Pychowski, obrońca Wisły, kolekcjoner zegarów, aktywny członek konspiracji, 20 października 1943r. popełnił samobójstwo, by nie wpaść w ręce gestapo;
• Ferdynand Pachner, pomocnik Wisły, rozstrzelany w Oświęcimiu w czerwcu 1941 roku;
• Bronisław Makowski, pomocnik Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców w publicznej egzekucji przy zbiegu Botanicznej i Lubicz 25 maja 1944 roku;
• Stefan Lubowiecki, napastnik Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców 27 maja 1942 r. w Oświęcimiu;
• Władysław Kowalski, napastnik Wisły, zginął 21 września 1939 roku rozstrzelany przez żołnierzy Armii Radzieckiej w Chodorowie (Ukraina);
• Mieczysław Koczwara, bramkarz Wisły, rozstrzelany przez hitlerowców w publicznej egzekucji 29 stycznia 1944 roku;
• Marian Kaszycki, napastnik Wisły, zginął 14 października 1941 r. w Oświęcimiu;
• Jan Cudek, piłkarz Wisły, oficer WP, zginąl w Oświęcimiu 16 października 1942 roku;
• Włodzimierz Polaczek, pomocnik Wisły, zmarł 30 grudnia 1944 roku w Neuengamme (obóz koncentracyjny);
• Izydor Markheim, pomocnik Wisły, zginął 20 lipca 1941 roku w Buchenwaldzie;
• Stanisław Rudek, współzałożyciel sekcji bokserskiej TS Wisła, trener boksu, zginął w Oświęcimiu 15 czerwca 1942 roku;
• Bogdan Śmitkowski, zapaśnik Wisły, oficer AK, zginął z rąk gestapo w więzieniu w Miechowie 4 lipca 1944 roku;
• Jan Nawara, piłkarz Wisły, w czasie wojny wcielony do wojska niemieckiego, zginął na froncie wschodnim w Gusarach 29 marca 1942 roku;
• Emil Folga1), bramkarz, pochodził z niemieckiej rodziny, w czasie okupacji z wyboru w niemieckim wojsku, wojny nie przeżył, zginął w nieznanych okolicznościach;

(Nie wszyscy wyżej wymienieni byli zawodnikami Wisły w dniu wybuchu wojny)

Sekcja narciarska TS Wisła Zakopane straciła podczas wojny następujących zawodników:

• Józef Bartkowski, zginął w komorze gazowej w Oświęcimiu w 1942 roku.
• Kazimierz Bigosz, zginął w Oświęcimiu w 1942 roku.
• Jan Chmura, rozstrzelany w Dachau.
• Józef Chramiec, zginął 24 sierpnia 1942 w Oświęcimiu.
• Józef Łuszczek, rozstrzelany w 1939.
• Stanisław Łuszczek, rozstrzelany w 1940.
• Piotr Kolesar, zamordowany podczas śledztwa w siedzibie gestapo.
• Apolinary Kulig, zginął w Oświęcimiu.
• Romuald Kulig, zagazowany w Oświęcimiu.
• Józef Kupiec, zginął w Oświęcimiu 21 września 1942 r.
• Edward Nowacki, zginął 15 września 1939 roku w Przemyślu.
• Józef Panek, zginął pod Tobrukiem 28 września 1941 r.
• Władysław Szczepaniak, zginął w 1944 r. w Zakopanem.
• Jan Śnieżek zginął w Neuengamme;
• Marian Zając, pilot Dywizjonu 305, zginął 17 kwietnia 1945 r.

1) "W czasie okupacji, według niepotwierdzonych choć bardzo głośnych w swoim czasie pogłosek - aktywny i bezwzględny okupant (członek gestapo?), choć byli tacy, którym osobiście pomógł"- Andrzej Gowarzewski, „Encyklopedia Piłkarska Fuji Wisła”

Źródła: Bogdan Tuszyński, "Księga sportowców polskich, ofiar II wojny światowej 1939-1945"; Roman Pyjos, „Nekropolie i biogramy działaczy, zawodników i trenerów Towarzystwa Sportowego „Wisła”; Andrzej Gowarzewski, „Encyklopedia Piłkarska Fuji Wisła”, własne.

dorotja
TWSD